همزمان با فرا رسیدن دهم دسامبر، روز جهانی حقوق بشر، سازمان های جهانی و نهاد های دفاع از حقوق بشر به تقبیح اعمال طالبان در زمینه نقض حقوق بشری افغانها، ادامه داده و این گروه را به تخطی از موارد حقوق بشری متهم می کنند.
دیدبان حقوق بشرمی‌گوید که وضعیت در افغانستان بدتر شده و محدویت‌های جدی و اهانت آمیز طالبان بدون توقف ادامه دارد.
پتریشا گاسمن، معاون بخش آسیای این سازمان به مناسبت دهم دسامبر، روزجهانی حقوق بشر وهفتاد و پنجمین سالگرد اعلامیۀ جهانی حقوق بشر به رادیوآزادی گفت، هیچ گونه حسابدهی در برابر خشونت‌های انجام شده در افغانستان وجود ندارد.
بانو گاسمن با اشاره به بحران‌های مختلف از جمله قتل، کشتار، شکنجه، بدرفتاری، وضع محدودیت های شدید برزنان و بحران گرسنگی می‌گوید، وضعیت حقوق بشری در افغانستان به سوی بدتر شدن روان است.
" در سال ۲۰۲۲ شاهد بودیم که وضعیت در افغانستان از بد به سوی بدتر شدن رفت. در مسایل اقتصادی، افغانها با چالش‌های وخیم در زمستان پیش رو روبه‌رو اند. مشکلات در عرصۀ نبود کمک‌ها و تمویل کننده‌ها باعث شده که مردم با بحران گرسنگی در سرتاسر کشور روبه‌رو شوند. محدودیت‌های جدی و اهانت آمیز طالبان در برابر آموزش زنان و دختران بدون توقف ادامه دارد. زنان از زندگی اجتماعی به دور نگهداشته شده اند."
این نگرانی‌ها در حالی ابراز می‌شود که حکومت طالبان در آستانۀ روز جهانی حقوق بشر نخستین اعدام علنی را در حضور مقام‌های بلند رتبه حکومت‌شان و صدها باشندۀ محل در فراه به اجرا گذاشت.
این رویکرد طالبان از سوی سازمان عفو بین الملل مجازات ظالمانه،غیرانسانی و تحقیرآمیز خوانده شده است.
نهادهای حامی حقوق بشری، سازمان ملل متحد، امریکا، فرانسه و انگلستان نیز از اجرای حکم علنی اعدام از سوی حکومت طالبان ابراز نگرانی کرده اند.
دفترمعاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) خواهان لغو فوری مجازات اعدام از سوی طالبان شده است.
اما در پاسخ به این واکنش‌ها٬ ذبیح الله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان در حساب توییترش نوشت که برخی از نهادها و کشورها از افغانستان شناخت درست ندارند و به قوانین مسلمانان احترام نمی‌گذارند.
مجاهد انتقادها به اجرای حکم اعدام علنی را مداخله در امور داخلی افغانستان خوانده است.
اعدام علنی پس از آن اجرا می‌شود که چندی پیش ملاهبت‌الله، رهبر طالبان در فرمانی دستور به تطبیق حدود شرعی و قصاص در محضرعام داده است.
در تازه‌ترین مورد بیست وهفت مرد و زن به صورت علنی در ولایت پروان مجازات شدند.
عبیدالله امین زاده، والی حکومت طالبان در پروان گفته است که در جریان اجرای این حکم به هر متهم از ۲۰ تا ۳۹ شلاق زده شده است.
پیش از این در ولایت‌های غور، تخار، لوگرو چند ولایت دیگرافغانستان حکم اجرای شلاق زدن از سوی حکومت طالبان عملی شده است.
طالبان گفته اند بر اساس احکام دینی به این اقدامات‌شان ادامه می‌دهند.
اما صلاح الدین سعیدی که دکترای اسلام شناسی دارد به این باور است که به اجرا گذاشتن چنین احکام به هیچ صورت نمی‌تواند عدالت را برقرار کند.
آقای سعیدی به رادیو آزادی گفت، در صورتی که متهم وکیل مدافع نداشته باشد، عدالت تأمین شده نمی‌تواند.
"جزاهای حدود و تعزیرات با نبودن قانون جزا و قانون اجراات جزایی و سایر امکانات که عدالت باید داشته باشد و یک نفر هم قاضی هم سارنوال و هم مجری می‌شود و متهم فرصت دفاع لازم را ندارد حق داشتن وکیل مدافع و امثال آن را ندارد به یقین مورد سو استفاده قرار می‌گیرد و موجب اعتراض شدید ماست."
از زمان تسلط طالبان بر افغانستان تا کنون ادعاهای زیادی در مورد قتل، شکنجه، بدرفتاری و سلب حقوق و آزادی‌های مردم وجود دارد. از جمله قتل و شکنجه در پنجشیر و اندراب و هدف قراردادن نظامیان و کارکنان نظام پیشین.
گزارش‌ها و ویدیوهایی از تیرباران افراد طرفدار گروهی موسوم به جبهۀ مقاومت ملی افغانستان و شماری از غیرنظامیان در پنجشیر از سوی افراد طالبان در شبکه‌های اجتماعی به نشر رسیده است.
ریچارد بینت، گزارشگر ویژۀ سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر افغانستان حدود یک و نیم ماه پیش پس از سفرش به افغانستان وضعیت فعلی را غیر قابل پذیرش خواند و همچنان گفت که به صورت عموم از دیدگاه حقوق بشری وضعیت در این کشور به سوی بدتر شدن روان است.
او پس از سفرش به پنجشیر نیز گفت که در مورد مجازات و قتل شماری از اعضای جبهۀ مقاومت ملی نیز شنیده است.
اما مسئولان حکومت طالبان با رد این ادعاها بر پابندی‌شان به فرمان عفو عمومی رهبرشان تأکید کرده اند.
یکی از مسایلی که به نگرانی‌ها افزوده است، وضع محدودیت بر زنان و دختران افغان از سوی حکومت طالبان است.
بسته شدن مکتب‌ها به روی دختران بالاتر از صنف ششم، خانه‌نشین شدن کارمندان زن بیشتر اداره‌های دولتی، اجباری شدن حجاب بر زنان، ممنوعیت آنان از رفتن به ورزشگاه‌ها، پارک‌ها و بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی از عمده‌ترین موردهای این محدودیت‌ها اند.
بازداشت فعالان زن هم از جمله اتفاقاتی بوده که پس از تسلط حکومت طالبان در افغانستان رخ داده است.
تمنا زریاب پریانی، فعال حقوق زن و یکی از زنان معترض که برای مدتی در بازداشت حکومت طالبان بسر برده است، می‌گوید، بارها حتی به صورت نیمه برهنه مورد شکنجه قرار گرفته است.
بانو پریانی که اخیراً در فهرست صد زن الهام بخش و تاثیر گذار «خبرگزاری بی بی سی» نیز قرار گرفته به رادیوآزادی گفت، در حال حاضر نقض آشکار حقوق زنان در افغانستان جریان دارد.
"من در داخل زندان روزهای وحشتناکی را داشتم، شکنجه‌های متعددی را داشتم. (طالبان) مرا حتی نیمه برهنه شکنجه می‌کردند، رفتارهای بسیار غیرانسانی و تحقیرآمیز داشتند. نقض آشکار حقوق بشر در افغانستان فعلا جریان دارد، زنان افغانستان حق کار کردن و تحصیل و رای را ندارند حتی آزادی انسانی ندارند، حق پارک رفتن و حق حمام رفتن ندارند، این مسایلی اند واضح می‌سازند که حقوق بشر در افغانستان نقض شده است."
حکومت طالبان همواره این گونه اتهام‌ها و سایر اتهامات مشابه را رد کرده است.
آنچه بدرفتاری طالبان با فعالان زنان، مدافعان حقوق بشری، خبرنگاران و کارمندان حکومت افغانستان دانسته می شود، کاروان مهاجرت‌ها را از این کشور بیشتر ساخته است.
نیلوفر یازان که در یکی از رسانه‌های تصویری در کابل خبرنگار بود، بنا بر همین محدودیت‌ها نتوانسته به کارش ادامه دهد و پس از تسلط طالبان، افغانستان را ترک کرده است.
بانو یازان می‌گوید که در حال حاضر آزادی بیان در افغانستان محدود است و جان خبرنگاران با گزارش دهی از حقایق از سوی طالبان با تهدید مواجه است.
"با آمدن طالبان همه چیز تمام شد، کارهای که در سال های زیاد انجام شده بود از بین رفت و نابود شد، فامیل و وطنم را ترک کردم، بسیار با ناامیدی برآمدم، این که طالبان آمدند متاسفانه نتوانستم کار کنم اگر من آنجا می‌بودم نمی‌توانستم کار کنم. خبرنگارانی که فعلا در افغانستان هستند نمی‌توانند حقیقت را بیان بکنند، متاسفانه خبرنگاران در یک شرایط بد قرار دارند."
محدودیت بر رسانه‌ها هم در بیش از یک سال گذشته از سوی حکومت طالبان ادامه داشته است.
در تازه ترین اقدام طالبان در اول دسامبر نشرات رادیو آزادی و رادیو صدای امریکا را در موج های متوسط و اف ام متوقف کردند.
پیش از این دیدبان حقوق بشر به دلیل آنچه نقض حقوق بشر از سوی طالبان خوانده، خواهان ممنوعیت سفر رهبران طالبان شده است.
امریکا بخاطر وضع محدودیت بر زنان، عدم تشکیل حکومت همه‌شمول و برخی مسایل دیگر بر سفر برخی از مقام‌های حکومت طالبان محدودیت وضع کرده است.
اما همواره انتقادهای جدی از سوی فعالان حقوق بشر مطرح شده که جهان در برابر اقدام‌های طالبان خاموشی اختیار کرده و آنان را پاسخگو قرار نداده است.
شکریه بارکزی، یکی از زنان فعال سیاسی و عضو ولسی جرگۀ حکومت پیشین و سفیر سابق افغانستان در ناروی می‌گوید، وضعیت حقوق بشر در افغانستان به مراتب بدتر از هر زمان دیگر است.
بانو بارکزی به رادیو آزادی گفت، جامعۀ جهانی باید مسئولیت‌اش را در برابر افغانستان نادیده نگیرد.
"ما از افغانستانی صحبت می‌کنیم که مردم در محضر عام شلاق زده می‌شوند و مورد کشتار قرار می‌گیرند، از افغانستانی صحبت می‌کنیم که کرامت انسانی و بحثی بنام حفظ کرامت انسانی اصلا در آنجا مطرح نیست، به این خاطر من فکر می‌کنم که وضعیت حقوق بشر به مراتب بدتر از هر زمان دیگر است. رسیدگی به آن تعهد جامعۀ جهانی را کار دارد و همچنان تغیییر در چگونگی عملکرد و گفتار و رفتار طالبان هم نیازمند آن است."
این همه اقدام‌هایی طالبان که در واقع نقض جدی حقوق بشری دانسته می‌شود، در بیش از شانزده ماه گذشته سبب شده تا حکومت سرپرست آنها از سوی جهانیان به رسمیت شناخته نشود.
شمار زیادی از کشورها می‌گویند که رعایت حقوق بشر به ویژه حقوق زنان و دختران در افغانستان، از مهم ترین عناصر برای تعامل با طالبان است.
شماری از فعالان حقوق زنان می‌گویند که طالبان می‌خواهند از مسالۀ زنان به عنوان ابزار سیاسی برای به رسمیت شناخته شدن حکومت‌شان استفاده کنند.
آنها به این باور هم استند که اعتراض زنان و وضع محدودیت‌ها بر بانوان سبب شده تا در بیش از شانزده ماه گذشته، هیچ کشوری حاضر نشود تا رژیم طالبان را به رسمیت بشناسد.
طالبان در جریان مذاکرات دوحه طوری آشکار کرده بودند که تغییر کرده اند و قوانین شدید را به اجرا نمی‌گذارند. اما اکنون رفته رفته، همان اقدام‌ها و احکامی که در سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ میلادی در افغانستان حاکم بود، به صورت تدریجی به اجرا گذاشته می‌شود و وضع فشارهای حقوق بشری به صورت روز افزون ادامه می‌یابد.
