Лінкі ўнівэрсальнага доступу

На Дзяды ў Гомлі актывісты наведалі жалобныя крыжы ахвярам рэпрэсіяў


Каля крыжа пры Чарнігаўскай шашы
Каля крыжа пры Чарнігаўскай шашы

2 лістапада, на Дзяды, грамадзкія актывісты Гомля наведалі на 9 кілямэтры паабапал Чарнігаўскай шашы месцы масавых расстрэлаў мірных жыхароў у гады сталінскіх рэпрэсіяў. Яны ўсклалі вянкі й кветкі да пакутных крыжоў, запалілі зьнічы.

Самы вялікі крыж, на якім таблічка: «Адно зь месцаў масавых расстрэлаў ахвяр бальшавіцкай дыктатуры ў пэрыяд 1919–1940 г.», стаіць за паўсотні мэтраў ад Чарнігаўскай шашы. Яго паставілі актывісты на пачатку дзевяностых гадоў мінулага стагодзьдзя, калі Беларусь здабыла незалежнасьць. У сутнасьці, адсюль і пачынаюцца гомельскія Курапаты, бо паабапал шашы выяўлена прынамсі чатыры месцы, дзе расстрэльвалі мірных жыхароў, абвінавачаных то ў шпіянажы, то ў падрыве савецкага ладу, то ў кулацтве.

Да вялікага пакутнага крыжа грамадзкія актывісты прыйшлі пад бел-чырвона-белам сьцягам. Адкрываючы жалобную акцыю, гомельскі палітык, намесьнік старшыні Абʼяднанай грамадзянскай партыі Васіль Палякоў сказаў:

«Чалавечае жыцьцё — найвышэйшая каштоўнасьць, і мы павінны пра гэта памятаць. Гэта тым больш актуальна цяпер, калі Сталіна, які зьнішчыў мільёны людзей, у тым ліку й багата выбітных грамадзян Беларусі, імкнуцца падаць як нейкага эфэктыўнага мэнэджэра, які рабіў і нешта добрае для краіны. Але з гэтым ніхто ніколі ня можа пагадзіцца: масавае зьнішчэньне людзей, пазбаўленьне іх жыцьця нельга апраўдаць ніякімі ідэямі. Сёньня вядуцца гібрыдныя войны,калі грамадзян адной краіны накіроўваюць забіваць грамадзян іншай краіны. Гэта наступствы таго, што ў 30-я гады мінулага стагодзьдзя рабіў са сваімі карнікамі Сталін. Рэпрэсіі павінны быць публічна асуджаныя. Людзі павінны памятаць пра іх, каб крывавыя падзеі не паўтарыліся».

Да падножжа крыжа актывісты ўскладаюць кошык з кветкамі і надпісам: «Ахвярам сталінскіх рэпрэсіяў».

Цырымонія ў глыбіні лесу
Цырымонія ў глыбіні лесу

Ад першага пакутнага крыжа актывісты накіроўваюцца ўглыб лесу. У 2008 годзе салдаты 52-га пошукавага батальёну Міністэрства абароны адкапалі тут парэшткі сямі дзясяткаў расстраляных мірных жыхароў. Вяскоўцы з навакольных паселішчаў расказалі, што тут было яшчэ адно расстрэльнае месца. Тут актывісты паставілі два крыжы й камень з высечаным надпісам: «Тваім пакутнікам, Беларусь». Каля крыжоў і каменя гамельчукі запалілі зьнічы.

Удзельнік жалобнай цырымоніі Барыс Анікееў, чыя маці зь Веткаўскага раёну, а бацька з Луганшчыны, кажа:

«Мой бацька зь сямʼі раскулачаных. Роднага дзеда Нікадзіма загналі ў сталінскія лягеры яшчэ ў 1934 годзе, дзе ён і прапаў. Дзед адмаўляўся ўступаць у калгас, і яго забралі. Колькі ні пісалі ў архівы, ніякіх зьвестак не атрымалі. Мяне як чалавека хвалюе, чаму ў такія дні моладзь не наведвае гэтыя пакутныя месцы? Чаму ўлады замоўчваюць рэпрэсіі? Хацелася б бачыць у такіх месцах больш маладых людзей».

Аляксандар Процка з унукам Іванам
Аляксандар Процка з унукам Іванам

Гамяльчук Аляксандар Процка прыехаў у лес з унукам-пяціклясьнікам. Бо перакананы, што ўнук павінен ведаць і такую праўду, такую гісторыю: у лясы звозілі нязгодных з уладаю людзей і забівалі.

Сьвежая яміна каля крыжоў)
Сьвежая яміна каля крыжоў)

Удзельнікі імпрэзы заўважылі, што за сем-восем мэтраў ад крыжоў вырыта сьвежая яма. Падобна да таго, што тут пабывалі так званыя «чорныя капальнікі». Па гэтым факце вырашана зьвярнуцца да мясцовай міліцыі.

Каля крыжа побач зь векавечным дубам
Каля крыжа побач зь векавечным дубам

Актывісты наведалі і трэцяе пакутнае месца блізу Чарнігаўскай шашы, дзе таксама ўсклалі кветкі да крыжа. Некаторыя дасьледчыкі, абапіраючыся на ўспаміны старэйшых жыхароў Навабеліцы, згадвалі, што расстрэльнае месца было і на ўскрайку балота — непадалёк ад цяперашняга крыжа поруч зь векавечным дубам.

Паводле друкаваных крыніц, у гады сталінскіх рэпрэсіяў у лясах пад Гомелем расстралялі каля 25 тысяч мірных жыхароў.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG