Մատչելիության հղումներ

Երևանը անհիմն է որակում Բաքվի պնդումները, թե Հայաստանը խախտել է Էներգետիկ խարտիայով նախատեսված պարտավորությունները


Սարսանգի ջրամբարը, որի վրա կառուցված է Սարսանգի ՀԷԿ-ը
Սարսանգի ջրամբարը, որի վրա կառուցված է Սարսանգի ՀԷԿ-ը

Պաշտոնական Երևանը անհիմն է որակում Բաքվի պնդումները, թե Հայաստանը խախտել է Էներգետիկ խարտիայով նախատեսված պարտավորությունները և պետք է խոշոր գումար փոխհատուցի՝ շուրջ 30 տարի «Ադբրեջանի տարածքում էներգետիկ ռեսուրսները անօրինականորեն շահագործելու համար»։

Բաքուն դիմումը ներկայացրել է օրեր առաջ՝ պնդելով, թե 1991 թվականից մինչև 44-օրյա պատերազմը Հայաստանը «անօրինականորեն շահագործել է Սարսանգի ջրամբարի վրա գտնվող Թարթառի ՀԷԿ-ը, գրավյալ տարածքներում 37 փոքր հիդրոէլեկտրակայաններ է կառուցել՝ արտադրված էլեկտրաէներգիան արտահանելով Հայաստան։

«Հայաստանը Ադրբեջանի գրավյալ տարածքների հետ միասնական էներգետիկ համակարգ է ձևավորել», - արբիտրաժային դատարան ներկայացած դիմումի մեջ պնդել է Բաքուն՝ չմանրամասնելով, թե որքան գումար է պահանջում Երևանից։

Հայկական կողմն իր դիրքորոշումը դեռ չի մանրամասնում

Միջազգային իրավական հարցերով Հայաստանի ներկայացուցչի գրասենյակը առայժմ միայն ափսոսանք է հայտնել, որ Բաքուն փորձում է առաջ մղել այս օրակարգը։

Երկու երկրերը միջազգային պայմանագրին միացել են մոտ քսան տարի առաջ՝ պարտավորվելով ապահովել էներգետիկ շուկայի անվտանգությունը, ներդրողերի իրավունքները։

Ըստ այդ պայմանագրի, կողմերի միջև վեճերը պետք է լուծվեն արբիտրաժային դատարանում, ասում է այդ գործերով փաստաբան Հայկ Հովհաննիսյանը. - «Խարտիան դա արևելքի և արևմուտքի միջև էներգետիկ համագործակցությունը խրախուսելու մասին քաղաքական հռչակագիր է, և էներգետիկ ոլորտում միջազգային համագործակցության սկզբունքների արտահայտնությունն է՝ հիմնված էներգիայի հուսալի մատակարարման և կայուն տնտեսական զարգացման ընդհանուր շահի վրա»։

Խարտիան հնարավորություն է տալիս լուծել թե' պետությունների, թե' կառավարությունների և ներդրողների միջև առաջացած վեճերը։ Ադրբեջանի ներկայացրած հայցը քննելու համար առաջիկա ամիսներին Հաագայում կստեղծվի երեք հոգուց բաղկացած տրիբունալ։ Հայաստանը երկու ամսվա ընթացքում կնշանակի իր ներկայացուցչին։

«Երեք արբիտրներից բաղկացած տրիբունալ. Ադրբեջանը նշանակելու է իր արբիտրին, հայկական կողմը՝ իր, և պետք է նաև ընտրել նախագահողին», - փոխանցեց Հովհաննիսյանը։

Մասնագետնեերը պնդում են, թե քանի դեռ Ադրբեջանը չի հրապարակել իր հիմնավորումները, դժվար է ասել, թե արդյոք դրանք համապատասխանում են էներգետիկ խարտիայի կանոններին։

Այս գործերով փաստաբան Արամ Օրբելյանի կարծիքով, առաջին հայացքից Բաքվի պահանջները հիմնավոր չեն. - «Էներգետիկ խարտիայի նպատակը չի միջպետական անվտանգային, միջպետական ուժի օգտագործման, պայմանական գրավելու, ազատագրելու և նման կոնցեպտներ՝ պետությունների գոյության և չգոյության հարցերը քննարկել։ Էներգետիկ խարտիայի նպատակները և Էներգետիկ խարտիան որպես փաստաթուղթ լրիվ ուրիշ ոլորտի և լրիվ ուրիշ հարաբերություններ է կարգավորում։ Այն է՝ էներգետիկայի ոլորտում պետությունների համագործակցությունը և խթանումը ներդրումների։ Դրա համար, օրինակ, ունի հատուկ կարգավորումներ՝ ներդրողների պաշտպանությունը, համակարգի կայուն զարգացումը։ Ընդ որում, էներգետիկան մի քիչ լայն իմաստով է դիտարկվում»։

Հայկական կողմն էլ իր հերթին է բողոք նախաձեռնել։ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած մոտ երկու տասնյակ ՀԷԿ-երի սեփականատերերը պնդում են, որ Բաքուն 2020 թվականին տեղի ունեցած ռազմական գործողությունների հետևանքով առգրավել և յուրացրել է իրենց սեփականությունը։

Ներդրողների ներկայացուցիչներից մեկը ՀՀԿ-ի օրոք Արդարադատության նախկին նախարար Դավիթ Հարությունյանն է։ Նա ևս չբացեց փակագծերը, թե կոնկրետ ինչքան գումարի փոխհատուցում են պահանջում Ադրբեջանից։ Ասաց, որ անցած երկու ամսում հասել են նախնական հաղորդակցության փուլ, և եթե հաղթելու շանսերը մեծ չլինեին, ընդդեմ Ադրբեջանի հայց չէին ներկայացնի. - «Այս ընթացքում Ադրբեջանը նշանակել է իր ներկայացուցիչներին, և հաջորդ փուլը լինելու է երկկողմ ներկայացուցիչների հանդիպումը և քննարկումը։ Եվ եթե այն որևէ հաջողությամբ չպսակվի, ապա դրանից հետո նոր խոսք կգնա արբիտրաժային գործընթացը նախաձեռնելու մասին»։

Արբիտրաժային դատարանի որոշումները բեկանման ենթակա չեն, լսումները կարող են տևել մի քանի տարի։

XS
SM
MD
LG