Ипотеканы күткөндөр депутатка арызданды
Жогорку Кеңештин 18-декабрдагы сессиясында депутат Чыңгыз Айдарбеков мамлекеттик ипотекалык батирлердин кезеги боюнча нааразы болгон жарандар кайрылганын айтып, ачык айкындуулук болбосо, атайын комиссия дагы түзүлөрүн эскертти.
Айдарбековго кайрылгандар 2848-кезектеги киши атайын тизмеде биринчи орунда болуп калганын айтып арызданышкан.
“Жакында эле мамлекеттик ипотекалык компания өздөрү каалагандай тизме түздү. Приоритеттүү деген тизме түзүштү. 550 кишини аныкташты, алар убагында башка орундарда турган болчу. Мисалы, азыр биринчи орунда турган аял буга чейин 2848-орунда турган. Ушуларды далилдеп мага алып келишти. Эгер силер ушул маселени азыр карабасаңар, эртең укук коргоо органдары алектенет”, - деди Айдарбеков.
Айдарбеков ага отузга жакын жаран кайрылганын, жалпы нааразылар эки жүздөй экенин кошумчалады. Ошол күнү талапкерлиги каралып жаткан Министрлер кабинетинин төрагасынын орун басары Адылбек Касымалиев териштирип чыгууну убада кылды.
“МИК (ред.: Мамлекеттик ипотекалык компания) боюнча эгерде чындыгында кандайдыр бир коррупциялык элементтер болсо, анда жазаларын тартышат. Берсеңиз, карап көрөлү”, - деди Касымалиев.
МИКтин атайын тизме боюнча түшүндүрмөсү
Парламентте көтөрүлгөн маселеден кийин Президенттин иш башкармалыгынын башчысы Каныбек Туманбаев жана Мамлекеттик ипотекалык компаниянын жетекчиси Темиркул Балтабаев дагы Фейсбуктагы баракчасында түшүндүрмө жазышты.
Ошондой эле ипотекалык компаниянын видео түрүндөгү түшүндүрмөсүн таратты. Компаниянын кызматкери Гүлзат Иманова айрым жарандардын кезеги атайын тизмеде биринчи болуп калганын түшүндүрүп жатып, депутат айткан 2848 - кезектеги кишини мисал кылды.
“Бул жаран Бишкек жана Чүйдө жеңилдетилген ипотека боюнча 2848-орунда турган экен. 2022-жылы 4-июлда турак жай программасына кезекке турган. Бирок Министрлер кабинетинин №217 токтомунун редакциясына ылайык, турак жай программасына катышууда артыкчылык укугу берилген жарандардын категориясына киргенине байланыштуу жана бул жерде маанилүү нерсе, кагаз жүзүндө жазылган арыздын негизинде биз бул жаранды артыкчылыктуу укук берилген жарандардан тизмесине кошконбуз. Буга байланыштуу бул жаран тизмеде биринчи орунда турат. Категориясын көрүп турасыздар, бул жарандын үй-бүлөсүндө майыптыгы бар киши бар”, - деди Иманова.
Иманованын түшүндүргөнүнө ылайык, Министрлер кабинетинин токтомуна ылайык, калктын аярлуу катмары – майыптыгы бар адамдар, майып балдарды баккандар, көп балалуу үй-бүлөлөр сыяктуу категорияга өзүнчө тизме түзүлгөн. Башкача айтканда, бул категориядагыларга кезекте турууда артыкчылык берилген.
Мамлекеттик ипотекалык компания караштуу болгон Президенттин иш башкармалыгынын башчысы Каныбек Туманбаев ипотекалык батирлер ачык, адилеттүү бөлүштүрүлөрүн жазды:
“Жаңы курулуп жаткан турак жайлардан батирлер адилеттүү жана ачык негизде, электрондук система аркылуу берилет. Мамлекет элдин ишенимин актоо үчүн ар бир кадамды көзөмөлдөп жатат. Президент бул системада “кезекке тааныш аркылуу таасир этүү мүмкүн эмес экенин” баса белгилеп, ар кандай мыйзамсыз учурлар жоопкерчиликке тартыларын айтты”.
40 миң киши батир күтүп турат
Мамлекеттик ипотекалык компаниянын сайтында "Социалдык ипотека", "Арзан ипотека", "Жеңилдетилген ипотека" багыты боюнча деген үч категорияга бөлүнүп, кезекте тургандардын тизмесин көрсө болот. Жалпы 40 миңден ашык адам батирге кезекте турат.
Маселен, Чүй облусу (Бишкек шаары) боюнча 2024-жылдын 10-октябрындагы жаңыланган тизмесинде "Социалдык ипотекада” 2609, "Арзан ипотекада” 5814, "Жеңилдетилген ипотека" боюнча 16 150 кишинин кезеги бар. Бул үч категориядагы кезек кандай бөлүштүрүлөт?
Мамлекеттик ипотекалык компаниянын өкүлү Гүлзат Иманова мындай жооп берди:
"Быйыл буюрса бизде курулган турак жайлардан артыкчылыктуу укук берилген жарандар батирлүү болуп жатышат. Кийинки баскычтарда биздин сайтта көрсөтүлгөн "Жеңилдетилген ипотека", "Социалдык ипотека" жана "Арзан ипотека” багыттары боюнча турак жайлар пропорционалдык түрдө бөлүп берилет".
Президент Садыр Жапаров 16-декабрда Бишкектин Скрябин көчөсүндө курулган Мамлекеттик ипотекалык компаниянын 549 батирин тапшырган. Жапаров алар социалдык багытта иштеген кызматкерлерге жана 50% үлүш кошуу шарты менен алгандарга берилгенин билдирген болчу.
“Бул батирлер Мамлекеттик ипотекалык компания аркылуу кезекте турган социалдык багыттагы кызматкерлерге жана курулушка 50% үлүш кошуу шарты менен кирген мигранттарыбызга жана башка жарандарыбызга берилип жатат. Буга чейин да түшүндүрмө бердим эле, азыр да айтып коёюн: 50% өлчөмүндөгү алдын ала төлөмдөр кезекте турган кийинки жарандарга турак жай курууну тездетүүгө бир топ эле салым болот”, - деген Жапаров.
Ипотека маселеси боюнча талкуулардан кийин жарандык активист Атай Бейшенбек Фейсбуктагы баракчасында Мамлекеттик ипотекалык компаниянын ишмердиги жөнүндө сурамжылоо жүргүзгөн.
Анда 2-3 жылдан бери кезеги жылбай жатканын жазгандар болду. Маселен, Жамайка Токонова дагы ушундай пикир калтырган.
“Миллион жолу кайрылганбыз, бир эле жооп… кызматкерлеринен көп ката кетет экен, кезекке коюп жатканда, аны кайра элге түртүп коёт. Баса, таң калычтуусу, үч жыл мурун кезекке туруп, дагы деле ошол кезек ордунан жылбай турабыз”, - деп жазды билдирүүнүн алдындагы комментарийге.
19-октябрда Мамлекеттик ипотекалык компаниясына таандык “Ынтымак” турак жай комплексинин курулушуна капсула салып жатып, президент Садыр Жапаров учурда өлкө боюнча жалпы аянты 2 миллион чарчы метрди түзгөн 40 миңден ашуун батирдин курулушу кызуу жүрүп жатканын айткан.
Быйыл жыл башында "Менин үйүм 2021-2026" программасынын негизинде жарандарды социалдык турак жай менен камсыздоого багытталган жарлыкка кол коюлган. Аны чечмелеп Фейсбукка пост жазган мамлекет башчы Мамлекеттик ипотекалык компания жалпы 40 райондо, 32 шаарда жана жети облустун борборунда көп кабатуу үйлөрдү кура баштаарын билдирген.
Президент Жапаров мамлекеттик органдардын жана жергиликтүү бийликтин карамагындагы жер тилкелерин аныктап, аларды МИКке мөөнөтсүз пайдаланууга өткөрүп берүү тапшырмасын койгон. Март айында Мамлекеттик ипотекалык компания Президенттин иш башкармалыгынын карамагына өткөн.
Шерине