- Мына бүгүн жаңы өкмөт мүчөлөрү сиздердин алдыңыздарда мекенге ак кызмат өтөө тууралуу ант беришет. Дегеле азыркы өкмөт курамы сизди канаттандыруудабы?
- Канаттандырды деп биз айта албайбыз, анткени реформаны баштап атканда президент Бакиев өзү айтты, бул чиновниктер өзү жөнүндө эле ойлойт, элди ойлобойт экен деп. Бул учкул сөздөрдүн бири болду Кыргызстанда. Ошол калың топ менен бир эле экономика министри өзгөрдү, андан башкасынын баарын эле реформа деп айтса бүгүн жарашпайт го.
- Мына ошол реформанын негизинде президенттин уулу Максим Бакиев да жогорку даражадагы мамлекеттик кызматка дайындалды. Ошол эле учурда Өнүктүрүү кору дагы өзүнчө агенттикке баш ийип, кечээ сиздер парламентте айткандай үч бурчтук башкаруу системасы түзүлгөндөй болуп калды, паралелдүү өкмөт сыяктуу көрүнүп?
- Сөзсүз бул паралелдүү өкмөт. Кечээ мен парламентте айтып кеттим, бул Данияр Үсөновду премьер-министр болом деп эңсеп жүргөн жигит, ага биографиясында жазылып калганы эле керек окшойт премьер-министр болду деп. Антпесе эч бир намыстуу адам барбайт эле андай жумушка. Чынында азыр экономика бюджет, инвестициялардын баары эле президенттин уулунун колуна чогулду.
Анан президент элге түшүндүрүп атпайбы, чарба жумуштарын өкмөт алып барат, перспективалык маселелердин баары Борбордук агенттикте болот деп. Анда эмне себептен кечээ булар өзгөрүүлөрдү киргизип атышат Өнүктүрүү кору деген законго.
Мисалы, алтын, акцияларды сатып алат экен бул фонд өзү, ошондой эле мамлекеттик мүлктүн баарын ушулар башкарат экен. Биз билебиз, мисалы Жерүй алтын кени. Эң эле көзгө көрүнө турган чоң мамлекеттик объектилердин баарын ушул фондго берип атышат азыр. Анан кайсы чарба, кайсы жери перспектива, түшүнүксүз болуп атат элге.
- Роза айым, кечээ сиз парламентте айтып кеттиңиз эле, Кыргызстанды жакшы билбеген, 2-3 ай эле келип жашаган адамдар башкарып калды деп?
- Баарыбыз эле Кыргызстанда түшүнбөйт экенбиз, рынок дегенди. Азыр Америкада, же башка мамлекеттерде жашаган бир топ жаш балдар MGN групп деген консультациялык компанияны түзүптүр. Кечээ Өнүктүрүү фондуна ушуну да киргизишти. Бул фонд консультациялардын баарын Кыргызстанга берет экен, анан Кыргызстанды кайда алып барыш керек, ошону бул чечет экен. Эми Кыргызстанда булар бир жыл да жашабаса, Кыргызстанды интернеттен, китептерден окуп жүрүшсө. Анан эң эле маанилүү жагы -булар президенттин уулунун достору экен да.
Ошон үчүн менин ичим кайнап атат, кечээ айттым жакында өзгөрүүлөр болот Конституцияга, ошондо Кыргыз Республикасы эмес эле Кыргыз хандыгы деп жазып койсок деле туура болот. Ушундай өзгөрүүлөргө келип калдык. Анткени президент тикеден-тике өзүнүн орун басары кылып өзүнүн уулун дайындап атат. Дагы бир Жаныш Бакиев деген өзүн кайтарып жүрөт. Дагы бир уулу болсо Коопсуздук кызматынын кеңешчиси экен Кыргызстан боюнча.
Ошондой эле өзүнүн жээни Ак үйдө кадр маселесинин баарын тейлейт экен. Башка сансыз бөлө жээндери Ак үйдү, башка министрликтерде капталганын айтпай эле коеюн. Мен ойлоп атам, Исмаил Исаков, Бөлөкбаев, Бекназаров сыяктуу 2005-жылы революцияда катышкандардын баары соттордо жүрүшөт, кылмыш иштердин баары ачылган.
Балдары болсо баш баанек сурап жүрөт. Ушундай маселе турат десем, президенттин өкүлү айтып атат, сиз эмнеге жеке маселелерди, таарынычыңарды ушул жакта көтөрөсүңөр деп.
- Канаттандырды деп биз айта албайбыз, анткени реформаны баштап атканда президент Бакиев өзү айтты, бул чиновниктер өзү жөнүндө эле ойлойт, элди ойлобойт экен деп. Бул учкул сөздөрдүн бири болду Кыргызстанда. Ошол калың топ менен бир эле экономика министри өзгөрдү, андан башкасынын баарын эле реформа деп айтса бүгүн жарашпайт го.
- Мына ошол реформанын негизинде президенттин уулу Максим Бакиев да жогорку даражадагы мамлекеттик кызматка дайындалды. Ошол эле учурда Өнүктүрүү кору дагы өзүнчө агенттикке баш ийип, кечээ сиздер парламентте айткандай үч бурчтук башкаруу системасы түзүлгөндөй болуп калды, паралелдүү өкмөт сыяктуу көрүнүп?
- Сөзсүз бул паралелдүү өкмөт. Кечээ мен парламентте айтып кеттим, бул Данияр Үсөновду премьер-министр болом деп эңсеп жүргөн жигит, ага биографиясында жазылып калганы эле керек окшойт премьер-министр болду деп. Антпесе эч бир намыстуу адам барбайт эле андай жумушка. Чынында азыр экономика бюджет, инвестициялардын баары эле президенттин уулунун колуна чогулду.
Анан президент элге түшүндүрүп атпайбы, чарба жумуштарын өкмөт алып барат, перспективалык маселелердин баары Борбордук агенттикте болот деп. Анда эмне себептен кечээ булар өзгөрүүлөрдү киргизип атышат Өнүктүрүү кору деген законго.
Мисалы, алтын, акцияларды сатып алат экен бул фонд өзү, ошондой эле мамлекеттик мүлктүн баарын ушулар башкарат экен. Биз билебиз, мисалы Жерүй алтын кени. Эң эле көзгө көрүнө турган чоң мамлекеттик объектилердин баарын ушул фондго берип атышат азыр. Анан кайсы чарба, кайсы жери перспектива, түшүнүксүз болуп атат элге.
- Роза айым, кечээ сиз парламентте айтып кеттиңиз эле, Кыргызстанды жакшы билбеген, 2-3 ай эле келип жашаган адамдар башкарып калды деп?
- Баарыбыз эле Кыргызстанда түшүнбөйт экенбиз, рынок дегенди. Азыр Америкада, же башка мамлекеттерде жашаган бир топ жаш балдар MGN групп деген консультациялык компанияны түзүптүр. Кечээ Өнүктүрүү фондуна ушуну да киргизишти. Бул фонд консультациялардын баарын Кыргызстанга берет экен, анан Кыргызстанды кайда алып барыш керек, ошону бул чечет экен. Эми Кыргызстанда булар бир жыл да жашабаса, Кыргызстанды интернеттен, китептерден окуп жүрүшсө. Анан эң эле маанилүү жагы -булар президенттин уулунун достору экен да.
Ошон үчүн менин ичим кайнап атат, кечээ айттым жакында өзгөрүүлөр болот Конституцияга, ошондо Кыргыз Республикасы эмес эле Кыргыз хандыгы деп жазып койсок деле туура болот. Ушундай өзгөрүүлөргө келип калдык. Анткени президент тикеден-тике өзүнүн орун басары кылып өзүнүн уулун дайындап атат. Дагы бир Жаныш Бакиев деген өзүн кайтарып жүрөт. Дагы бир уулу болсо Коопсуздук кызматынын кеңешчиси экен Кыргызстан боюнча.
Ошондой эле өзүнүн жээни Ак үйдө кадр маселесинин баарын тейлейт экен. Башка сансыз бөлө жээндери Ак үйдү, башка министрликтерде капталганын айтпай эле коеюн. Мен ойлоп атам, Исмаил Исаков, Бөлөкбаев, Бекназаров сыяктуу 2005-жылы революцияда катышкандардын баары соттордо жүрүшөт, кылмыш иштердин баары ачылган.
Балдары болсо баш баанек сурап жүрөт. Ушундай маселе турат десем, президенттин өкүлү айтып атат, сиз эмнеге жеке маселелерди, таарынычыңарды ушул жакта көтөрөсүңөр деп.
