Күлкү кербени

* * *

Ордуна ыңгайлашып жайгашкан соң, сот маңдайындагы жаатташкан эки тараптын адвокаттарына тигиле карады:

- Экөөңүз тең бири-бириңиздин сырларыңыздарды угуп коюңуздар: ар бириңиз мага пара жеткирип бердиңиздер, чынбы?

Беркилер күнөөлүү боло жер карап калышты.

- Маселен, Леон мырза, сиз мага $15,000 акча бергениңизди тана албайсыз. А сизчи, Кампос мырза, мага $10,000 акча бергениңизди моюнга алуудан кача албайсыз, туурабы?

Тигилер ого бетер шылкыйды.

— Эми мени угуңуздар!.. Мына, Леон мырза, сизге $5,000 акчаны бул атаандашыңыздын көзүнчө чек түрүндө кайтарып жатам. Эми сот жүрүмүнө келсек, ал эки жактын тең кысымына эч кабылбастан, акыйкат жүргүзүлөт!

* * *

- “Урматтуу президент! Сизден тез арада маянабызды көтөрүүнү өтүнүп кат жазып кайрылууга аргасыз болуп жатам!..” – деп күйөөсү үнүн чыгара кат жаза баштады.

- Минтип өтүнүч кылуунун себеби эмнеде? – анын катынын сомоло текстин ийнинен артылып туруп окуган аялы сурап калды.

- Жашоо кыйын болуп калды... Биз төлөп жаткан паранын төмөнкү тепкичи айлыгыбыздан да жогорулап кетти!..

* * *

- Сен эмнеге камалдың? – деп АКШдагы түрмөгө жаңы жеткирилгендерден камактагылар кызыгып сурап калышты.

- Акылсыз абитуриенттин айынан.

- Айтсаң, айтсаң, эмне болуп кетти эле?

- Мен университетте дене тарбия мугалимимин. Университеттин кадыр-баркын көтөрүш үчүн кээде мыкты спортчуларды окууга жеңил шартта ала беребиз. Анан бир миллионердин кеңкелес баласын “аэробика боюнча чемпион” деп каттап окууга өткөртүп салып жатпаймынбы!

- Анан?

- Анан тигил кеңкелес өз курсташтарына “аэробика – бул аба майданында батперектерди бийик учуруу жарышы” деп мактанып салыптыр...

* * *

- Казакстанда коррупцияга каршы мыйзамдын эмне кереги бар? Мына, Баланча дегенибиз оромпой тээп эле ойноп жүрөт ко, ойношун ырчылардын эл аралык сынагында алдыга түртүп коюп...

- Карагым, ал – биздин жемкор. Бул мыйзам – бизди укпай койгон жемкорлорго каршы!..

* * *

- Кремлден келген “чоңду” узатаарын го жакшы узаттык, бирок аларды ойнотобуз, эс алдырабыз деп жатып, облустун капчыгы эңшерилди го?

- Анткен жок. Жарабаган сөздү айтпачы, эл укпасын!.. Бардыгын жеке өзүм төлөдүм.

- Эми акчаңызды кантип өндүрөсүз?

- Башкысы – кызматымда калдым. Эми облустун капчыгынан өзүмө сыйлык жаздырып алып, жеке чыгымымды толтурам.

* * * * *

Стивен деген жаңы мугалим келгенде, жогорку класстагы бир тентек окуучу аны сынамакчы болду.

Бир ирет Стивен бардыгына тест толтурууга бош кагаздарды таркатып чыкты.

Кийин ал жазылгандарды текшерип карап отурса, баягы тентек окуучу $100 акча кагазын кыстарып, анын астына “ар бир чекитке бирден доллар” деген тилкатты да кошуп коюптур.

Эртеси Стивен бардыгына текшерилген сынак кагаздарды кайтарды. Баягы тентек окуучу болсо өзү берген сынак кагаздан башка $67 акчаны жана “колдонулган чекиттердин саны азыраак экен” деген жооп катты тапты. (TT)

«Азаттыктын» материалдарына пикир калтырууда төмөнкү эрежелерди так сактоону өтүнөбүз: адамдын беделине шек келтирген, келекелеген, кордогон, коркутуп-үркүткөн, басмырлаган жана жек көрүүнү козуткан пикирлерди жазууга болбойт. Эрежени сактабай жазылган пикирлер жарыяланбайт.

Басма үйүнүн башчысы буркан-шаркан түшүп, алдыда тизилген бардык кызматкерлерин тилдеп, кээ бирин каргап-шилеп, айрымдарын чекесинен нукуп алганга ниеттенип барып токтоп калып жатты. Жанында адатта анын ачуусун басып турууга адистешкен орун басары турду.

Бечаранын ачуулангандыгында да жүйөө бар: басманын жүз жылдык тарыхында анын өнүмдөрүндө ушунчалык ката жайнап кеткен учур мурда деги эле катталган эмес экен!

Өзү айкөл, жоомарт киши, анан эле эмне үчүн ушундай кыйсыпыр түшүрчү окуялар болуп кетти?

— Кана, шайтан алгырдыкы, четинен айткылачы, эмне кара теке сүзүп кетти? Мына, сен айтчы, эмнеге түстүү чоң көрнөккө Төлөнчөнүн 90 жылдыгына карата текст жазып туруп, четине Түкүнчөнүн сүрөтүн чаптап салдың?

— Шеф, – деди орун басары, – буга ал эмес, анын кол астында иштеген мобу “балапан” күнөөлүү.

Берки “балапан” күнөөлүү түрү менен алдыга суурулуп чыкты да, балп этти:

— Гугл жакшы эле ушул сүрөттөгү киши Төлөнчөнүн өзү деп көрсөткөн болчу. “Фейсбук” менен “Классташтар” тармактарында отурган досторум да тастыктаган...

— Тастыктагандын балакетин алабы, аларың? Кызматтан кетесиң...

— Шеф, – деп орун басары акырын шыбырады. – Муну кетирүүгө болбойт. Аны Ак Үйдөн улам-улам чалышкандан кийин ишке алганбыз...

— Ойлонолу анда... А берки астрономия боюнча окуу китептин катасын эмне кылабыз? Жер Күндү айланбай эле, Күн Жерди айланат деп жазылып калыптыр го?

— Бул менин күнөөм, – деп бир улан алдыга суурулуп чыкты. – Мага жазында кыдырып жүргөн даабатчылар ушинтип айткан соң, автордун катасын оңдоп жатам го деп ойлогом!..

— Автордун катасын?!. – башчы тим эле ордунан чимирилип кетти. – Силер текстте эмне деп жазылса, так ошондой жазгыла да! Сени да кызматтан жоготом!

— Антүүгө кыйын го, аксакал! Аны Бажы кызматынын жетекчисинин орун басары сунуштаган дегениңизди кулагым чалып калды эле... – деп орун басары шыбырады.

— Ошондойбу!.. Биз бажыдан чет жактан сатып алган кагаздар менен жабдууларды оңой-олтоң чыгарып келип атпайбызбы.. М-даа...

Анан басма башчысы кайра айкырды:

— Алты ай мурда басылган мынабу китепте Дарвиндин окуусу жөнүндөгү бап эмнеге жок кылынып, аны аттап кетишкен?

— Агай, Дарвиндин окуусун Иранда тыюу салышыптыр деп кээ бир даабатчылар айтып жүрүшөт. Мен оңдоп салдым эле, – деп бири үлүрөйдү.

— Ошол даабатчыларга айт, азыр ирандыктар жашыруун ачып, интернетте көп окуган тема – дал ушул Дарвиндин окуусу. Сени да иштен алуу керек. Сен да иштен кетесиң!..

Баягы эле жасакер үн жанынан угулду:

— Шеф, муну маданият министри өзү дайындаткан. Анан ал бизге министрликтин көп акчага турган тапшырыктарын расмий жөнөткөн... Тендерлерде да бизге тымызын көмөк көрсөткөн.

Алиги Дарвинди “жайлаган” басма кызматкери кайрадан үн катты:

— Агай, мен өз катамды түшүнүп турам. Башка агай-эжейлер да мага катуу айтышты. Бөлүм башчы тим эле төпөштөп ийе жаздады. Бирок анын өтөсүнө башка катаны оңдоп салдым. Өз катамдын өчүн алдым десем болот! Бир тарыхчы автор “элибиздин бир нече миң жылдык тарыхы бар” деп жазыптыр. Мен аны “элибиз маймылга чейин эле жаралган” деп оңдоп салдым, – деп ал сыясы кургай элек китепти корстон боло башынан жогору көтөрдү.

— О кудай ай! – деп башчы тим эле улуп жиберди. – Деги эми туңгуюктан кантип тыр-рмышып чыгабыз, тырмышып! Канти-ип!..

Орун басары эстүүлүк кылып, ага камырдан кыл суургандай бир арганы шыбырады:

— Шеф! Урматтуу билим берүү министринин атынан “Авторлор өздөрү күнөөлүү болсо да, аларды түшүнүү менен кабыл алып кечирип, бул нускаларды кайра тууралап чыгарып беребиз” деп айтылган билдирүү долбоорун даярдаталык. Кудай жалгап, баш бухгалтерибиз ушул министрдин тай эжеси!