اول دسامبر برابر به روز جهانی مبارزه با بیماری ایدز (اچ آی وی) است؛ بیماری‌ای که از طریقه‌های مختلف میتواند انسان به آن مبتلا شود.
داشتن شریک جنسی متعدد یکی از دلایلی است که زمینۀ مبتلا شدن به ایدز را افزایش می‌دهد و به همین دلیل در افغانستان بسیاری از بیماران نمی‌خواهند در مورد ابتلایشان به ایدز صحبت کنند و حتی در مواردی تلاش به پنهان کردن و انکار آن می‌کنند.
اما این تنها راه مبتلا شدن به ایدز نیست.
ویروس اچ آی وی از طریق خون، مقاربت جنسی با فرد مبتلا و استفادۀ برخی وسایل مشترک نیز میتواند از یک فرد به فرد دیگر منتقل شود.
با تلاش‌های زیاد تنها امیر، باشندۀ ولایت کاپیسا حاضر شد تا چگونگی مبتلا شدن‌اش به بیماری ایدز را با رادیو آزادی شریک کند.
امیر که یک سال با دردهای این بیماری دست و پنجه نرم می‌کند، داستان مبتلا شدن‌اش را این گونه روایت کرد:
" مدت یکسال میشود که از مرض اچ آی وی یا ایدز رنج می‌برم، این مرض یا ویروس دو هفته پس از این دچارم شد که من بخاطر ترمیم و پرکاری دندان خود نزد داکتر دندان مراجعه کرده بودم، دو هفته بعد از آن تب، گلو دردی، خارش بدن، خستگی و درد عضلات و درد مفاصل برایم پیدا شد، بعد از تست و معاینات خون معلوم شد که من دچار مرض اچ آی وی شدم."
امیر می‌گوید، تاهنوز به دلیل نبود امکانات به تداوی کامل اقدام نکرده است.
او گفت که امکان زیادی برای تداوی بیماری ایدز در ولایت کاپیسا وجود ندارد و داکتران به او توصیه کردند به کابل برود.
اینکه ویروس " اچ آی وی" با بدن انسان چه می‌کند و برای جلوگیری از پیشرفت و تداوی آن چه باید کرد را از داکتر عادل شاه، متخصص امراض انتانی می‌شنویم:
" مقاومت عضویت را ضعیف می‌کند، از همان خاطر این مریض‌ها باید کوشش کنند که زود زود مریض نشوند، یعنی مثلاً مریضی‌های که دیگر مردم مبتلا می‌شوند زکام است یا سینه بغل است، اسهالات است باید خود را از آن نگاه کنند یا توبرکلوز است چون باز این مریضی‌ها آنان را به مشکل دچار می‌کند و حتی به کام مرگ می‌کشاند، دیگر تداویش که است انتی وایرل وجود دارد تقریباً چهار انتی وایرل است دوامدار داده میشود."
به گفتۀ متخصصان، شخص مبتلا به اچ آی وی افزون بر مراقبت خودی در برابر بیماری‌های جانبی و تعقیب روند تداوی، نیاز است به پیشگیری راه‌های انتقال ایدز به دیگران هم توجه کند.
یمان خان الکوزی، داکتر معالج بیماری ایدز می‌گوید، در کنار دیگر شیوه‌های انتقال، اهدای خون و شیردهی مادر مبتلا به ایدز برای کودک‌اش هم از دیگر عوامل انتقال اچ آی وی از یک فرد مبتلا به یک فرد سالم است:
" کسانی که تست اچ آی وی شان مثبت است باید آنان "بلد ترانس فیوجن" انجام ندهند، هیچ‌گاه دونت نکنند خون را به کسی دیگر که از این طریق انتقال می‌کند و همچنان مادرانی که به اچ ای وی مصاب هستند آنان شیرشان را به کودک خود داده نمی‌توانند، همچنان کسانی که مصاب به اچ آی وی هستند آنان باید هنگام مراقبت‌های جنسی با پارتنرشان از چیزهای محافظتی بخاطر انتقال این مرض به شخص دیگر استفاده کنند تا شخص دیگر همچنان مصاب نشود."
داکتر الکوزی همچنان می‌گوید، بنا بر سروی های انجام شده در سال ۲۰۱۹ بیش از ۱۹ هزار فرد مبتلا به اچ آی وی در افغانستان تشخیص شده بود، اما به گفتۀ او، پس از آن سروی تازه‌ای صورت نگرفته است.
او همچنان از متوقف بودن برنامه‌های آگاهی‌دهی و پیشگیری از ایدز در افغانستان ابراز نگرانی کرد.
روانشناسان هم به این باور اند که بیماران متبلا به اچ آی وی در کنار عواقب فیزیکی آن، دچار مشکلات روحی و روانی نیز خواهند شد.
داکتر سید وحیدالله سادات، روانشناس و استاد پوهنتون به این باور است که علم روان شناسی برای بهبود تغییرات ایجاد شدۀ روحی و روانی فرد مبتلا به ایدز کمک کننده است:
"ابتلا به ایدز ممکن است منجر به تغییرات در هویت و خود تصور فرد شود، روان شناس میتواند به بیمار کمک کند تا با این تغییرات روبه‌رو شود و بهبود خود تصور خود را درک کند، بیماری ایدز ممکن است منجر به ایزوله شدن و کاهش ارتباطات اجتماعی شود، روان شناس میتواند به بیمار کمک کند تا روابط اجتماعی سالم‌تری ایجاد کند و از حمایت اجتماعی بیشتری برخوردار شود".
شرافت زمان سخنگوی وزارت صحت عامۀ حکومت طالبان تا زمان نشر این گزارش به پرسش‌های رادیو آزادی در بارۀ آمار بیماران متبلا به اچ آی وی و چگونگی برنامه‌های آگاهی دهی در مورد این بیماری پاسخ نداد.
بر بنیاد اطلاعات ارائه شده در سایت رسمی سازمان ملل متحد، در صورت همکاری مردم و جوامع و در دسترس بودن بودجۀ کافی، جهان میتواند تا سال ۲۰۳۰ بر ایدز به عنوان یک تهدید صحی عمومی، نقطه پایان گذارد.
یکی از دلایل مهم دیگری که این مسأله را ممکن می‌کند، بر اساس معلومات این سازمان، بلند رفتن سطح آگاهی مردم در مورد ایدز و راه‌های پیشگیری از آن است
