Алматы облысы Қарасай ауданында орналасқан «Қоқыстарды төгу мен көму полигонын» ақтарып жүргендер арасынан да оралмандарды кездестіруге болады.
Алматыдағы жиындардың бірінде шеттен келген қазақтарға қатысты «аутсайдер» ұғымы қолданылды. Ал мамандар тұрғындарды «жергілікті қазақ» және «оралман» деп бөлуге қарсы шықты.
Жергілікті тұрғындардың айтуынша, Совет одағы тұсында Қарасай ауданы Шалқар ауылын немістер мекен еткен. Кейін Германияға қоныс аударған олардың орнын оралмандар басқан.
Алматының түбіндегі аудан орталығы оралмандардың тұрмысы мен күн көрісі үшін қолайлы мекен болып шыққанға ұқсайды. Жергілікті әкімшілік өкілдері лек-легімен ағылған репатрианттарға беретін жер қалмағанын айтады.
Оралмандардың әуелгі легі тарихи отанына 20 шақты жыл бұрын көшіп келді. Солардың бірі Сағат Заханқызы Астанада төртінші құрылтай өтіп жатқан тұста репатрианттардың көптеген мәселелері шешілмеген күйі қалғанын айтады.
Астанада өтіп жатқан құрылтай кезінде Қазақстанның Үрімжідегі паспорттық-визалық бөлімі бастығының ауысқаны белгілі болды. Шыңжаң қазақтарының виза мәселесін Азаттық радиосы үнемі назарынан шығармай келеді.
"Исматулла Мақсұмның соты басталмай жатып, оны қылмыскер деп атаған Хабар телеарнасын сотқа беремін» деген адвокаттың сөзінше, мемлекеттік телеарна «Ақиқат» деректі фильмінде қылмыстық іс құжаттарында жоқ жайттарды көрсеткен.
Қазақстан сыртқы істер министрлігі «Қытайдағы виза кезегі мәселесі бізге байланысты емес» дейді. Ал Үрімжі қазақтары «Қазақстанның төлқұжат-визалық қызметі енді баспасөзге шағымданғандарға қызмет көрсетуден бас тартты» деп жазады.
Бір жарым миллион қазақ тұратын қытай елінен Қазақстанға келіп-кетеміз деген азаматтар виза алу үшін талай тауқыметті бастан кешеді.
Қытайдан жеткен электронды хат, телефон қоңырауларына қарағанда, Қазақстанның Бейжіңдегі консулдығы мен Үрімжідегі төлқұжат-визалық қызметінің айналасында пайдалы бизнес қалыптасқан сияқты.
Еуропадағы қазақтар туралы сөз болса, әңгіме олардың ана тілін ұмытып бара жатқандығына тіреле береді. Ұлыбританияның Кардиф қаласының тұрғыны Ахан Отыншы да бүгінгі ұрпақтың ана тілінен ажырап бара жатқандығына алаңдайтындығын айтады.
Қазақстан үкіметі бекіткен жаңа «Нұрлы көш» бағдарламасынна сәйкес, жыл сайын 20 мың отбасын көшіріп әкелу жоспарланып, алғашқы үш жылға 170 млрд. теңге бөлу көзделіп отыр.
Тағы
