اجرای اعدام علنی و شلاق زدن های زنان و مردان از سوی طالبان در میان صدها تماشاچی، تصویر حقوق بشری این روزهای افغانستان است.
طالبان از اقدامات اخیر شان سرسختانه دفاع می کنند. اما برخی دیگر در افغانستان و بیرون از آن این اقدام ها را نقض حقوق بشری می دانند.
برای برخی ها٬ این صحنه ها یاد آور دوران اول حاکمیت طالبان در افغانستان است.
روایت های دور اول حاکمیت طالبان در افغانستان در سال های دهه نود میلادی برای فرید احمد به واقعیت زندگی امروزش مبدل شده است.
او هرگز تصور نمی کرد که در افغانستان قرن بیست و یک گواه اعدام علنی و شلاق زدن مردان و زنان در محضر عام باشد.
او می گوید که، چند سال پیش وقتی که کاکایش، از شلاق زدن ها و اعدام های مردان و زنان در میان هزاران تماشاگر در ورزشگاه های افغانستان به او می گفت، برایش افسانه جلوه می کرد.
اما همه چیز تغییر کرده و فرید احمد می گوید که آن روزگار تلخ افغانستان دوباره تکرار می شود.
" قصه های کاکای خود را بسیار به سختی باور می کردم و غیرقابل باور بود. اما امروز به چشم سر دیدم که در ولایت فراه طالبان یک مرد را قصاص کردند. مسایلی را که کاکایم برایم قصه کرده بود واقعیتی بود که امروز به چشم سر دیدم."
اعدام علنی روز چهارشنبه هفته گذشته که طالبان آن را اجرای حکم قصاص بر یک مرد متهم به قتل می خوانند و نیز صحنه های شلاق خوردن زنان و مردان در برخی ولایات از جمله لوگر، غور و تخار برخی از افغان ها را وحشت زده کرده.
زرمینه یک باشنده شهر هرات می گوید که، با دیدن این وضعیت، بسیار ناامید شده است.
"با شنیدن خبر قصاص در افغانستان واقعا احساس درماندگی به من سر داد، قلبم درد گرفت و از این وضعیت وحشت کردم. احساس تنهایی کردم که چرا جهان مردم افغانستان را نادیده می گیرد. جهان مردم افغانستان را به دست حکومتی داده است که جز خشونت دیگر هیچ چیزی نمی فهمد."
طالبان با دفاع از اقدام هایشان می گویند که احکام شرعی را اجرا می کنند.
عده ای هم با طالبان همنظر اند.
زلمی یک باشنده شهر فراه که تماشاگر اعدام علنی در ورزشگاه شهر بوده به این باور است:
"وقتی که قصاص صورت بگیرد دیگر کسی جرات نمی کند که دست به قتل یک فرد بزند. این عمل باعث می شود که افراد دست به قتل مردم و دزدی نزنند."
اما دیگران موافق نیستند.
یک فعال حقوق بشر که از بهر در امان ماندن هویتش از او نام نمی بریم، این اقدام طالبان را نقض حقوق بشری می داند:
" طالبان در اجرای احکام اسلامی افراط می کنند و حکم اصلی را به جا نمی کنند. اجرا احکام نباید در محضرعام صورت بگیرد. مردم را از شهر و بازار و مناطق دور در یک جا جمع می کنند و متهمان را مجازات می کنند. این کار خلاف ارزش های بشری و انسانیت است."
حکومت طالبان قوانین حکومت پیشین به ویژه قانون جزای مملکت را به کلی نادیده گرفته اند
عفو بین الملل هم اعدام علنی در فراه را نقض کرامت انسانی دانسته.
در ماده دوازدهم قانون جزای جمهوری مخلوع افغانستان، زیر عنوان رعایت اصل کرامت انسانی ،می خوانیم که تعیین جزای مخالف کرامت انسانی٬ جواز ندارد.
اما پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان در تابستان پارسال به نظر می رسد که قوانین جمهوری مخلوع معلق شده اند.
بسیاری از نهادهای حامی حقوق بشر از جمله نمایندگی سیاسی ملل متحد در افغانستان یوناما، از طالبان خواسته اند که بی درنگ اجرای اعدام را متوقف کنند.
اما طالبان این درخواست ها را مداخله در امور داخلی افغانستان می دانند.
ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان روز پنجشنبه در یک اعلامیه از جهان خواسته که به قوانین این گروه احترام بگذارند.
اما طالبان هنوز قانون یا قوانین مشخصی مثل قانون اساسی حکومت های پیشین افغانستان را منتشر نکرده اند.
طالبان می گویند که اعمال شان بر طبق شریعت اسلامی استوار است. اما یکی از نقدهای برخی از کارشناسان امور دینی این است که طالبان قوانین اسلامی به خصوص قانون کیفری را به اساس قرائت سختگیرانه خود تطبیق می کنند که موجودیت شهود و نیز مدارک و ابزار اثبات جرم در هاله ابهام قرار دارد.
محمد محق، آگاه امور اسلامی به این باور است که رفتن به سمت مسائل کیفری در جامعه افغانستان نتیجه معکوس خواهد داد چونکه از دید او تدابیر سنجیده نشده و مقدمات کار فراهم نشده است.
او معتقد است که چنین اقدام های به احتمال قوی فضای جامعه ای را که سال ها شاهد جنگ و خشونت بوده خشن تر خواهد کرد.
طالبان از همه کشورها خواسته اند که حکومت سرپرست شان را به رسمیت بشناسند. اما تا هنوز هیچ کشوری چنین نکرده است.
چند ساعت پس از اعدام علنی در فراه، ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده در واشنگتن به خبرنگاران گفت که رفتار طالبان با مردم افغانستان را به دقت زیر نظر دارند.
پرایس افزود که به طور علنی و همچنین در تعاملات خصوصی خود با طالبان گفته اند که روابط آنها با امریکا و جامعه جهانی کاملاً به اقدامات خود شان مربوط می شود.
احترام به حقوق بشر یکی از شرط ها و خواست های اصلی بسیاری از کشورها از جمله امریکا از طالبان است.
گزارش: شاهپور صابر
