براساس گزارش ها، طالبان اخیراً آب بند کمال خان را به استقامت ایران رها کرده اند.
خبرگزاری تسنیم ایران به نقل از حسین مدرس خیابانی، والی سیستان و بلوچستان این کشور گزارش داده که آب بند کمال خان به سمت ایران، رها شده است.
به گفتۀ مدرس خیابانی، این حرکت در نتیجۀ مذاکرات و بارندگیهای خوب در افغانستان، صورت گرفته است.
گفته می شود که بارندگی های شدید اخیر در غرب افغانستان باعث آن شده تا بند کمال خان لبریز شود. طالبان که مسوولیت این بند را دارند نیز گفته اند که آب بند رها شده، اما ادعا کرده اند که این آب نه بسوی ایران، بلکه به استقامت داخل قلمرو افغانستان رها شده است.
در شرایطی که برنامۀ مشخصی مدیریت آب در افغانستان وجود ندارد، رها کردن آب بند کمال خان چقدر به منفعت، دهاقین افغان است؟
خلیل احمد نادم استاد سابق در پوهنزی زمین شناسی پوهنتون کابل با اشاره به این پرسش به رادیو آزادی گفت:
"اگر آب دریای هلمند را در حصۀ بند کمال خان طالبان به منظور زراعت و رفع مشکلات آب به نیمروز باز کرده باشند، طبیعی است که به نفع مردم افغانستان است. چون ساحات وسیع افغانستان را خشکسالی تهدید می کند، ولی اگر به خاطر آن باشد که در این شرایط و در این وقت سال به ایران آب بدهند، به منفعت افغانستان نیست."
ایران اخیراً هیئتی را برای گفتگو به کابل فرستاده بود تا در مورد حق آبۀ ایران با طالبان گفتگو کند. ایران ادعا می کند که بر اساس معاهدهای که در سال ۱۳۵۱ شمسی بین دولت وقت افغانستان و ایران امضاء شده در ۲۰ سال گذشته، این حق آبه به ایران داده نشده است.
ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران، نیز اخیراً خواستار پیگیری جدی حقآبۀ ایران از آب دریای هلمند شده و گفته که ایران از حقآبه دریای هلمند، نخواهد گذشت.
این ادعای جانب ایران چقدر حقیقت دارد؟
نجیب آقا فهیم استاد سابق پوهنتون کابل و کارشناس امور آب در این مورد، می گوید:
"در چهل سال گذشته شواهد نشان می دهد، حتی مدارکی که توسط خود جمهوری اسلامی ایران منتشر شده، نشان می دهد که ایران به طور پیوسته از آب دریای هلمند بیش از دو میلیارد و یکصد میلیون متر مکعب بیشتر استفاده کرده که حدود دو نیم برابر از چیزیست که در چارچوب معاهدۀ سال ۱۳۵۱ آب هلمند، به حیث حق آبه برای آنها در نظر گرفته شده است."
کارشناسان افغان: ایران بیشتر از آنچه در موافقتنامه حق آبه ذکر شده است٬ از آب های افغانستان استفاده کرده است
یک عضو ارشد هیئت طالبان نیز که اخیراً برای گفتگو در مورد آب دریای هلمند به ایران رفته بود، گفته که ایران برای دریافت آب خیلی بیشتر از حق خود، بر طالبان فشار میآورد.
کمال خان یکی از پروژه های مهم مدیریت آب در افغانستان است، این بند روی دریای هلمند در ۹۵ کیلومتری جنوب شرق شهر زرنج در ولسوالی چهاربرجک از مربوطات ولایت نیمروز در جنوب غرب افغانستان، ساخته شده است.
اعمار بند کمال خان در سال ۱۳۴۵ شمسی آغاز شد، اما با خروج شهروندان امریکایی از افغانستان که در این پروژه کار میکردند، کار آن به پایان نرسید.
کار اعمار بند کمال خان در دور حکومت سابق افغانستان دوباره آغاز شد و آخرین مرحله آن در ۲۴ مارچ سال ۲۰۲۱ توسط محمداشرف غنی رئیس جمهور مخلوح افغانستان، افتتاح شد.
آرش همایون
