Күлкү кербени

Саясий же курч социалдык проблемаларды сатиранын тили менен чагылдырып турган бул берүүнүн видеоверсиясын эмки жумадан тарта сайтыбыздан көрө аласыздар. Азырынча анын радиоверсиясын угуп, текстин окуп туруңуздар.

Кошоматчы түгөт...

Берүүнүн радиоверсиясын толугу менен бул жерден угуңуз

Уулуңуздун уулу жакшыбы,
Кызыңыздын кызы бастыбы
Баягыда мен көргөн
Күчүгүңүз көзүн ачтыбы? – деп үч бүктөлүп үйрүлүп түшүп, чоңунун чокоюн алаканы менен аарчып жиберген арабыздагы айрым кошоматчыларга бүгүнкү берүүбүздү арнамакчыбыз.

Баса кошоматчы деген ким? Кайда, кандай учурда, кайсы жерде кезигет? Кошоматчылык жөндөмдү кантип өздөштүрсө болот? Атайын адистештирилген окуусу барбы? Ошого жооп издейли:

Кошоматчы түгөт
Коом менен,
Кошо колтукташып жүрөт.
Ак үйдө кимдер каларын,
Аркы үйгө кимдер барарын байкап,
Жерди тыңшап
Жети ай мурун айтат.
- Болду, жетет!
Баланчаев Түкүнчө
Башка жака кетет.
Оозун жыйып алгыча
Ошонуку туура келет.
Мурун жүрсө анын
Мурдун аарчып, тил безеп
Эми «Сизден» «Сенге» өтөт.
Сөз бербей,
Сөөмөйүн көзүнө кезеп.
Азыр,
Ал орунга ким келет.
Тайгандай шимшип
Так билет.
Качан куулган
Кайсы уурудан туулган
Жер-жеберин казып
Жети атасы иргелет.
Кайындары анализденип
Калың блокнотко тиркелет.
Акылдуу сезип өзүн
Анан баштайт сөзүн
- Акырын байкасам,
Аялы да кыйындай.
Кыз-уулдарын төрөйт экен.
Кыйкырбай да, ыйынбай.
Демек
Буга бир гана себеп
Аксакал иште да, үйдө да,
Абдан тарбиялуу болсо керек.
Айтор,
Ал кишинин ордуна
Акыретке барасыңбы? деп калышса.
Түшөрү чын,
Түрлөй табытка
Мына,
Кошоматчынын иши.
Асмандан түшкөн жок,
Арабыздагы эле киши.
Балким ал,
Аялдыр же эркектир.
Кууратканда шыйпаңдаш жагынан,
Кудайым ага куйрукту гана бербептир.

Ооба, бул кошоматчылар турмуштун жагдайына, кызматындагы чоңунун кабак-кашына, баскан-турганына жараша көз кареги менен кошо айланып, тукабадай кулпуруп турат. Бийик, абройлуу мансаптуулардын тегерегине тез ыңгайлашып тамырын тереңдетишет. Илбериңки келишип керек кезде ийне көздөрүнөн да өтүп кетип турушат. Колуңда болсо Коконго чейин жөө көтөрүп барууга даяр. Кокус колдон тагың, баштан багың тайыса кошкуруп үркүп караан үзөт. Кошоматчылык алмуздактан келаткан адистешкен ооруу.

Ошондуктан Мидикем айтып кеткен да:

Бирөө бар,
Кошомат үчүн
Жаны элеп-желеп
Чоңдун тегерегине айланат,
Өзүн парвана көпөлөкө теңеп,
Карап туруп,
Кыжырың келет.
Өз баласынын оюнчугун
Начальниктин баласына жулуп берет
Азырчы…
Азыр деле.
Ал кошоматчы
Ордун кайра тапты.
Атасынын «Мерседесин» тартуулап,
Ак үйдөгүлөргө
Аябай жакты.
Анда Мидике
Ачыгын айтсак сизге
Оодарылып коёр эмес алар
Отургузса да шишке.

Ардактуу кошоматчым, азын-оолак айтылды сиз жөнүндө сын. Аша чаап, айыптап койсок сизди, тил кесмек жок, кечирип коюңуз бизди.

Тамашэместин 11-марттагы чыгарылышын бул жерден угуңуз.

* * * * * * *

Тийешем болбосо деле мага Марк Твен, Бернард Шоу, Тристан Бернар, Константин Мелихан сыяктуу авторлорго жана ал түгүл Эзоп менен Аристотелге таандык сөздөрдү “жамай” беришет. Албетте, буга мен компоюп калам. Ошондуктан мен бул авторлорго да ыраазылык билдирем, өзгөчө Аристотел менен Эзопко ыраазымын.

* * * * * * *

Маскөөдө көчөгө энеден туума болуп чыксаң да эч ким карабайт. Одессада менин чыт көйнөгүм көзгө түшсө, жамы журтту эстен тандырат: бул тууралуу чачтарачта, тиш доктурда, трамвайда, үйдө дасторкон четинде кызуу талкуулашат. Алардын баары менин ушунчалык “сараң” экенимден сөз кылышат. Анткени жакырдыкка эч ким ишенбейт эмеспи. (1949-жыл).

* * * * * * *

Кишинин паспорту – анын балаасы. Анткени киши дайыма 18 жашта болушу керек. Паспорт болсо сен бир кездеги 18иңдегидей жашай ала турганыңды эске салып турат.

* * * * * * *

- Фаина Георгиевна, сиз менин жаңы пьесамдын премьерасына келе албай калганыңыз абдан өкүнүчтүү болбодубу, - деп Виктор Розов мактана кетти. – Кишилер тим эле кассага үйүлүп, уруш-талаш болуп кетпедиби!
- А, анан акыры эмне менен бүттү? Элдин баары кайра өз акчасын кайтарып алууга жетишиптирби? – деп Раневская тамашалаптыр.

* * * * * * *

Раневскаядан карыз сураган бирөө:
- Сиз тим эле айкөл кишисиз го, өтүнүчүмдү четке какпайсыз го?
- Менин ичимде эки киши отурат, - дептир Фаина Георгиевна. – Анын айкөлү дайыма макул дей берет, бирок бүгүнкү нөөмөттө анысы эмес, берки четке кага берчүсү отуруп алыптыр, саат басып.

* * * * * * *

"Сикстин мадоннасы" сүрөтүн шыкаалап караган өтө кооз кийинген эки айымдын бири экинчисине кайрылыптыр.
- Эмнеге эле ушуну көрөбүз деп акылдан адашып калышат, таптакыр түшүнүксүз...
Алардын жанынан өтүп бараткан Фаина Раневская жооп кайтарбай койо алган жок:
- Сүйкүмдүү жаным! Бул айым адамзатты ушунчалык көп кылым бою шыктандырып келген экен, эми бул айым кимге таасир калтыраарын өзү чече ала турганга акылуу болуп калды го дейм.

* * * * * * *

- Сиз, Фаина Георгиевна, тозокко түшүүнү каалайсызбы, же бейишкеби? – деп Раневскаядан сурап калышат.
- Албетте, климаттык жактан алганда, бейиш эле туура го, бирок шапар тепкен тели-теңтушту алганда, мага тозок эле көңүлгө төп жай го дейм.

* * * * * * *

Раневская кабагы салаңкы жүрүп калат. Андан себебин сурашса:
- Бермет шурумду уурдап кетишпедиби, - дептир.
- Ал шуруңдун көрүнүшү кандай эле?
- Тим эле нагыз берметтей болчу...

* * * * * * *

- Сиздин оюңузча, эркек акылдуубу, же аялзатыбы? – деп Раневскаядан сурап калышат.
- Албетте, аялдар акылдуу. Силер эркектин буту кооз экен деп акылынан адашып чуркаган жок дегенде эле бир аялды учураттыңар беле?

* * * * * * *

- Мен пьесанын биринчи бөлүмүндө тагынчу шуру нагыз берметтен болсун! – деп бир жаш актриса чыр салыптыр.
- Албетте, бардыгы нагыз болот, — деп аны Раневская сооротот дейт. — Бардыгы нагыз болот, нагыз бермет – биринчи бөлүмдө, нагыз уу зат – акыркы бөлүмдө.


* * * * * * *

- Мен кечээ Баланчаевдердикине барып, эки саат ырдап бербедимби, - деп бир ырчы мактанса, Раневская жооп кайтарыптыр:
- Ошолордун эсебин гана тапкан экенсиң. Мага да Баланчаевдер эч жакпайт!

* * * * * * *


(Ар кыл интернет барактардан жыйнап, кыргызчага которгон – Тынчтыкбек Чоротегин).