35 апэрацыяў, доўгае лекаваньне і аднаўленьне ў Нямеччыне, рэабілітацыя, якая працягваецца, — столькі перажыў 10-гадовы Раман Алексеў зь Львова за амаль тры гады. Раніцай 14 ліпеня 2022 году расейскае войска тройчы ўдарыла ракетамі па цэнтры Віньніцы. Там, у гарадзкой паліклініцы, якраз былі Раман з мамай Галінай, якія прыехалі ў госьці да бабулі зь дзядулем. Раман выжыў цудам.
Журналістка Ўкраінскай службы Радыё Свабода Галіна Церашчук апавядае ягоную гісторыю.
Ад тых ракетных удараў у Віньніцы загінулі трое дзяцей і 24 дарослыя, сярод іх і 29-гадовая маці Рамана Галіна Алексева. Сам Раман выжыў, але атрымаў апёкі 45% цела, прычым 35% — унутраныя апёкі, настолькі вялікія, што месцамі сягалі нават костак. У Рамана абгарэў твар, рукі, ногі, дыхальныя шляхі. Да ўсяго — у чэрапе захрасьлі тры аскепкі і зламаная рука.
Хлопчыка эвакуавалі зь Віньніцы ў Львоў, а пасьля — у нямецкі Дрэздэн. Два гады ён насіў кампрэсійную маску на галаве і твары.
Сёньня Раман ходзіць у львоўскую школу, займаецца танцамі і музыкай. Вясной ён перамог на міжнародным конкурсе баяністаў-акардэаністаў. Ягоны тата Яраслаў — сам баяніст, пэдагог і кампазытар. Выкладала і грала на акардэоне і ягоная маці Галіна.
Пра мары і рэаліі
«О божа, які ты стаў высокі», — вітае Рамана ягоны фізыятэрапэўт. Дый памер нагі ў хлопца ўжо 38-ы. Гэткі ж быў і ў ягонай маці. Раман прыйшоў у маміных красоўках: «Мамін абутак. Я дарос — і цяпер ён мой».
Бацька Рамана кажа, што яны размаўляюць з сынам пра ўсё, што той перажыў. Забароненых тэмаў ці пытаньняў няма.
«Мяне не было там падчас трагедыі, а ён за першыя паўгоду ўсё выгаварыў. Ён штораніцы ўставаў каля пятай гадзіны і пачынаў апавядаць, што здарылася, як яны заходзілі, як адбыўся прылёт ракеты, як ён выбраўся», — расказвае Яраслаў Алексеў.
«Бабах — мяне адкінула ў сьценку. Я ўстаю, бачу, што ўсё гарыць, нічога не відаць — толькі сьвятло, дзе выхад. І я пайшоў наперад. Скакаў па камянях, не адчуваў левай рукі і правай нагі. Трошку ішоў, трошку поўз, трошку прысядаў. Так і дайшоў», — апавядаў журналісту ўкраінскага Радыё Свабода пра той жахлівы дзень Раман у 2023 годзе.
Шчырая размова пра цяжкае
Шчырасьць Рамана і поўны давер да бацькі дапамагаюць хлопцу акрыяць, лічыць Яраслаў Алексеў. А паўтарэньне ўспамінаў дазваляе з кожным разам успрымаць іх менш балюча.
«Гэтаксама і размовы пра маму. Калі пастаянна гаворым пра маму, то спакойна згадваем добрыя моманты, якія ў нас былі. І гэта, наадварот, прыемна. І для яго гэта як нейкі праменьчык цеплыні і ўспамінаў пра маму. І гэта важна прагаворваць. Нельга проста маўчаць. Мы пастаянна езьдзім да мамы на могілкі, практычна празь дзень там бываем. Ён прыходзіць, ставіць сьвечку, пасядзім трошку й ідзём дахаты. То бок гэта нашае такое жыцьцё, без утойваньняў», — тлумачыць Яраслаў Алексеў.
Першыя тры дні пасьля раненьня Раман ляжаў у рэанімацыі ў Віньніцы. Бацька ў гэты час разрываўся між пахаваньнем жонкі і цяжкапараненым сынам.
Пасьля пераезду ў Дрэздэн яны з татам першыя месяцы жылі ў шпіталі, дзе адна за адной ішлі апэрацыі.
Амаль два гады Раман хадзіў у адмысловай масцы, якая бараніла скуру і не давала ўтварыцца рубцам.
«Спачатку яму было нязручна, маска была незразумелай для яго. Людзі збоку глядзелі і не разумелі. Усім трэба было тлумачыць. І яму давялося звыкнуцца з гэткім стаўленьнем да яго ў гэтай масцы. А потым, як прайшоў час, ён прызвычаіўся, і яму ўжо было нават нязручна безь яе. Але, калі ён маску зьняў, вядома, яму стала лягчэй, асабліва ўлетку», — кажа Яраслаў Алексеў.
Бацька апавядае, што Раман хацеў вярнуцца зь Нямеччыны, бо яму там было эмацыйна цяжэй:
«Тут ён адчуў спакой, шчасьлівы. Любіць школу, там у яго шмат сяброў. Мы можам пайсьці ці паехаць да дзядуляў і бабуляў. Усе поруч, дапамагаюць. І гэта для яго важна. У яго тут зіхцяць вочы».
Апроч навучаньня ў школе, хлопчык грае на баяне і займаецца танцамі. Гэта добрая рэабілітацыя для рук і ног.
«Фізычна на баяне трэба прыкласьці намаганьне і таксама трэба думаць, што граць, і ты адначасова цягнеш, каб гук быў, каб паветра ішло, і гэта таксама мне добра для левай рукі, — тлумачыць Раман. — Проста ў мяне быў пералом і ён загаіўся, там штыры ставілі мне і шмат чаго іншага. А з правага боку трошку горш, бо я не магу падняць ступак. І з правай рукой у мяне таксама — пальчыкі, яны ня могуць надта моцна рухацца. То бок сілы няма такой».
Таму ў яго працягваецца рэабілітацыя. Штодзённы графік заняткаў даволі шчыльны, яго цяжка вытрымліваць. Балазе неўзабаве вакацыі, і яны паедуць адпачыць у Віньніцу.
А ў ліпені яны будуць у Лёндане на прэзэнтацыі фільму пра Рамана і ўкраінскіх дзяцей, якія пацярпелі ад вайны.
На пытаньне, чаму яго за гэты час навучыў сын, Яраслаў адказвае:
«О, ён шмат чаму навучыў. Ён заўсёды кажа — не здавацца. Гэта яго такая каронная фраза. Ён шмат такіх дарослых рэчаў часам кажа, што я нават уражаны, што ён стаў такім дарослым чалавекам. Я яго спачатку ўспрымаў як дзіця, а цяпер як сапраўднага свайго сябра, падтрымку для сябе. І яшчэ ён заўсёды бярэ на сябе шмат абавязкаў. У свае 10 гадоў Ромчык дужа дарослы».
Раман разумее, што гутарыць з журналістамі, наведваць імпрэзы і сустрэчы — гэта і ягоная дзіцячая адказнасьць, каб расказаць сьвету пра вайну ва Ўкраіне. Бо ён адзін з шматлікіх украінскіх дзяцей, якія пацярпелі ў расейска-ўкраінскай вайне, пацярпелі ад расейскіх абстрэлаў.
Раман чакае вакацыяў, каб набегацца, пабавіць час зь сябрамі, павандраваць. Марыць змайстраваць машыну. А ягоны бацька марыць, каб сын быў чалавекалюбным, добрым і шчасьлівым.
Лекары кажуць, што Раману давядзецца рабіць плястычныя апэрацыі да 18 гадоў, каб карэктаваць шнары ў часе росту скуры. Але пры гэтым хлопчык павінен адчуваць дзяцінства, адпачываць ад шпіталёў і апэрацыяў, кажа бацька Рамана.
14 ліпеня 2022 году расейскія войскі абстралялі ракетамі Віньніцу. Загінулі 26 людзей, сярод іх трое дзяцей. Яшчэ адзін чалавек памёр ад ранаў пазьней.
Паволе генэральнай пракуратуры Ўкраіны, на 26 траўня 2025 году ва Ўкраіне 630 дзяцей загінулі і 1960 атрымалі раненьні ў выніку ўзброенай агрэсіі Расеі.
Пасьля ракетнага ўдару па Віньніцы ў 2022 годзе расейскі бок тройчы мяняў сваю вэрсію прычын атакі. Украіна называе гэты ўдар ваенным злачынствам Расеі.
