سازمان عفو بین‌الملل برخی از اقدامات طالبان در مورد نقض حقوق بشر، ممنوعیت آموزش دختران و زنان، نقض آزادی بیان و مرگ غیرنظامیان را در افغانستان بررسی کرده است.
این سازمان در بیانیه‌ای در شبکه X یا توییتر سابق٬ گفته است که پس از حاکمیت طالبان، افغانستان در آستانۀ بربادی قرار دارد.
در این بیانیه شماری ارقام نشر شده و آمده است که پس از روی کار آمدن طالبان، یعنی از ماه آگست ۲۰۲۱ تا ماه جون ۲۰۲۲، طالبان ۱۲۴۷ نفر را بازداشت کردند که ۱۸۸ نفر از آنها زن ها بودند.
عفو بین‌الملل نگفته است که این افراد به چه جرمی دستگیر شده اند، اما طالبان بیشتر زنان معترض و برخی دیگر از فعالان را که تصمیمات طالبان علیه حقوق بشر و تحصیل دختران را به چالش کشیده اند و از سیاست‌های طالبان انتقاد کرده اند، دستگیر کرده اند.
این سازمان همچنین نوشته است که طالبان ۱.۱ میلیون دختر را از آموزش متوسطه و لیسه و بیش از ۱۰۰ هزار دختر و زن را از رفتن به پوهنتون‌ها منع کرده اند.
در کنار این به گفته این سازمان، وضعیت اشتغال زنان در سه ماه اخیر سال ۲۰۲۲ نسبت به سه ماه دوم سال۲۰۲۱، ۲۵ درصد کاهش یافته است.
عفو بین‌الملل این ارقام را در حالی منتشر می‌کند که طالبان از کار کردن زنان در تمام نهادهای دولتی و غیردولتی به‌جز نهادهای محدود دولتی جلوگیری کرده‌اند.
اگرچه حکومت طالبان تصمیم ممنوعیت تحصیل و کار زنان و دختران را در افغانستان یک موضوع داخلی خوانده است، اما این تصمیم طالبان در سطح بین‌المللی به شدت محکوم شده است.
عفو بین‌الملل همچنین گفته که فعالیت ۴۳ درصد رسانه‌ها پس از حاکمیت طالبان متوقف شده و ۸۴ درصد از خبرنگاران زن و ۵۲ درصد از خبرنگاران مرد شغل خود را از دست دادند.
عفو بین‌الملل همچنین به تلفات غیرنظامیان اشاره کرده و گفته که از آگست۲۰۲۱ تا می ۲۰۲۳، ۱۰۹۵ غیرنظامی کشته و ۲۶۹۶ غیرنظامی دیگر زخمی شده‌اند.
این سازمان نگفته است که این تلفات غیرنظامیان ناشی از حملات کدام گروه مسلح بوده است. اما پس از آغاز دور دوم حاکمیت طالبان بر افغانستان، هر چند طالبان مدعی شده اند که امنیت در سراسر افغانستان تأمین است، اما هر از گاهی غیرنظامیان در حملات شاخۀ ولایت خراسان گروه دولت اسلامی (داعش) کشته شده اند.
عفو بین‌الملل می‌افزاید که نه تنها مقامات طالبان وعده‌های خود را برای حمایت از حقوق افغانها به‌ویژه حقوق زنان زیر پا گذاشته‌اند، بلکه خشونت‌ها را آغاز کرده‌اند و نقض گسترده‌ای حقوق بشر را انجام داده اند.
به گفتۀ این سازمان، طالبان به گونۀ سیستماتیک نهادهای کلیدی برای حمایت از حقوق بشر را تخریب کرده، آزادی بیان را از بین برده و هزاران افغان را خودسرانه دستگیر، زندانی، شکنجه و ناپدید کرده و یا کشته اند.
در این گزارش همچنین نوشته شده که در حال حاضر خبرنگاران، حامیان حقوق بشر، هنرمندان و اقلیت‌های مذهبی و قومی در افغانستان در خطر هستند.
حکومت طالبان در پاسخ به این گزارش به پرسش رادیو آزادی پاسخی نداد، اما پیش از این گفته بود که حقوق همۀ افغانها در افغانستان محفوظ است.
در همین حال برخی از فعالان افغان نیز به اقدامات خشونت‌آمیز طالبان اشاره می‌کنند و می گویند که اقدامات طالبان افغانستان را به تاریکی کشانده است.
یک خبرنگار زن که نخواست نامش در این گزارش ذکر شود به رادیو آزادی گفت:
"پس از حاکمیت طالبان برخی از خبرنگاران کارشان را ازدست دادن و محدودیت‌ها هم خیلی زیاد شده بالای خبرنگاران زن با هر شرایطی که اینها می‌خواستند کار کنند شرایط را سخت‌تر کرده می‌روند بالای شان."
یکی دیگر از فعالان مدنی که او نیز نمی‌خواهد نامش در این گزارش گرفته شود، می گوید که طالبان شدیدترین اقدامات را علیه زنان و دختران انجام داده اند.
"پشت در پشت هر مکتوب و حکمی که می‌آید در مورد زنان افغان است، اول مسألۀ مکتب و پوهنتون بود، بعد بحث مؤسسات شد و زنان از کار منع شدند."
اما حکومت طالبان از تمام محدودیت‌های اعمال شده در مورد بسته شدن مکاتب و پوهنتون‌ها و ممنوعیت کار زنان دفاع کرده است.
در همین حال، عفو بین‌الملل از طالبان می‌خواهد که فوراً تصمیمات و حملات انتقام جویانۀ خود را علیه اقلیت‌های مذهبی و قومی، مدافعان حقوق بشر، قضات، وکلا، مقامات دولت سابق، سارنوالان، خبرنگاران و دیگران متوقف کنند.
این سازمان همچنان از طالبان خواسته که به زنان اجازۀ تحصیل را دهد و در کنار تضمین آزادی بیان، از بازداشت‌های خودسرانه دست بردارد.
