БУУ: АКШ Украина сунуштаган резолюцияга каршы добуш берди, Кыргызстан калыс калды
Бириккен Улуттар Уюмунун (БУУ) Башкы ассамблеясынын 24-февралдагы сессиясында Орусиядан Украинадагы аскерлерин тез арада чыгарып кетүүнү талап кылган, Киев жана Европа мамлекеттери даярдаган резолюцияга АКШ каршы добуш берди.
Кошмо Штаттардын БУУдагы убактылуу өкүлү Дороти Ши бул документти жана Орусия сунуштаган дагы бир резолюцияны “согушту токтотуунун ордуна сөздөрүн кармашын көздөгөндүк" деп сындады.
Ошого карабастан бул резолюцияны Европа мамлекеттеринин көбү колдоп, документ 93 добуш менен кабыл алынды. Ал эми дагы 65 өлкө калыс калды. Добуш берүүдөн кармангандардын катарында Кыргызстан дагы бар.
АКШдан тышкары бул резолюцияга Орусия жана дагы 16 мамлекет каршы болду.
Бул мурунку добуш берүүлөргө караганда төмөн көрсөткүч. Буга чейин 140тан ашуун өлкө Орусиянын агрессиясын айыптап, Москвадан Украинанын төрт аймагындагы оккупациясын токтотууну талап кылган.
БУУдагы добуш берүү Орусиянын Украинага согуш ачканынын үч жылдыгына туш келди.
Ушул эле күнү Украинадагы согушту токтотуу боюнча АКШ өзүнүн резолюциясын сунуштады. Анда согуш эки өлкө ортосундагы "жаңжал" катары сыпатталып, Украина менен Орусиянын ортосунда "узакка созулуучу тынчтыкты" орнотууга байланыштуу чакырык камтылган.
Улуттар уюмунун басма сөз кызматы жазгандай, Американын резолюциясы Евробиримдик сунуштаган өзгөртүүлөрдөн кийин 93 добуш менен жактырылды. Ага сегиз өлкө, анын ичинде Орусия каршылыгын билдирип, калгандары добуш берүүдөн карманышты.
Башкы ассамблея Орусия сунуштаган резолюциянын долбоорун колдогон жок.
193 мүчөсү бар БУУнун Башкы ассамблеясынын бул резолюциясынын юридикалык күчү жок. Бирок уюмдун жана ага мүчө болгон көпчүлүк мамлекеттердин пикирин чагылдыруучу көрсөткүч катары бааланат.
ЕБ лидерлери Украинага колдоосун билдиришти
Украинанын президенти Владимир Зеленский 24-февралда Киевде өткөн "Украинаны колдойбуз" саммитинде ондогон мамлекеттин лидерлерин кубаттады.
"Лидерлер, онлайн болобу, оффлайнбы, биздин суверенитетти, аймактык бүтүндүгүбүздү колдошот. Бул Орусиянын Украинага каршы негизсиз, кылмыштуу согушу экенин баарыбыз түшүнүп турабыз", - деди Зеленский.
Ал Киевде кеминде 13 мамлекеттин лидери менен жолукту. Жыйырмадан ашууну жыйынга онлайн катышты.
Бул саммит АКШ президенти Дональд Трамптын администрациясынын согушту токтотуу боюнча жаңы дипломатиялык басымынан кийин өтүп жатат. Вашингтон менен Москванын Сауд Арабиясында өткөн жолугушуусунан кийин Украина менен Евробиримдик аларга пайдасыз келишим түзүлүп каларынан кооптонуп турушат.
"Согушту баштаган Орусия", - деди Германиянын президенти Франк-Вальтер Штайнмайер саммитке онлайн катышып жатып.
Ал эми Еврокомиссиянын төрайымы Урсула фон дер Ляйен жыйында Украинага "курал-жабдык жана ок-дары жеткирүү тездетилерин" жана 3,5 миллиард долларлык жаңы жардам көрсөтүлөрүн убада кылды.
Испаниянын өкмөт башчысы Педро Санчес дагы 1 миллиард евролук аскердик жардам жана жабдык жөнөтүүгө сөз берди.
Ал эми Канаданын өкмөт башчысы Жастин Трюдо Киевге жаңы аскердик жардам жиберерин жана Орусиянын камакка алынган активдерин Киевге берерин айтты.
24-февралда Орусиянын Украинага кол салышына үч жыл болду. Орусиянын президенти Владимир Путин согуш ачкандагы максатын Украинаны “демилитаризациялоо” жана “денацификациялоо”, ошондой эле өздөрүн “Донецк Элдик Республикасы” ("ДНР"), “Луганск Элдик Республикасы” ("ЛНР") деп атап алган жикчил түзүмдөрдүн тургундарын “геноцидден бошотуу” катары түшүндүргөн. Бирок анын чоо-жайын так айткан эмес.
"Согуштун тезирээк аякташын каалайбыз, күчүбүз калбай калды"
Кыйын абалга, оор жоготууларга жана Вашингтондун саясаты өзгөргөнүнө карабай Киевдин "Рейтердин" кабарчысы сөзгө тарткан жашоочулары украин элинин жеңишине ишенерин айтышты.
Андрей Оленюк: "Мен Украинанын президенти Зеленскийди колдойм. Согушка чейинки окуялардагы ролуна суроолорум бар. Бирок уруш учурунда биз биригип, президентибизди колдойбуз", - деди.
Виктория Блинова: "Орусия Киевди үч күндө да, үч жылда да ала албайт. Киевди багындыруу алардын колунан эч качан келбейт. Биз бекем улутпуз, бизди эч ким сындыра албайт. Орусиялыктар Киевди үч күндө алабыз деп кыялданбай эле койсун!".
Инна Зайцева: "Үмүт үзбөйм, Украина тезирээк жеңсин деп Кудайга жалынам. Бул биздин өлкөбүз, биздин жерибиз, биздин аймагыбыз. Согуштун тезирээк аякташын каалайбыз, себеби күчүбүз калбай калды".
Украинанын согуштагы жоготуулары
Согушта канча карапайым украин каза тапканы так белгисиз. Улуттар Уюмунун Украинадагы адам укуктарынын абалына байкоо салган миссиясынын маалыматына караганда, уруш 12,5 миң катардагы жарандын, арасында 650 баланын өмүрүн кыйды, 28,5 миңдей киши жарадар болду.
Бирок миссиянын жетекчиси Даниель Белл Украинанын Орусия басып алган чөлкөмдөрүнө эл аралык уюмдар бара албагандыктан жоготуулардын реалдуу саны мындан жогору болушу мүмкүн экенине көңүл бурат.
Орусия катардагы украиндерди жана жарандык жайларды бутага алганын согуштун башынан бери танып келатат.
Он миңдеген кишинин, арасында аскерлердин дайыны табылбай жатат.
Украинанын президенти Владимир Зеленский быйыл февралдын ортосунда NBC каналына курган маегинде 46 миң украиналык аскер набыт болгонун, 380 миңдейи жараат алганын айтты.
БУУнун Качкындар боюнча агенттигинин санагына караганда, 10,5 миллиондон ашуун украиналык жер которду, башкача айтканда, урушка чейинки калктын 25 проценти там-ташын калтырып, коопсуз жерге качууга аргасыз болду. Алардын 3,7 миллиону өлкө ичинде үйүн таштап кетсе, калган 7 миллионго жакыны чет жактарда жүрөт.
2 миллиондой турак жай жарым-жартылай же толугу менен кыйраган. Энергетикалык жайларга утур-утур урулуп келаткан соккудан кышкысын миллиондогон киши жылуулуксуз, электр энергиясыз калууда.
Мындай абалдан балдар, кары-картаңдар, майып адамдар өзгөчө жапа чегүүдө.
Уруштун өлкөнүн экономикасына тийгизген залакасы өзүнчө бир көйгөй. Чыгыш бөлүгүндө айыл чарба жана өнөр жай түйүндөрү талкаланды, жумуш орундары 30 процентке азайды.
Учурда орус аскерлери Украинанын аймагынын дээрлик 20% көзөмөлдөйт. Орусия аннексияланган Крымдан тышкары Донбасстын ири бөлүгүн, Херсон жана Запорожьенин кээ бир райондорун басып алган.