هشتم مارچ روز بین المللی زن است. از این روز در بعضی از کشورهای جهان بطور رسمی و یا غیر رسمی تجلیل میشود.
اما در افغانستان٬ به ویژه پس از تسلط حکومت طالبان٬ وضعیت زنان خیلی نا بسامان و توصیف شده و در برابر زنان محدودیت های فراوانی نیز وضع شده است.
وقتی طالبان در ماه اگست سال ۲۰۲۱ قدرت به دست گرفتند٬ وعده دادند که زنان را نیز در عرصه های مختلف زنده گی اجتماعی و کار سهیم خواهند ساخت.
این پیام را ذبیح الله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان در نخستین کنفرانس خبری در کابل بیان کرد و گفت:
«امارت اسلامی متعهد است که به حقوق زنان در چوکات اسلام پابند باشد. حقوقی را که خداوند در شریعت برای خواهران و مادران ما داده و برای ملت ما نیاز است همه را تامین می کنیم. زن یک عنصر و جز مهم این جامعه است. زنان در بخش های مختلف طبق اصول ونیازی که به آن داریم با ما حضور خواهند داشت. »
اما چند وقت بعد از این کنفرانس در هفت سپتمبر سال ۲۰۲۱ طالبان کابینه خودرا اعلان کردند که یک زن هم در آن عضویت نداشت و تمام۳۳ سرپرست وزیر ملاها بودند.
طالبان در کابل جای وزارت امور زنان را به وزارت امر بالمعروف دادند و تمام کارمندان زن در این وزارت را خانه نشین ساختند. با ایجاد وزارت امر بالمعروف طالبان محدودیت ها را بر زنان و دختران افزودند.
در ۱۱ ماه مارچ سال ۲۰۲۲ وزارت امر بالمعروف اعلان کرد که حمام های زنانه بسته، و رفتن زنان به این حمام ها ممنوع شده است.
دخترانی جوان که انتظار رفتن به مکتب بودند در ۲۳ مارچ دروازه های مکاتب بالاتر از صنف ششم به روی آنها بسته شد. بر عکس تعهدات طالبان در رابطه با تعلیم دختران، وزارت معارف حکومت طالبان اعلان نمود که تا اطلاع ثانی دروازه های مکاتب بالاتر از صنف ششم بروی تمام دختران در افغانستان بسته خواهد ماند.
هزاران دختر که در آغاز سال نو تعلیمی به سوی مکاتب رفته بودند ، نامید دوباره به خانه برگشتند و بعضی از آنها در پیشروی دروازه های بسته مکاتب خود گریه کردند.
در همین روز نماینده خاص ملل متحد برای افغانستان در آنوقت دیبورا لاینز نگرانی و مایوسی خودرا بطور رسمی به رهبران طالبان ابراز کرد.
نرگس که متعلم صنف نهم است می گوید هنوز هم امیدوار است که یک روزی دروازه های مکاتب باز خواهد شد.
« وقتی که حاکمان نو حکومتداری را آغاز کردند، آهسته آهسته چهره واقعی خودرا به مردم نشان دادند. در آغاز پوهنتون ها بسته بودند ولی حالا مکاتب هم بسته هستند. این برای من و دختران دیگر بسیار مشکل است ، من همیشه بسوی بکس خود که به تازه گی خریده ام و می خواستم با خود به مکتب ببرم ، نگاه میکنم و هنوز هم انتظارم که چه وقت آنرا با خود به مکتب ببرم.»
بسته کردن دروازه های مکاتب بروی دختران و زنان آخرین فرمان طالبان نبود. علاوه بر آن زنان از سفر طولانی بدون محرم منع شدند، حجاب بر آنها اجباری شد، در شهر ها به راننده های تکسی دستور داده شد که زنان بدون محرم را در موتر خود سوار نکنند. در بعضی ولایات به مراکز مخابرات گفته شده که به زنان سیم کارت نفروشند. علاوه بر همه این محدودیت ها طالبان در ماه دسمبر سال ۲۰۲۲ میلادی دروازه های پوهنتون ها را هم بروی دختران بستند.
نوریه که در پوهنتون درس می خواند می گوید طالبان با بستن دروازه های پوهنتون امیدها و ارمانهای وی را سرکوب کردند:
«در همان شبی که آنها (طالبان) اعلامیه خودرا نشر کردند در همان شب تمام امیدها و ارمانها، خوابها و خیال های که من برای خود دیده بودم و امیدی که خانواده ام داشتند تا یک روزی درمان درد آنها شوم باخاک یکسان شد . شما باور کنید که کشتن امید یک انسان هزار برابر درد بیشتر دارد نسبت به از دست دادن یک عزیز نزدیک . انسانها با امید زنده اند و حالا امید ما کشته شده است.»
این تصمیم طالبان در داخل و خارج کشور با عکس العمل ها رو به رو شد. علاوه بر اعتراض محصلان پوهنتونها در هرات، کندهار و ننگرهار در کابل یک تعداد زنان معترض به سرکها برآمدند که با فیر سربازان طالبان پراکنده شدند.
علاوه بر آن در بریتانیا، پاکستان، ایالات متحده، و کانادا یک تعداد افغانها راهپیمايی کردند و تصمیم طالبان را در مورد محدود ساختن تعلیم دختران محکوم کردند.
ظریفه غفاری فعال حقوق زنان می گوید که مردان افغان باید از زنان و دختران افغان حمایت کنند.
«از تمام برادران و پدران که به حق تعلیم دختران باور دارند و تعلیم را حق دختران می دانند تقاضا می کنیم که در پهلوی خواهران خود استاده شوند و نگذارند که موضوع پوهنتون ها هم مانند بسته شدن دروازه مکاتب به روی دختران سرد شود و به باد فراموشی برود.»
اما در ۲۲ دسمبر سرپرست وزیر تحصیلات عالی حکومت طالبان ندا محمد ندیم در صحبت با تلویزیون ملی که تحت کنترول طالبان است از تصمیم برای محدود ساختن تعلیم دختران دفاع کرده و گفت که در نصاب پوهنتون ها مشکلات وجود دارد و همچنان دختران محصل حجابی را که برای آنها تعین شده رعایت نمی کنند و از قیودات وضع شده تخطی می کنند.
این سخنان آقای ندیم واکنش ها را در بین محصلان دامن زد . حسینه که محصله پوهنتون می باشد می گوید :
«این گپ را قبول ندارم. زیرا از روزی که نظام تغییرکرد در آن مکاتبی که دختران و پسران مشترک درس می خواندند ، یک تعداد شان جدا شدند. در مکاتبی که تعداد دختران کم بود، بین آنها پرده انداخته شد . حجاب ما منظم بود اما با وصف آنهم پوهنتون ما بسته شد و من از امارت می خواهم امیدها و آرمانهای ما را در یک روز از بین نبرند.»
بستن دروازه های پوهنتون ها به روی دختران آخرین محدودیت طالبان بر زنان نبود بلکه در ۲۶ ماه دسمبر اعلان منع کار زنان در موسسات غیر دولتی داخلی و خارجی توسط طالبان بار دیگر افغانها و سازمانهای بین المللی را تکان داد.
طالبان که به غیر از چند بخش محدود کار زنان را در ادارات دولتی خاتمه داده بودند ، با این محدودیت تقریبا تمام زنان را خانه نشین ساختند.
قبل از این طالبان در بسیار موسسات دولتی به زنان گفته بودند به کار نروند و حتی به بعضی کاگران زن گفته شده بود که بجای خود مرد خانواده را به کار بفرستند.
حمیرا در حکومت قبلی وکیل مدافع بود. طالبان اورا خانه نشین ساخته و جواز کاری وی را لغو کردند . او می گوید:
تماسها و گزارشهای که ما در اخیر بدست آوردیم در آنها وکلای مدافع توسط طالبان تهدید شده و بازداشت های خودسرانه رو به رو شده اند وحتی
قضایای هم است که بعضی از وکلا به خاطر قضایای قبلی که داشتند اکنون تهدید میشوند.»
ژورنالستان و کارمندان رسانه ها قشر دیگر فعال زنان است که در سال گذشته در نتیجه محدودیت های پیهم طالبان به استعفی مجبور شدند. بطور مثال پوشیدن ماسک برای نطاقان زن در تلویزیون ها اجباری شد. یک ژورنالیست زن بنام لیمه به رادیو آزادی گفت اعلان محدودیت های پیهم از سوی طالبان ژورنالستان زن را مجبورساخت که از وظیفه استعفی کنند.
«آنها بخاطری وظیفه خودرااز دست داده اند که محدودیتها بر آنها وضع شده. و به دلیل این محدودیت ها ما نتوانستیم به وظایف خود دوام بدهیم. و صدای مردم خودرا بلند کنیم.»
خدیجه امین هم سابق خبرنگار بود. او می گوید محدودیت های طالبان بر زنان افغان خلاف اصول اسلامی و قابل تشویش می باشد:
«اینکه دختران حق ندارند به مکتب بروندو یا به پوهنتون بروند و یا اینکه زنان حق ندارند کار کنند ، این برای ما قابل نگرانی است . چرا طالبان به زنها این حقوق را نمیدهند. این حقوقی است که خدا و قرآن به ما داده و اینکه طالبان آن را محدود میسازند ، من نمی دانم که آنها به کدام دین هستند و به اساس کدام دین، این محدویت ها را بر زنان وضع می کنند.»
علاون بر محدودیت بر کار زنان در ادرات دولتی و خصوصی حاکمان طالبان سال گذشته رفت و آمد روزمره زنان را به شهر و بیرون شدن آنها از خانه را هم محدود ساختند. آنها در بسیار شهرها حمام های عامه زنان را بسته کرده و در پارکها که قبل هفته دوبار زنان به آنها میرفتند از ماه نومبر رفتن زنان کاملا ممنوع شد.
سازمان های جهانی حقوق بشر حذف شدن زنان افغان از جامعه را یک کمپاین ضد زنان افغان و تخطی جدی از حقوق بشری آنها خوانده اند. همچنان در داخل افغانستان یک تعداد مردم و افراد در رهبری طالبان محدودیتهای وضع شده بر زنان را پیهم محکوم نموده، آنرا تبعیض در برابر نصف نفوس افغانستان و دشمنی با آینده این کشور خوانده اند.
