سال ۱۴۰۲ شمسی در افغانستان تحت کنترل طالبان، در حالی آغاز شد که مکاتب متوسطه، لیسه ها و پوهنتون ها بروی دختران همچنان مسدود بوده، زنان از کار در ادارات و نهاد های غیردولتی داخلی و خارجی منع شده اند.
با تسلط دوباره طالبان در اگست سال ۲۰۲۱ میلادی و قطع کمک های بین المللی بحران های بشری و اقتصادی در افغانستان افزایش یافته، حکومت طالبان را تا هنوز هیچ کشور جهان به رسمیت نشناخته و افغانستان تحت کنترل طالبان، در انزوای بین المللی قرار دارد.
با توجه به این نکات، سال ۱۴۰۲ برای افغانستان چگونه خواهد بود؟
آذرخش حافظی عضو هیئت مدیره اتاق تجارت و سرمایه گذاری افغانستان و آگاه امور اقتصادی می گوید:
"متاسفانه با توجه به شرایط دشوار موجود در کشور، پیش بینی و توقع یک اقتصاد مرفع و خودکفا بای مردم دشوار است. تا زمانیکه یک بستر مناسب، مشروع و مقتدر به وجود نیاید و انزوای بین المللی افغانستان پایان نیابد و سرمایه گزاری های به افغانستان سرازیر نشود، متاسفانه که شرایط از حالت بحرانی نجات پیدا نمی کند و اگر این وضعیت دوام کند، احتمال آن وجود دارد که بسوی یک فاجعۀ برویم و در قدم اول ما نیازمند تغییرات مثبت در مناسبات بین المللی و در عرصۀ اقتدار داخلی خود هستیم."
محمد اسحق اتمر کارشناس سیاسی افغان و استاد پوهنتون در جرمنی هم نظر مشابه دارد:
"متاسفانه که سال آینده، برای مردم افغانستان، منطقه و جهان یکسال پرآشوب و پرچالش خواهد بود، زیرا در تحولاتی که در منطقه جریان دارد، رقبای منطقوی و ابر قدرت ها شامل اند و احتمال آن می رود که این رقابت ها بیشتر اوج گیرد و مشکلاتی را برای مردم افغانستان ایجاد کند. من آرزومندم که چنین نشود و افغان ها با استفاده از ابتکارات خود، یک راه حل سیاسی را برای افغانستان رقم بزنند."
خانم فوزیه کوفی فعال حقوق زنان افغانستان و عضو سابق ولسی جرگۀ افغانستان هم سال جدید را نا امید کننده پیش بینی میکند:
"سال پیشروی طبیعتاً سال پر از نا امیدی برای مردم افغانستان است، زیرا افغانستان بار دیگر از لحاظ دیپلوماسی سیاسی در حاشیه قرار گرفته، مردم از فقر مهاجرت، از حکومتی که به هیچ حقی از حقوق اساسی مردم، مخصوصاً زنان افغانستان، اعتنا ندارد. اما ضرب المثل مشهور است که می گویند در اوج ناامیدی می شود امید ایجاد کرد، من فکر می کنم سالیست که می تواند فرصت های خوب ایجاد شود، فرصت ها در زمینۀ اتحاد، وحدت و همگرایی بیشتر بین گروه های مختلف به ویژه زنان و تمام گروه های سیاسی برای ایجاد یک قدرت و بستر سیاسی که در آن افغانستان آینده و دیدگاه مردم نسبت به افغانستان آینده ترسیم شود."
احمد سعیدی دیپلومات سابق و کارشناس سیاسی می گوید:
"سالی که گذشت، سال پر درد و رنج، سالی مشقت برای مردم افغانستان، سال کوچ های اجباری و مهاجرت های دسته جمعی، سال نقض همۀ حقوق بشری و انسانی، سالی که نیمه ای از پیکر جامعه، قشر نسوان، خواهران ما از کارو آموزش منع شدند، سال انزوای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و سال ناملایمات در سطح ملی و بین المللی بود. امیدوارهستم که در سال پیشرو تحولی روی دهد، ولی امیدوارم که این تحول خونین نباشد و به شکل مسالمت آمیز مردم افغانستان با دیگر بتوانند، سرنوشت خودرا تعیین کنند."
از افراسیاب ختک، آگاه امور سیاسی و رئیس سابق کمیسیون حقوق بشر پاکستان تحلیل خود را از وضعیت در افغانستان چنین بیان میکند:
"در سال جدید، اولین چالش، بحران انسانی است که در افغانستان، بیشتر از یکسال ادامه پیدا کرده است. این بحران، بحران فقر، گرسنگی و بیچارگی است. دوم، طرف های درگیر جنگ از سیاست های طالبان اشغالگر، مبنی بر تعصب و تنگ نظری منشا می گیرد. نظام طالبی فاقد از مشروعیت داخلی و خارجیست و راه جبر و اختناق را در پیش گرفته است، در حالیکه یگانه راه مسالمت آمیز بیرون رفت از بحران کنونی، حکومت وسیع البنیاد و همه شمول است."
دوکتور صلاح الدین سعیدی حقوقدان و کارشناس افغان که در سوریه و جامع ازهر در مصر علوم دینی را فرا گرفته، هم می گوید:
"اینکه سال آینده چگونه خواهد بود، به اینکه چی اجراآت، چگونه و از کجا صورت می گیرد، ارتباط دارد. اگر اصلاحات بنیادی در مواضع ما و جامعۀ جهانی بیاید، مطمین هستم که زجر، آزار و اذیت مردم کاهش خواهد یافت، ولی پروسۀ پیچیده و سختی خواهد بود. اگر همچو لجاجت ها و کارهای ادامه یابد که تا حال صورت گرفته، سال پر از مشقت، جنجالی و آزار دهنده برای مردم افغانستان و در نتیجه بطور مشخص، خطری برای جامعۀ جهانی خواهد بود."
نجیبه فایز فعال حقوق زنان و کارشناس سیاسی، در مورد اینکه سال آینده چگونه سالی خواهد بود، می گوید:
"متاسفانه سال ۱۴۰۲ شمسی سالی خواهد بود که افغانستان و مردم غیور آن در بند حکومت طالبان اسیر و بدون همۀ امکانات و سهولت های بشری بسر خواهند برد، افغانستان یگانه کشور جهان است که در آن دروازه های علم و دانش بروی بخش عظیمی از زنان بسته شده، من آرزو های زیاد برای مردم افغانستان دارم، ولی با موجودیت طالبان، تحقق این آرزو ها بعید به نظر می رسد."
عطاءالله ویسا فعال بخش معارف افغانستان که کودکان اعم از دختر و پسر افغان را در بخش آموزش کمک و یاری می رساند، می گوید:
"سال نو باید سالی باشد که حق مردم داده شود، خصوصاً حق آموزش و کار برای همه داده شود. در سال نو دروازه های مکاتب متوسطه، لیسه ها و پوهنتون ها بروی دختران افغان باز و حقوق اساسی شان یعنی کار و آموزش تامین شود. از ملت، سران قومی، فعالان که برای دستیابی به حق اساسی شان ایستاد شوند و از مسولان بار دیگر می خواهم که هرچه زودتر دروازه های مکاتب و پوهنتون ها را بروی دختران افغان باز کنند."
داکتر طارق فرهادی کارشناس افغان و استاد پوهنتون در سویس هم با اشاره به آرزوها در سال آینده، می گوید:
"مهمترین آرزوی من اینست که مکاتب دختران باز شود، زیرا دور ماندن دوشیزگان افغان از آموزش بهای گران برای آینده مردم افغانستان خواهد داشت و ما را از ترقی باز می دارد. متاسفم از اینکه طالبان با وصف ادعای مکرر که امنیت برقرار شده، مکاتب را باز نکرده اند، بعد باید قانون اساسی تدوین شود، افغان های ثروتمند باید پول شان را از خارج به افغانستان انتقال داده، سرمایه گزاری کنند، تا زمینۀ کار برای جوانان افغان میسر شده و از مهاجرت ها جلوگیری شود. "
به نظر می رسد که سال ۱۴۰۲ سال خالی از دشواری ها برای مردم افغانستان نخواهد بود، اما آنچنان که از خانم فوزیه کوفی شنیدیم، امید با وصف نا امیدی های موجود، سال پیشرو سال فرصت ها در زمینۀ اتحاد، وحدت و همگرایی بیشتر بین گروه های مختلف به ویژه زنان و همۀ گروه های سیاسی در افغانستان باشد.
آرش همایون
