АКШнын Украинаны колдоо форматы жана коопсуздук кепилдиктери жакынкы күндөрү такталат. Бул тууралуу Парижде өткөн "Каалоочулардын коалициясынын" жыйынынан кийин Франциянын президенти Эммануэль Макрон билдирди.
Саммит учурунда катышуучулар АКШ президенти Дональд Трамп менен да сүйлөшүү өткөрүштү.
"Бул сүйлөшүүнүн жыйынтыгында алдыдагы күндөрү АКШнын колдоосу жана коопсуздук кепилдиктери так аныктала турган болду. АКШ бул процесстин ар бир этабына катышты", — деди Макрон басма сөз жыйынында.
Ал ошондой эле эгерде Орусия тынчтык сүйлөшүүлөрүнөн баш тартууну улантса, Европа өнөктөштөрү менен макулдашылган жаңы санкциялар киргизилерин белгиледи.
Макрондун айтымында, Орусияга карата санкциялар жана дипломатиялык чаралар аркылуу басым жасоо Европа өлкөлөрүнүн стратегиясынын маанилүү бөлүгү бойдон калууда. Анын максаты Москваны сүйлөшүүлөргө кайтууга жана агрессивдүү аракеттерден баш тартууга мажбурлоо.
Өз кезегинде украин президенти Владимир Зеленский Макрон менен биргелешкен басма сөз жыйынында Киев жана анын союздаштары коопсуздук кепилдиктеринин жалпы түзүмүн түшүнүп калганын айтты. Ал ар бир өлкө өз салымын кошуу үчүн тиешелүү кызматташуу документтерин даярдап жатканын кошумчалады.
"Күчтүү украин армиясы мындай милдеттенмелердин кандай гана болбосун негизги элементи болуп калат", — деди Зеленский.
Маалыматка караганда, коопсуздук кепилдиктеринин пакети дипломатиялык, каржылык жана аскердик элементтерди камтып, Украинанын коргонуу жөндөмүн чыңдоого багытталат.
Украинанын коопсуздук кепилдиктерин талкуулай турган “каалоочулардын коалициясынын” саммити негизинен европалык лидерлерди бириктирет. Лидерлер бир нече айдан бери Орусия кайра кол салбашы үчүн Украинага көрсөткөн аскердик жардамдын көлөмүн талкуулап келишет.
Зеленский жана Европанын лидерлери Путин согушту токтотууга кызыкдар эмес экенин айтып келишет.
18-августта АКШ президенти Дональд Трамп Вашингтондо Зеленский жана европалык лидерлер менен жолугушууда “бир-эки жумадан кийин” Орусия менен Украинанын тынчтык келишимине жетишүү мүмкүнчүлүгү айкын болоорун айткан. Бир жума мурда болсо Трамп “эгер сентябрдын башында согушту токтотуу боюнча келишим түзүлбөсө, Орусия үчүн абдан олуттуу кесепеттер болушу мүмкүн” деп эскерткен.
Орус президенти Владимир Путин украин президенти Владимир Зеленский менен жолугушууну четке какпасын, бирок ал Москвада өтүшү керектигин билдирди. Бул тууралуу Путин Кытайга сапары учурундагы маалымат жыйында билдирди. Ал мындай жолугушууга “мыкты даярдык” керек экенин, буга чейин АКШ президенти Дональд Трамптан жолугушуу уюштурууну суранганын айтты.
“Эгерде Зеленский даяр болсо Москвага келсин, ошондо жолугушуу болот”,-деди орус президенти.
Путин ушуну менен экинчи жолу Зеленский менен Москвада жолугушууну сунуштады. Буга чейин Владимир Зеленский жолугушууну Москвада өткөрүүгө макул эместигин билдирген.
Путин соңку билдирүүсүндө Зеленскийдин президенттик мөөнөтү аяктаган деп, аны менен жолугууну каалабай турганын туюнткандай болду.
Август айында алгач Путин жана Трамп, кийин Трамп менен Зеленскийди коштогон Европанын бир нече лидери жолугушкан соң Украинадагы согушту токтотуу боюнча аракеттер жанданган. АКШ президенти украин жана орус президенттеринин жолугушуусун уюштурууга аракет кыларын айтып, андан майнап чыкпай келе жатат.
Зеленский жана Европанын лидерлери Путин согушту токтотууга кызыкдар эмес экенин айтып келишет.
Акыркы жолу шейшембиде күнү Дональд Трамп америкалык радио алып баруучу Скотт Женнингске маек берип жатып, Владимир Путинден "абдан көңүлү калганын" айткан. Ошол эле күнү Ак үйдө өткөн брифингде ал Украинанын жаңжалы боюнча "өтө кызыктуу нерселерди" билгенин кошумчалады.
Германиянын канцлери Фридрих Мерц Орусиянын президенти Владимир Путинди "биздин замандын эң коркунучтуу согуш кылмышкери" деп атады. Мындай мүнөздөмөнү ал 2-сентябрда Sat1 телеканалында чыккан маекте айтканын Deutsche Welle жазды.
"Биз согуш кылмышкерлерине кандай мамиле кылуу керектигин так түшүнүп алышыбыз керек. Бул жерде көңүлгө карап кереги жок", — деди Мерц.
Der Spiegel буга чейин канцлер Орусияны Украинадагы согушка байланыштуу оор аскердик кылмыштарга айыптап келгенин, бирок Путиндин өзүн согуш кылмышкери деп атай электигине көңүл бурду.
Гаагадагы Эл аралык кылмыш соту согуш кылмыштарына жана адамзатка каршы кылмыштарга айыптап Путинди камакка алууга ордер берген. Эл аралык коомчулук украиналык балдарды Орусияга мыйзамсыз чыгарып кетүүгө байланыштуу да орус жетекчилигин айыптап келет.
Буга чейин аны согуш кылмышкери жана киши өлтүргүч деп АКШнын мурдагы президенти Жо Байдан атаган.
Маегинде Мерц Путиндин Украина менен тынчтыкка келүүгө умтулуусу жок экенин, ал согушту токтотууда өзү үчүн жүйөлөрдү көрбөй жатканын, мындан улам ага "негиз" түзүү зарыл болуп турганын белгиледи.
"Аскердик жактан алып караганда мындай кылуу татаал, бирок экономикалык жактан толук мүмкүн", - деген Мерц, Орусияны анын өнөктөштөрүнө бажы төлөмдөрүн киргизүү менен алсыратууга болорун айтты.
Канцлер буга чейин Путиндин айткандарына ишенүүгө болбой турганын, анын шартына көнбөш керектигин билдирген. Акыркы маегинде да ошол көз карашын кайталады.
Буга чейин АКШнын аракетине карабай Украинадагы согуш токтобой, узакка созулушу ыктымал экенин белгилеп, Орусияга карата санкцияларды күчөтүүгө, Киевди колдоого чакырган.
Путиндин маалымат катчысы Дмитрий Песков: "Мерц акыркы сааттарда абдан көп начар билдирүүлөрдү жасады", - деп комментарийледи.
Евробиримдиктин лидерлери Орусия Украинага басып кирген 2022-жылдын февралынан бери Путин менен сейрек баарлашып, аны кескин айыптап келатышат. Ошол эле кезде шаркетке мүчө өлкөлөр Орусиядагы бийликтин алмашуусун колдоп чыга элек, Путинди легитимдүү деп эсептөөнү улантууда.
Орусиянын Коргоо министрлиги 3-сентябрга караган түнү Украинанын 105 дрону беш аймакта, аннексияланган Крымда жана Кара деңиз жана Азов деңизинин аймагында атып түшүрүлгөнүн билдирди.
Маалыматка караганда, Ростов облусунун үстүндө 25 учкучсуз учак жок кылынды. Облустун губернаторунун милдетин аткаруучу Юрий Слюсар Кутейниково темир жол станциясында дрон соккусу байланыш түйүнүнүн ишин үзгүлтүккө учуратканын билдирди.
"Станциянын имаратынан түн ичинде жүргүнчүлөр жана кызматкерлер эвакуацияланды. Эч ким жабыркаган жок. Учурда имарат курчоого алынды. Саперлор тартылды", — деп жазган ал. Анын айтымында, станциянын чатырында жарылбай калган снаряд тийген.
Орусия темир жолдору мекемеси билдиргендей, чабуулдан улам 26 жүргүнчү поезд каттамы кармалууда.