Оппозициялык саясий партиялар 2-февралдан тарта президент Аскар Акаевди кызматтан кетирүү максатында кол топтоого киришти. Алар бул иш чаранын кайрадан башталышын парламентке талапкерлерди каттоо учурундагы мыйзам бузуулар менен байланыштырып жатышат.
27-февралда өткөнү жаткан Кыргызстандагы парламенттик шайлоого талапкер болууну каалаган жарандарды каттоо иштери шейшембиде соңуна чыкты. Борбордук шайлоо комиссиясы талапкерлердин такталган тизмесин жакынкы күндөрү жарыялоону убада кылууда. Катталган талапкерлер 2-февралдан баштап үгүт иштерине киришет.
Мурдагы элчилердин шайлоого катышуусун кепилдөө максатын көздөгөн мыйзам долбоору Жогорку Кеңештин Мыйзам чыгаруу жыйынынын бүгүнкү (шейшембидеги) отурумунда жетиштүү добуш топтой албай калды. «Шайлоо кодексине» өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жөнүндөгү» бул мыйзам долбоорун депутат Азимбек Бекназаров баштаган топ иштеп чыккан.
Кыргызстандын келерки парламенти кандай болушу ыктымал? Бул парламенттик шайлоонун алдында айрыкча бүйүр кызыткан маселелердин бирине айланды. Акыркы күндөрү бул маселеге президент Аскар Акаев да кайрылып өзүнүн көз карашын билдирип жатат.
Быйылкы парламенттик шайлоодо аялдардын жетиштүү упай топтошу күмөн. Учурдагы жагдайга байкоо жүргүзгөн талдоочулар ушинтип болжоодо. Божомолдорго караганда, парламенттик шайлоого катышуудан баш тарткандардын саны артып, каалоочулардын саны кыскарууда.
Кыргыз өкмөтү калкты жарандык паспорт менен жабдуу маселесин жакынкы аралыкта чечүүнү убада кылып жатат. Бирок, ал кандай жол менен ишке ашарын өкмөттүк комиссия ачыктай элек. Айрым байкоочулар паспорт кризисин жөнгө салуу үчүн кыйла убакыт жана көп каражат талап кылынарын белгилешет.
2005-жылы февралда жана октябрда кезеги менен өтөөрү күтүлүп жаткан президенттик жана парламенттик шайлоону коомчулук быйылкы жылдын олуттуу окуясы катары белгилейт. Бирок, бул бийлик алмашуу кандай шартта ишке ашат болду экен? Бул айрыкча Грузиядагы «жибек» жана Украинадагы «саргыч» революциядан кийин саясий чөйрөнүн башкы суроосуна айланды.
Жогорку Кеңештин Эл өкүлдөр жыйынынын төрагасы Алтай Бөрүбаев 30-декабрда журналисттер үчүн пресс-конференция уюштуруп, анда палатанын беш жылдык ишмердүүлүгү тууралуу маалымат берди. Төрага ошондой эле коомдук-саясий кырдаалга, парламенттик шайлоого байланыштуу журналисттердин бир катар суроолоруна жооп берди.
Жогорку Кеңештин мыйзам чыгаруу жыйыны дүйшөмбү күнкү отурумунда паспорт жаңжалын бир жаңсыл чече алган жок. Депутаттар эки жолку отурумдан бери премьер министр Николай Танаевдин парламент отурумуна катышуусун талап кылып жатышат. Муну алар жаңы паспорт даярдоодо олуттуу мыйзам бузуулар болгон деп негиздешүүдө.
Ишемби күнү Кыргызстандын аймагында сегиз саясий партия өз жыйындарында парламенттик шайлоого талапкерлерин расмий көрсөтүштү. Айрымдары жаңы жылдан кийин өткөрүүнү көздөп жатышат. Бирок, кыйла партиялар саясий уюмдун атынан талапкер көрсөтүү эч кандай саясий упай алып бербейт дешет.
Кыргызстандагы Социал-демократтар партиясы 25-декабрда өзүнүн кезектеги 6-курултайын өткөрүп, анда учурдагы коомдук-саясий кырдаалга баа берди, келерки парламенттик шайлоого өзүнүн талапкерлерин көрсөттү.
Жогорку Кеңештин Эл өкүлдөр жыйыны «Дастан» акционердик коомунун мамлекеттик акциясын убактылуу башкарууга берүү жана андан ары сатуу жөнүндөгү токтомун жокко чыгаруу маселесин талкуулап, бирок, бир пикирге келе алышкан жок.
Келерки парламенттик жана президенттик шайлоо өнөктүктөрүнө байланыштуу Кыргызстанда коомдук-саясий кырдаал курчушу ыктымал. Мындай пикирин президент Аскар Акаев жума күнү өткөн коргоо кеңешинин кезектеги отурумунда билдирди. Ошондой эле Акаевдин айтымында, Кыргызстанда экстремисттик жана террорчул аракеттер жанданууда. Мамлекет башчынын мындай баасы саясатчылар арасында ар кыл көз караштарды пайда кылып жатат.
Экс-элчилер 27-февралда боло турган парламенттик шайлоого талапкердигин коё турган болду. Мурдагы элчилер Медеткан Шеримкулов, Үсөн Сыдыков жана Мамбетжунус Абылов Конституциялык сот коллегиясынын тыянагынан кийин ушундай чечимге келишти. Соттордун курамы кечээ мыйзамда элчилердин укугу бузулган жагдай жок деген бүтүм чыгарып, ишти козгоодон баш тартты.
Кыргызстан Элдик кыймылы жаңы негизделген «Ата журт» кыймылы баштаган саясий күчтөр менен тыгыз кызматташууга кызыкдар.Азыр бул багытта сүйлөшүүлөр жүрүп жатат. Бул жөнүндө Кыргызстан Элдик кыймылынын төрагасы, Жогорку Кеңештин мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Курманбек Бакиев маалымат жыйынында билдирген. Бул аракет оппозициянын чыңдалышы катары бааланса, кээ бир байкоочулар айтымында аталган кыймылдарга баш кошкон оппозиция мезгили келгенде бийлик менен ымалашып кетери айтылат.
Бүгүн Борбордук шайлоо комиссиясы кезектеги отурумуна чогулуп, анда парламенттик шайлоону уюштурууга байланышкан алты маселени талкуулады. Бул маселелердин ичинен «Жогорку Кеңештин депутаттарын шайлоо боюнча бир мандаттуу шайлоо округдарынын тизмесин бекитүү жөнүндөгү» парламенттин токтомуна өзгөртүү киргизүү маселеси талаш-тартышты жаратты.
Келерки парламенттик шайлоо демократиялык принциптерге шайкеш, акыйкат өтүү үчүн эмне кылуу керек? Бул саясий партиялардын, жарандык коомдун учурда талкуулап жаткан талылуу маселелердин бири болууда. Бул маселеге ушул аптанын акыркы эки күнүндө өткөн Бишкек жолугушууларында ЕККУнун Демократиялык институттар жана адам укуктары боюнча бюросунун эксперттери да кызыгышты.
Жогорку Кеңештин мыйзам чыгаруу жыйыны Жергиликтүү кеңештерге шайлоонун жыйынтыгы жана парламенттик шайлоого даярдыкты талкуулады. Бирок, бул отурумга Борбор шайлоокомдун төрагасы Сулайман Иманбаев келген жок. Муну төрага эл аралык семинарга катышып жаткандыгы менен негиздеди. Депутаттар мындай мамилени тоготпостук катары баалашып, парламент шайлаган Борбор шайлоокомдун төрт мүчөсүн кайра чакыртып алуу демилгесин көтөрдү.
Эртең Улуттар Уюмунун бардык башка мүчө мамлекеттери сыяктуу эле Кыргызстанда да адам укугун коргоо күнү белгиленет. Бул күнгө байланыштуу Кыргызстандын акыйкатчысы Турсунбай Бакир уулу мындан эки күн илгери Президент Аскар Акаевге бир катар сунуштар менен кайрылды. Алардын катарында Кыргызстанда кылмышкерлерди өлүм жазасына тартууну токтотуу сунушу да бар.
Кыргызстандын мурдагы элчилерин шайлоого катыштыруу же катыштырбоо маселеси бир айга чукул мезгилден бери бир ыктай чечиле элек. Акыркы ирет 30-ноябрда мурдагы элчилер Медеткан Шеримкулов, Үсөн Сыдыков жана Мамбетжунус Абылов укуктарын аныктап берүү суранычы менен Конституциялык сотко кайрылышты. Азыр сиздерге сунуштай турган Кыргызстандын Түркиядагы мурдагы элчисиси, коомдук жана саясий ишмер Медеткан Шеримкулов менен интервьюда ушул маселенин айланасында сөз жүрөт.
Дагы жүктөңүз
