Комуздун үч кылын ичке манжалары менен элпек басып “Насыйкатты” ийнине жеткире аткарып жаткан дарыгер Мейманжан Жээналиев мага күүнүн ыргагына муюп, кылымдын добушун тыңшап отургансып кетти.
Анын комузга ышкысы бала кезинде калыптанып, беш жашынан баштап комузчуларды туурап “Чычкандын күүсү”, “Мышыктын күүсү” деп күүгө окшобосо деле чертмекти черте берчү экен.
Анын айтымында, Мейманжан деген ысым энесинин курсагында жатканда эле аян менен коюлуп, кийин ал төрөлгөндө “аты Мейманжан болсун” деп азан чакырылат.
Музыканын дарылык касиети
Ал туулуп өскөн Сары-Камыш айылы Жумгал району менен Токтогул районунун чектешкен жеринде жайгашып, ары бери өткөн элдик таланттар, өпөрпоздор айылга “ат тезегин кургатпай” каттаганынанбы ар бир үйдө комуз илинип, өнөргө жакын, сөзгө чечен, санжырага жакын адамдар көп болуптур.
Мейманжан Жээналиев өткөн доордун алтымышынчы жылдары Медициналык институтта окуп жүргөндө студенттердин комузчулар ийримин жетектеп, окуу жайдын атынан республикалык кароо-сынактарда байгелүү орундарга жетишет.
Өнөргө кызыгуу аркылуу дүйнө таанымы бай болорун, догдурлук кесибине комуздун күүсү шыкак бергенин белгилеген дарыгер, сыркоо адамдын дартын аныктоодо, аны кеселден сакайып кетүүсүнө ишеним арттырат деп эсептейт:
- Догдурлук кесип өзгөчө кесип. Соо адам келбейт да догдурга. Бир көйгөйү бар адам келет да. Бир муңдуу адам келет. Кайгы баскан адам келет. Анан ошол ар бир адам менен жаш бала болсо жаш баладай, кемпир болсо кемпирдей, карыя болсо карыядай, жашы болсо жаштай сүйлөшүп, сырдашып, ар биринин тилин таап сүйлөшүш керек. Алардын ар биринин тилин табыш үчүн аң сезимдин тиешелүү деңгээлде аң-сезим да өрчүп жетишиш керек. Ал эми искусство жагы бул адамдын аң-сезимин көтөрөт.
Мейманжан Жээналиев неберелери мененМейманжан Жээналиев комуздун күүлөрү менен сыркоолорду айыктырууга болорун, бул ыкманы медицинада колдонуу зарылдыгы келип чыкканын айтты.
- Бул комуз деген өзүнчө бир керемет да. Комуздун күүлөрүн өзүң так чертип же бирөөнүн ушундай так, даана чертилген күүсүн угуп алып ырахатка батуу эч нерсе менен салыштырбай турган нерсе. Ушул комуздун күүсү менен сыркоо адамдарды дарыласа да болот. Жанагы музыка терапиясы деп жатпайбы. Мына ошол сыяктуу нерви козголгон, тынчыбагандарга муңдуу, салмактуу күүнү угузуп, аларды калыбына келтирсе. Ал эми санаага, кайгыга батып кеткен кишини тескерисинче шаңдуу, көңүлдүү күүлөрдү чертип берип санаадан арылтса болот. Атай Огонбаевдин укумуштуудай сонун күүлөрү бар адамдын делебесин козгой турган, адамга шык бере турган. Буга али кайрыла элекпиз. Бул комузчулар медицина менен мамиле кылып ушуларды колдонуп пайдаланса болоор эле. Эми бул келечектин иши деп ойлойм.
Отуруштардын шайыры
Мейманжан Жээналиев 1968-жылы Медициналык институттун дарылоо бөлүмүн ийгиликтүү аяктагандан кийин клиникалык ординатурада атактуу академик Мирасид Миррахимовдон таалим алып, аспирантурада бөйрөккө байланыштуу илимий эмгек жазып терапия, ички оорулар кафедрасында ишин улантып Медициналык институтта неврология, гастроэнтерология боюнча студенттерге 17 жыл сабак берет.
Ал учурда президенттин алдындагы мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссиянын саламаттык сактоодогу өкүлү, Улуттук комиссиянын мүчөсү төраганын кеңешчиси болуп иштеп, медицина тармагында иш кагаздарын мамлекеттик тилде жүргүзүү, дарыгерлерди кыргыз тилинде эркин сүйлөтүүгө аракет кылып жүрөт.
Мейманжан Жээналиев жаш кезинде курдаштары менен майрамдык отуруштарда таң атканча жаагын жанып элдик ырларды, секетбайларды комуздун коштоосунда аткарып, отуруштун шайыры болчу экен.
Ал "жаш улам өйдөлөгөн сайын ырдаганда добушуң баягыдай болбой калат тура" деп комузду колуна алып үн кошту.
Дарыгер Мейманжан Жээналиев унутулуп бараткан көчмөн кыргыз цивилизациясынын этномедицинасы жөнүндө материалдарды топтоп жүргөнүн, элдик медицинанын сырларын өзүнчө илим катары кароого аракет кылып жатканын билдирди.
Анын комузга ышкысы бала кезинде калыптанып, беш жашынан баштап комузчуларды туурап “Чычкандын күүсү”, “Мышыктын күүсү” деп күүгө окшобосо деле чертмекти черте берчү экен.
Анын айтымында, Мейманжан деген ысым энесинин курсагында жатканда эле аян менен коюлуп, кийин ал төрөлгөндө “аты Мейманжан болсун” деп азан чакырылат.
Музыканын дарылык касиети
Ал туулуп өскөн Сары-Камыш айылы Жумгал району менен Токтогул районунун чектешкен жеринде жайгашып, ары бери өткөн элдик таланттар, өпөрпоздор айылга “ат тезегин кургатпай” каттаганынанбы ар бир үйдө комуз илинип, өнөргө жакын, сөзгө чечен, санжырага жакын адамдар көп болуптур.
Мейманжан Жээналиев өткөн доордун алтымышынчы жылдары Медициналык институтта окуп жүргөндө студенттердин комузчулар ийримин жетектеп, окуу жайдын атынан республикалык кароо-сынактарда байгелүү орундарга жетишет.
Өнөргө кызыгуу аркылуу дүйнө таанымы бай болорун, догдурлук кесибине комуздун күүсү шыкак бергенин белгилеген дарыгер, сыркоо адамдын дартын аныктоодо, аны кеселден сакайып кетүүсүнө ишеним арттырат деп эсептейт:
- Догдурлук кесип өзгөчө кесип. Соо адам келбейт да догдурга. Бир көйгөйү бар адам келет да. Бир муңдуу адам келет. Кайгы баскан адам келет. Анан ошол ар бир адам менен жаш бала болсо жаш баладай, кемпир болсо кемпирдей, карыя болсо карыядай, жашы болсо жаштай сүйлөшүп, сырдашып, ар биринин тилин таап сүйлөшүш керек. Алардын ар биринин тилин табыш үчүн аң сезимдин тиешелүү деңгээлде аң-сезим да өрчүп жетишиш керек. Ал эми искусство жагы бул адамдын аң-сезимин көтөрөт.
- Бул комуз деген өзүнчө бир керемет да. Комуздун күүлөрүн өзүң так чертип же бирөөнүн ушундай так, даана чертилген күүсүн угуп алып ырахатка батуу эч нерсе менен салыштырбай турган нерсе. Ушул комуздун күүсү менен сыркоо адамдарды дарыласа да болот. Жанагы музыка терапиясы деп жатпайбы. Мына ошол сыяктуу нерви козголгон, тынчыбагандарга муңдуу, салмактуу күүнү угузуп, аларды калыбына келтирсе. Ал эми санаага, кайгыга батып кеткен кишини тескерисинче шаңдуу, көңүлдүү күүлөрдү чертип берип санаадан арылтса болот. Атай Огонбаевдин укумуштуудай сонун күүлөрү бар адамдын делебесин козгой турган, адамга шык бере турган. Буга али кайрыла элекпиз. Бул комузчулар медицина менен мамиле кылып ушуларды колдонуп пайдаланса болоор эле. Эми бул келечектин иши деп ойлойм.
Отуруштардын шайыры
Мейманжан Жээналиев 1968-жылы Медициналык институттун дарылоо бөлүмүн ийгиликтүү аяктагандан кийин клиникалык ординатурада атактуу академик Мирасид Миррахимовдон таалим алып, аспирантурада бөйрөккө байланыштуу илимий эмгек жазып терапия, ички оорулар кафедрасында ишин улантып Медициналык институтта неврология, гастроэнтерология боюнча студенттерге 17 жыл сабак берет.
Ал учурда президенттин алдындагы мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссиянын саламаттык сактоодогу өкүлү, Улуттук комиссиянын мүчөсү төраганын кеңешчиси болуп иштеп, медицина тармагында иш кагаздарын мамлекеттик тилде жүргүзүү, дарыгерлерди кыргыз тилинде эркин сүйлөтүүгө аракет кылып жүрөт.
Мейманжан Жээналиев жаш кезинде курдаштары менен майрамдык отуруштарда таң атканча жаагын жанып элдик ырларды, секетбайларды комуздун коштоосунда аткарып, отуруштун шайыры болчу экен.
Ал "жаш улам өйдөлөгөн сайын ырдаганда добушуң баягыдай болбой калат тура" деп комузду колуна алып үн кошту.
Дарыгер Мейманжан Жээналиев унутулуп бараткан көчмөн кыргыз цивилизациясынын этномедицинасы жөнүндө материалдарды топтоп жүргөнүн, элдик медицинанын сырларын өзүнчө илим катары кароого аракет кылып жатканын билдирди.
