دوم نومبر برابر به روز جهانی پایان دادن به معافیت از مجازات جرایم علیه خبرنگاران است.
آمار ثبت شده در وب سایت رسمی مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که از سال ۱۳۸۰ تا سال۱۴۰۰ در افغانستان ۱۲۸ خبرنگار کشته شدند.
مرکز خبرنگاران افغانستان با ذکر مشخصات هر خبرنگار کشته شده، محل کشته شدن و عامل آن‌ها را نگاشته است که بیشتر این تعداد از خبرنگاران از سوی افراد ناشناس کشته شدند یا بر اثر حملات انتحاری و انفجاری یا هم در جریان جنگ.
در این میان ۴ خبرنگار رادیو آزادی در حملات مختلف در افغانستان کشته شدند.
عبادالله حنانزی، سباوون کاکر و محرم درانی، ۳ تن از خبرنگاران رادیو آزادی در حملۀ دهم ثور ۱۳۹۷ در منطقۀ شش درک شهر کابل کشته شدند.
الیاس داعی، دیگر خبرنگار رادیو آزادی هم در سال ۲۰۲۰ در نتیجۀ انفجار ماین جاسازی در موتر حاملش کشته و برادرش زخمی شد.
بر بنیاد اطلاعات سایت مرکز خبرنگاران افغانستان، افزون بر افراد مسلح ناشناس، گروه‌های طالبان و داعش هم در کشتن این تعداد از خبرنگاران دست داشتند.
در پایان بخش معلومات این خبرنگاران کشته شده در وب سایت مرکز خبرنگاران افغانستان آمده که عاملین قتل این خبرنگاران از مجازات معاف مانده اند.
سمیه ولیزاده، مسئول کمیتۀ دادخواهی و ارتباطات مرکز خبرنگاران افغانستان همچنان به رادیو آزادی گفت:
"متاسفانه عاملین این رویدادها مورد تعقیب اداره‌های عدلی و قضایی در حکومت گذشته و رژیم فعلی قرار نگرفتند و طبق معلوماتی که ما به دست آوردیم، بیشتر عاملین این رویدادها گروه طالبان و همچنین داعش بوده و در حال حاضر هم دیده می‌شود که این گروه در افغانستان حکمرانی می‌کند و خشونت علیه خبرنگاران نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش یافته است."
صمیم تلاش، برادر سلیم تلاش یکی از خبرنگارانی که در حملۀ انتحاری شش درک شهر کابل در ماه اپریل ۲۰۱۸ کشته شد، به رادیو آزادی می‌گوید، کسی برای پیگیری قضیه کشته شدن برادرش صدای آنان را نشنید.
او همچنان به رادیو آزادی گفت:
"پیش از اینکه به شهادت برسند، برادرم برایم یک پیام داده بود که از طرف کدام کسی تهدید شده بود، نمی‌فهمم فقط همینطور یک پیام برایم گفته بود، من برایش گفته بودم که برادر احتیاط بکن یک ذره وضعیت خراب است، دیگه همو رقم شد و چند وقت بعد همین مسئله و انفجار رخ داد دیگه کسی قضیه‌اش را پیگیری نکرد من خودم به چندین دروازه رفتم، دروازه حکومت را زدم صدای خود را کشیدیم ولی کسی صدای ما را نشنید."
در این حمله ۹ خبرنگار و ۲ تصویربردار رسانه‌ها از جمله ۳ خبرنگار رادیو آزادی کشته شدند.
اما جمشید رسولی، سخنگوی ادارۀ لوی سارنوالی نظام پیشین جمهوریت پیش از سقوط نظام به رادیو آزادی گفته بود که در پیوند به قتل این ۹ خبرنگار پنج تن بازداشت شدند که از این میان سه تن‌‌شان به اعدام محکوم و دو تن دیگرشان هر کدام به ۱۰ سال و ۱۴ سال زندان محکوم شدند.
مرکز خبرنگاران افغانستان می‌گوید، امسال خشونت در برابر خبرنگاران در افغانستان زیر حاکمیت طالبان بیش از ۶۰ درصد افزایش داشته است.
ذبیح‌الله نوری، خبرنگار و سرپرست پیشین رادیو تخارستان می‌گوید، ۴۰ تا ۴۵ طالب به تاریخ ۹ سپتمبر ۲۰۲۲ خانه‌اش در تخار را محاصره کرده و او را شکنجه کرده و با خود بردند.
او از جریان دستگیری اش چنین روایتی دارد: "خریطه پلاستیکی البته این را به سرم انداختند من را خفک کردند در خریطه و چندین بار این کار را انجام دادند."
ذبیح‌الله نوری به رادیو آزادی گفت، بعد از سه شبانه روز با پا درمیانی بزرگان منطقه‌شان از بند رها شد.
او ادعا می‌کند طالبان در جریان شکنجه به او شوک برقی نیز دادند.
ذبیح‌الله نوری در بارۀ بخش دیگری از شکنجه‌هایی که مدعی است از سوی حکومت طالبان شده، چنین می‌گوید:
"یک طالب بود با موی همانطور انبوه و چهرۀ بسیار وحشتناک اولش یک کلاه سیاه را به سرم کش کرد چشم‌هایم پت شد، من را به اتاق بالا انتقال داد، یک اتاق بود که آنجا اعضای دیگر طالبان بودند، احساس می‌کردم در اتاق چند نفر هستند، چشم‌هایم نمی‌دید کم کم سر و صدایشان می‌آمد باز سر او کلاه همان خریطه پلاستیکی را کش کردند و بسیار به یک حالت وحشتناک همان مراحل را انجام دادند."
یک تن دیگر از خبرنگاران که نخواست نظر به حساسیت موضوع از او در گزارش نام ببریم نیز به رادیو آزادی گفت، هنگام پوشش یکی از تظاهرات زنان معترض در کابل از چهاراهی زنبق از سوی طالبان بازداشت و با جمعی از دیگر خبرنکاران داخلی و خارجی به ریاست ۱۰ رجال برجسته منتقل شده بود.
او افزود:
"یکی از افرادشان آمد و گفت که شما چرا این کار را می‌کنید، چرا تظاهرات می‌کنید و رسانه‌ها چرا پوشش می‌دهند نباید این کار را کنند. ما در این ۲۰ سال شهید دادیم، بیوه دادیم، در بدر و خاک به سر شدیم هرکسی که جلو روی ما ایستاد شود، ما گردنش را می‌زنیم ولو که هر کی باشد، چه افراد عام باشد چه ملکی باشد، چه نظامی باشد، چه خبرنگار باشد."
نهاد حمایت کنندۀ رسانه‌های آزاد افغانستان-"نی" نیز می‌گوید، کمیسیون رسید‌گی به قضایای خشونت در برابر خبرنگاران و رسانه‌ها هم در گذشته و هم در زیر حاکمیت طالبان در رابطه به بررسی و به نتیجه رسیدن این قضایا عملکرد موثری نداشته است.
ظریف کریمی، مسئول این نهاد همچنان از عمیق‌تر شدن نوع خشونت در برابر خبرنگاران از سوی حکومت طالبان سخن می‌گوید.
او به رادیو آزادی گفت:
"ما در گذشته هم انتقاد داشتیم که قضایای خشونت به گونۀ موثری تعقیب نمی‌شود، کمیسیون‌های مربوطه، نهادهای مربوطه دقیق بررسی نمی‌کنند نه کمیتۀ مشترک رسانه‌ها و حکومت، نه کمیسیونی که در وزارت داخله داشتیم، نه کمیسیون‌های دیگری که در وزارت اطلاعات و فرهنگ بود از جمله کمیسیون بررسی تخلفات و شکایات رسانه‌ای موثر عمل نکردند و فعلاً هم موثریت کمیسیون‌ها را ما شاهد نیستیم."
ظریف کریمی همچنان افزود که آنان از آغاز امسال تا کنون ۱۰۰ قضیۀ خشونت در برابر خبرنگاران را ثبت کردند که نوع این خشونت‌ها عمیق‌تر و فجیع‌تر بوده و به گفتۀ او نیروهای استخباراتی و نظامی حکومت طالبان بیشتر از گذشته عامل این خشونت‌ها در برابر خبرنگاران بودند.
آمار دفتر "نی" همچنان نشان می‌دهد که طالبان در سال ۲۰۲۲ مرتکب ۱۳۲ مورد خشونت در برابر خبرنگاران و در سال نخست حاکمیت دوبارۀ خود در افغانستان مرتکب ۱۶۴ مورد خشونت در برابر خبرنگاران شدند.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان به پرسش‌های رادیو آزادی در بارۀ ادعاهای مطرح شده در این گزارش پاسخ نداد، اما به تاریخ ۲۹ ماه ثور ۱۴۰۱ در حساب ایکس خود نوشته بود کمیسیون تخطی از رسانه‌ها فعال شده و بعد از این به مشکلات خبرنگاران و رسانه‌ها رسید‌گی می‌شود.
مجاهد آن زمان به رادیو آزادی گفته بود، این کمیسیون از قانون گذشته هم کار می‌گیرد و کار بالای بعضی طرزالعمل‌ها هم جریان دارد که به گفتۀ او برخی چیزهای دیگر جدید شود.
او همچنان پیش از این مدعی شده بود که هیچ خبرنگاری به اتهام کار خبرنگاری‌اش بازداشت نشده است.
کشورهای عضو سازمان ملل متحد در سال ۱۳۹۲، دوم نومبر را به نام روز جهانی پایان دادن به معافیت از مجازات جرایم در برابر خبرنگاران اعلام کردند.
این مسئله در واکنش به افزایش خشونت در برابر خبرنگاران بوده است.
