یکی از پیامدهای حاکمیت دوبارۀ طالبان در افغانستان افزایش مهاجرت افغانها به کشور های همسایه و سایر کشور های جهان است.
بر اساس ارقام داده شده٬ پس از سوریه و اوکراین، پناهجویان افغان سومین جمعیت آوره در جهان هستند.
گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت (آی او ام) در اواسط ماه جوزای امسال منتشر شد و در آمده است که تنها در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ حدود ۳.۶ میلیون افغان به کشورهای مختلف مهاجر شده اند.
از این میان ۷۰ درصد به ایران، ۱۸ درصد به پاکستان و۱۱ درصد به ترکیه مهاجر شده اند.
همچنان بر اساس گزارش کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان ( یو ان اچ سی آر) در حال حاضر ۸.۲ میلیون افغان به عنوان مهاجر در ۱۰۳ کشور بسر می‌برند که به گفتۀ این سازمان یکی از بزرگترین و طولانی‌ترین بحران ها در هفت دهه تاریخ کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان و در جهان است.
یو ان اچ سی آر افزوده است، از این میان ۷۰ درصد کودکان و زنان هستند که به کمک نیاز دارند.
چهاردهه جنگ، رویدادهای طبیعی، نبود و یا کمبود مواد غذایی و تحولات سیاسی سال ۲۰۲۱ در افغانستان ازعلت‌های مهم مهاجرت و پناهندگی افغانان به شمار می‌رود.
پس از حاکمیت طالبان در ۱۵ آگست ۲۰۲۱ شمار زیاد افغانهای واجد شرایط به کشورهای امریکا، کانادا و اروپایی پناهنده شدند، اما برخی مانند فرشته هنوز در کشورهای همسایه در بی‌سرنوشتی به سر می‌برند. او به رادیو آزادی گفت:
"مهاجرت در پاکستان، یعنی از دست دادن تمام چیزهای که به بسیار آرزوها آن را درست کرده بودی، با فروختن تمام مال خانه که به بسیار کار و زحمت جور کرده و خریده بودم، مجبور شدم فروختم، آمدم پاکستان تا سرنوشت ما معلوم شود، حال مشکلات ما این‌جا ویزه است که اگر دوباره اپلای کنیم ۵۰ درصد امکان دارد که بگریم، اگر پول هم بتیم گرفته نمی‌توانیم، کرایۀ خانه قیمت، مواد خوارکه قیمت است."
با حاکمیت طالبان در افغانستان، به اساس گزارش‌های نهاد‌های ببین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد و عفو بین‌الملل، با وجود اعلام عفو عمومی از سوی رهبر طالبان، اما باز هم برخی از کارکنان و نظامیان نظام جمهوری پیشین در افغانستان زندانی، شکنجه، ناپدید و کشته شده اند که از همین روز بیشتر آن‌ها به کشورهای همسایه به ویژه ایران پناه برده‌اند.
یکی از آن‌ها که به علت مشکلات امنیتی نمی‌خواهد نامش در گزارش گرفته شود، به رادیو آزدی گفت:
"مشکلاتی که بود نتوانستیم آن‌جا زندگی کنیم، مدت ۱۸ الی ۲۰ سال خدمت کردیم، چون دزد و چپاول‌گر نبودم به بسیار سختی خود را به ایران رساندم، شش اولاد دارم، روزانه به دوصد هزار تومان به سختی کار می‌کنم، بدون هیچ نوع امکانات انسانی ما این‌جا زندگی می‌کنیم."
افزایش فقر و بیکاری از دیگر پیامدهای حاکمیت دوبارۀ طالبان در افغانستان به شمار می‌رود.
این مشکلات برخی از افغانها را نیز مجبور کرده که با قبول دشواری‌ها و خطرات راه قاچاق را در پیش گرفته و خود را به یک کشور امن برسانند.
صادق که کارمند یک شرکت خصوصی در کابل بود، می‌گوید، با از دست دادن کارش مجبور شد با خانم و سه فرزندش افغانستان را ترک کند. او به رادیو آزادی گفت:
"تقریباً سه ماه بعد که کابل سقوط کرد، مجبور شدم که از وطن برایم، از راه قاچاق آمدم بسیار سختی‌ها را دیدم، فامیل هم بود سه طفل دارم که خورد هستن هوا هم سرد بود، چند ماه در راه بودم، از این خواب‌گاه به آن خواب‌گاه، از این شهر به آن‌شهر، فعلا آلمان هستم، با پسر ۱۱ ساله‌ام متباقی فامیلم در ترکیه است، نتوانستم آن‌ها را بیاورم، خودم هم در بی‌سرنوشتی بسر می‌برم قبولی‌ام هم هیچ معلوم نیست."
اما آیا آن‌ها که در این دو سال به کشورهای مقصد پناهندگی‌شان رسیده‌اند، زندگی ایده‌آلی دارند؟
ترنم سیدی، فعال حقوق زنان که دو سال می‌شود در کانادا زندگی می‌کند، از زندگی مهاجرتش به رادیو آزادی قصه می‌کند.
"قرار شد که ما برایم از افغانستان، تمام مسیر پل‌سرخ و خانه تا میدان هوایی را مه بو کشیدم، تا بوی وطن در سینه‌های من بماند، اکنون در این‌جا هم از سفر باید شروع کنم، مه ماستری دارم در روابط بین‌الملل، اما باید این‌جا هیچ به دردم نمی‌خورد، دشواری‌ها مهاجرت این‌جا من را خیلی خسته ساخته."
با این‌حال افغانهای مقیم در کشورهای همسایه از جمله ایران و پاکستان هر از گاهی در گفتگو با رادیو آزادی از مشکلات چون نداشتن اسناد، آزار و اذیت پولیس، زندانی شدن، بیکاری و بی‌سرنوشتی و اخراج اجباری شکایت کرده اند.
نجلا راهل، آگاه امور حقوقی به رادیو آزادی می‌گوید، سازمان ملل متحد مکلف به حمایت از پناهجویانی است که در کشورهای سوم بسر می‌برند است:
"یک تعداد که رفتند در کشور سوم درخواست دادند به سازمان ملل، در حال انتظار هستند، سازمان ملل متحد صد فیصد مکلفیت دارد که امور آن‌ها را بررسی کند، آن‌ها را به حال خود شان نگذارد، حقوق اساسی‌شان را که آب، سرپناه و نفقه است باید تامین کند، زمانی که یک نفر به کشور مقصد می‌رسد و قبول می‌شود از همه حقوق شهروندی برخوردار است."
اما برخی افغانهای مهاجر در گزارش‌های متعددی به رادیو آزادی ادعا کرده‌اند که کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان توجه کمتری به مشکلات آنان کرده است.
در کنار مهاجرت و پناهندگی، جنگ‌ها، خشک‌سالی و دیگر رویدادهای طبیعی سبب بیجاشدگی هم در داخل افغانستان شده است.
کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در ماه جوزای سال جاری شمار بیجاشدگان داخلی افغانستان را ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تن اعلام کرده بود.
وزارت مهاجرین و عودت کنندگان حکومت طالبان هم چندی پیش شمار بیجاشدگان داخلی را حدود ۳ میلیون تن اعلام کرده بود.
یکی از باشندگان ولایت تخار و خبرنگار که بنا بر دلایل امنیتی نمی‌خواهد نامش در گزارش گرفته شود، به رادیو آزادی گفت، به دلیل جنگ از تخار به کابل آواره شده و اکنون با امکانات ابتدایی فراهم شده از سوی کمیتهٔ مصونیت خبرنگاران زندگی دشواری را سپری می‌کند:
"زمانی که ما از تخار آمدیم، در میان دود و باروت، در میان دود آتش و جنگ که در یک کیلومتری شهر رسیده بود، ما خود را نجات دادیم، خانه و کاشانهٔ خود را از دست دادیم، از این که آن‌جا هم کرایی بود و این‌جا هم کرایی است، لازم ندیدیم که دوباره برویم و همین‌جا ماندیم."
پس از حاکمیت طالبان، هزاران افغان به دلیل علت مشکلات امنیتی، فقر و بیکاری و تحصیل کودکان‌شان افغانستان را ترک کردند.
شماری از آن‌ها توانستند به کشور مقصد برسند، اما تعداد زیادی هنوزم هم در کشورهای همسایه با بی‌سرنوشتی زندگی می‌کنند.
