- Ющенко Европага багыт алган, демократияга, жаңы толкундар менен келген шайлоочулардын добушун алып атат. Кандайдыр бир деңгээлде Орусияга көз кырын салган, анан мурунку социалисттик турмуш эле жакшы болчу, биз Орусия менен бир кезде жакшы болчубуз дегендей маанайдагы шайлоочулардын ортосундагы таймаш жүрүп атат.
Мына ошол Орусиянын өзүндө парламенттик же президенттик шайлоо болгондо деле коммунисттердин добушунун уламдан-улам азайып баратышы, анан рынок жана демократияга деп добуш бергендердин көбөйтүп баратышы бир тенденцияны, багытты көргөзүп атат.
Мына ушундай көз караш менен караганда, Украинада дагы талапкерлердин алган добуштары өлкөнүн кайсы тарапты көздөй кетип баратканын көргөзүп атат. Мына беш жыл Ющенко президент болду, Ю.Тимошенко болсо ошонун арасында көпчүлүк учурларда премьер-министр болду.
Булардын мүмкүнчүлүктөрү бар болчу өздөрүнүн мурунку шайлоодогу берген убадаларын аткарганга. Ошол берген убадаларынын баары Евробиримдикке багытталган, Европаны, демократияны ориентир кылып алган багыт болчу.
Аалыбек Акунов, кыргыздын белгилүү саясат таануучу окумуштуусу, Кыргыз Улуттук Университетинин профессору, учурда КУУдагы институттун директору. Сүрөт 2009-жылы 10-августта тартылган.
Ошол Батыштын жардамы болот, ошол Батышка окшошобуз, биз Орусиядан, социализмден алыстайбыз деген ой-тилектер болгон.
Бирок элдин азыркы добуш берүүсү эмнени көргөзүп атат? Ошол үмүттөрдүн, убадалардын ишке ашпай калгандагысын.
Жок, мындай болбойт экен деп, кандайдыр бир Орусияга жан тарткандай, биз Орусия менен бир болобуз дегендей ойдогу добуштардын көпчүлүккө ээ болуп аткандыгы ушул багытты, ушул тенденцияны көргөзүп жатканын айтса болот.
Эми шайлоонун экинчи туру болуп, чынында эле Янукович жеңип кете турган болсо, анда тышкы саясатында дагы Орусияга жан тарткан саясат болуп, ички саясатында дагы Европаны ориентир кылган багыт экинчи орунга жылып, өз алдынчалыгы жок, биз мурунку салттуу экономиканы өнүктүрөбүз, биз саясаттагы салттуу мамилелердин өнүктүрөбүз дегендей багыт биринчи орунга чыга тургандыгы айкын болот.
- Украина КМШ мамлекеттеринин арасында (Грузия менен Кыргызстанды кошкондо) түстүү ыңкылапты башынан кечирген үч өлкөнүн бирөө эмеспи. Азыр шайлоодо 18 талапкер катышты, бирөө да четтетилген жок. Муну Украинадагы демократиянын көрсөткүчү катары караса болобу?
- Ошондой деп бааласа болот. Он сегизден да көп талапкер экен, анан он сегизи калыптыр. Ошонун ичинде өзүнүн азыркы президент Ющенконуку бешинчи-алтынчы көрсөткүч болуп атат деп айтып атат азыр алдын ала маалыматтарга караганда.
Ушунун негизинде административдик ресурстарды обу жок колдонбогондогусу, Борбордук Азия республикаларына салыштырганда кандайдыр бир деңгээлде азыркы президенттин демократиялык маанайдагы президент экендиги жөнүндө айтса болот бир жагынан.
Экинчи жагынан, анын рейтингинин түшүп кетишин, аз добуш алып калышын колунда болгон мүмкүнчүлүктү пайдалана алган жок, элдин үмүтүн актаган жок дегендей экинчи көз караш менен да караса болот.
Мына ошол Орусиянын өзүндө парламенттик же президенттик шайлоо болгондо деле коммунисттердин добушунун уламдан-улам азайып баратышы, анан рынок жана демократияга деп добуш бергендердин көбөйтүп баратышы бир тенденцияны, багытты көргөзүп атат.
Мына ушундай көз караш менен караганда, Украинада дагы талапкерлердин алган добуштары өлкөнүн кайсы тарапты көздөй кетип баратканын көргөзүп атат. Мына беш жыл Ющенко президент болду, Ю.Тимошенко болсо ошонун арасында көпчүлүк учурларда премьер-министр болду.
Булардын мүмкүнчүлүктөрү бар болчу өздөрүнүн мурунку шайлоодогу берген убадаларын аткарганга. Ошол берген убадаларынын баары Евробиримдикке багытталган, Европаны, демократияны ориентир кылып алган багыт болчу.
Ошол Батыштын жардамы болот, ошол Батышка окшошобуз, биз Орусиядан, социализмден алыстайбыз деген ой-тилектер болгон.
Бирок элдин азыркы добуш берүүсү эмнени көргөзүп атат? Ошол үмүттөрдүн, убадалардын ишке ашпай калгандагысын.
Жок, мындай болбойт экен деп, кандайдыр бир Орусияга жан тарткандай, биз Орусия менен бир болобуз дегендей ойдогу добуштардын көпчүлүккө ээ болуп аткандыгы ушул багытты, ушул тенденцияны көргөзүп жатканын айтса болот.
Эми шайлоонун экинчи туру болуп, чынында эле Янукович жеңип кете турган болсо, анда тышкы саясатында дагы Орусияга жан тарткан саясат болуп, ички саясатында дагы Европаны ориентир кылган багыт экинчи орунга жылып, өз алдынчалыгы жок, биз мурунку салттуу экономиканы өнүктүрөбүз, биз саясаттагы салттуу мамилелердин өнүктүрөбүз дегендей багыт биринчи орунга чыга тургандыгы айкын болот.
- Украина КМШ мамлекеттеринин арасында (Грузия менен Кыргызстанды кошкондо) түстүү ыңкылапты башынан кечирген үч өлкөнүн бирөө эмеспи. Азыр шайлоодо 18 талапкер катышты, бирөө да четтетилген жок. Муну Украинадагы демократиянын көрсөткүчү катары караса болобу?
- Ошондой деп бааласа болот. Он сегизден да көп талапкер экен, анан он сегизи калыптыр. Ошонун ичинде өзүнүн азыркы президент Ющенконуку бешинчи-алтынчы көрсөткүч болуп атат деп айтып атат азыр алдын ала маалыматтарга караганда.
Ушунун негизинде административдик ресурстарды обу жок колдонбогондогусу, Борбордук Азия республикаларына салыштырганда кандайдыр бир деңгээлде азыркы президенттин демократиялык маанайдагы президент экендиги жөнүндө айтса болот бир жагынан.
Экинчи жагынан, анын рейтингинин түшүп кетишин, аз добуш алып калышын колунда болгон мүмкүнчүлүктү пайдалана алган жок, элдин үмүтүн актаган жок дегендей экинчи көз караш менен да караса болот.
