Лідэры блёку зьбіраюцца ў Брусэлі 20-21 сакавіка і, як чакаецца, прымуць высновы саміту, у якіх гаворыцца, што «Эўразьвяз захоўвае свой падыход „мір празь сілу“, які патрабуе ад Украіны займаць максымальна моцную пазыцыю зь яе ўласным моцным ваенным і абарончым патэнцыялам у якасьці істотнага кампанэнту».
У тэксьце, зь якім пазнаёмілася Радыё Свабода, таксама адзначаецца, што група «застаецца прыхільнай, у каардынацыі з партнэрамі-аднадумцамі і хаўрусьнікамі, даваць далейшую ўсебаковую падтрымку Ўкраіне і яе народу, калі яна ажыцьцяўляе сваё неад’емнае права на самаабарону ад агрэсіўнай вайны Расеі».
Сустрэча ў Брусэлі адбываецца праз два дні пасьля тэлефоннай размовы паміж прэзыдэнтамі ЗША і Расеі Дональдам Трампам і Ўладзімірам Пуціным, у час якой узгаднілі 30-дзённую паўзу ва ўдарах па энэргетычнай інфраструктуры, адзначае эўрапейскі рэдактар Свабоды Рыкард Юзьвяк.
Аднак ужо празь некалькі гадзін пасьля згаданага тэлефанаваньня Ўкраінская чыгунка пацьвердзіла, што расейскія бесьпілётнікі нацэліліся на энэргетычную інфраструктуру, злучаную з чыгуначнай сыстэмай у Днепрапятроўскай вобласьці.
Тэкст выніковага дакумэнту саміту Эўразьвязу звычайна павінен быць аднагалосна ўзгоднены 27 краінамі-сябрамі ЭЗ, але дыпляматы ЭЗ, выступаючы пры ўмове ананімнасьці, заявілі, што Вугоршчына, якая даўно прапануе больш прымірэнчы тон у адносінах Крамля, будзе прасіць адмовіцца ад заявы, падобна таму, што адбылося на саміце ЭЗ у пачатку сакавіка.
Краіны ЭЗ дагэтуль былі выключаныя зь перамоваў аб вайне, якія вядуцца ў Саудаўскай Арабіі, але ў праекце дакумэнту падкрэсьліваюць, што «Эўразьвяз і яго дзяржавы-сябры будуць спрыяць мірнаму працэсу і дапамогуць забясьпечыць справядлівы і трывалы мір для Ўкраіны, што ў інтарэсах як Украіны, так і Эўропы ў цэлым».
Ці будзе прадстаўнік ЭЗ на мірных перамовах?
Аднак пра прызначанага прадстаўніка ЭЗ на перамовах у дакумэнце ня згадваецца. У Брусэлі выказваліся здагадкі, што на такую ролю могуць быць падрыхтаваныя былая канцлер Нямеччыны Ангела Меркель і цяперашні прэзыдэнт Фінляндыі Аляксандар Стуб.
Тэкст не зьмяшчае ніякіх непасрэдных спасылак на тое, што ЭЗ працуе на месцах для назіраньня за патэнцыйным мірным пагадненьнем. На гэтым неаднаразова настойваў прэзыдэнт Францыі Эманюэль Макрон, але Масква гэтую прапанову адхіляе.
Брусэль сапраўды захоўвае дзьве іншыя пазыцыі, якія адміністрацыя Трампа, падобна, паклала на стол перамоваў у спробе замацаваць прыхільнасьць Масквы мірнаму пагадненьню: паслабленьне санкцый супраць Крамля і адказнасьць за ваенныя злачынствы.
Нядаўна ЭЗ падоўжыў візавыя забароны і замарожваньне актываў у дачыненьні 2400 кампаній і фізычных асоб, у тым ліку Пуціна, уведзеныя з моманту поўнамаштабнага ўварваньня ва Ўкраіну ў лютым 2022 году.
Расейскія актывы на суму каля 200 мільярдаў эўра застаюцца замарожанымі, пераважна ў Бэльгіі. Сродкі павінны заставацца ў нерухомым рэжыме, «пакуль Расея ня спыніць агрэсіўную вайну супраць Украіны і не кампэнсуе ёй шкоду, нанесеную гэтай вайной».
Краіны-сябры ЭЗ дадалі, што яны дамагаюцца поўнай адказнасьці Крамля за ваенныя злачынствы і іншыя найбольш сур’ёзныя злачынствы, учыненыя на гэтай вайне.
Гэта адбываецца ў той момант, калі Вашынгтон абвясьціў аб сваім намеры выйсьці зь Міжнароднага цэнтру расьсьледаваньня злачынстваў агрэсіі супраць Украіны, групы, створанай заходнімі краінамі яшчэ ў 2022 годзе для збору доказаў супраць асоб, адказных за магчымыя ваенныя злачынствы.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
