Дракахруст: “На гэтым тыдні пад старшыняваньнем Аляксандра Лукашэнкі прайшло пасяджэньне Рады бясьпекі краіны, на якім, як паведамляецца, “было прынятае канчатковае палітычнае рашэньне аб пабудове ў Беларусі ядзернай электрастанцыі”. Пра розныя аспэкты гэтага рашэньня і абмеркаваньня, якое адбылося на Радзе бясьпекі, я і прапаную паразмаўляць. Найперш – самае “канчатковае палітычнае рашэньне”. Ніякіх рэфэрэндумаў на гэты конт не праводзілася, хаця грамадзкая думка пра АЭС , як мінімум, неадназначная. Магчыма, рашэньне прапрацоўвалася ў адпаведных ведамствах, але шырокай публічнай дыскусіі са свабодным выказваньнем думак “за” і “супраць” таксама не назіралася.
Але можа быць гэта і неабавязкова? Ці могуць непрафэсіяналы, простыя людзі ацаніць – ці ёсьць альтэрнатыва мірнаму атаму? Ці могуць людзі ацаніць рызыку, скажам наўпрост, паўтарэньня Чарнобылю? Ну хіба можна, скажам, ставіць на рэфэрэндум пытаньне , карысны ці шкодны той ці іншы лек? Можа тут як раз той выпадак, калі палітычнае кіраўніцтва павінна браць адказнасьць на сябе, а не перакладаць яе на плечы выбаршчыкаў? Спадар Шушкевіч, як Вы мяркуеце?”
Шушкевіч: "Прафэсіяналы павінны зрабіць заключэньне па ўсіх магчымых накірунках праблемы і прадаць свае прапановы на рашэньне ўлады. На маю думку Рада бясьпекі – гэта ня тая структура, якая павінны прымаць рашэньне па гэтым пытаньні. Тут гаворка ідзе не пра дзяржаўную бясьпеку, а пра разьвіцьцё эканомікі. І калі б у нас быў нармальны
Бязь ядзернай энэргетыкі ў Беларусі няма прыстойнай будучыні
Дракахруст: "Юры Варонежцаў, калі станцыю і будуць будаваць, то , так выглядае, непадалёк ад Вашай Гомельшчыны. Як Вы мяркуеце - ці трэба ў дадзеным выпадку было праводзіць рэфэрэндум, шырокае адкрытае абмеркаваньне, ці гэта ня тое пытаньне, якое трэба выносіць на "суд прафанаў?"
Варонежцаў: "Вы цалкам справядліва заўважылі, што на паўдзённай мяжы Гомельшчыны ўжо ёсьць Чарнобыль і не хацелася б мець яшчэ адну станцыю і на поўначы. Калі выкарыстоўваць тую аналёгію, якую Вы тут ўжылі, – з доктарам, то
Літаральна ва ўсіх краінах, дзе прымалася рашэньне будаваць ці не будаваць АЭС, канчатковае рашэньне прымалася насельніцтвам
Дракахруст: "Яраслаў Раманчук, а якое Вашае меркаваньне на гэты конт?"
Раманчук: "Я думаю, што тут трэба глядзець на міжнародны досьвед Сёньня ўзровень бясьпекі ядзернай энэргетыкі ў тысячу разоў вышэй, чым была ў СССР. Калі ўрад Беларусі разглядае праекты пабудовы АЭС, ён спасылаецца на такіх грандаў у гэтай галіне, як амэрыкана-брытана-японская “Westinghouse-Toshiba”, франка-нямецкая група “Areva”, расейскі
Я б гэтае пытаньне не выносіў на рэфэрэндум, бо гэта ўсё роўна, што пытаць людзей, якой павінна быць падатковая сыстэма і да якой валюты трэба прывязваць беларускі рубель
Дракахруст: "Юры, Яраслаў ужо пачаў тэму эканомікі "мірнага атама". Вы займаліся гэтай праблемай. А наколькі ўсё ж АЭС выгаднейшыя за іншыя станцыі, наколькі энэргія , што атрымліваецца пры іх дапамозе, таньнейшая, калі ўлічыць увесь аб’ем выдаткаў?”
Мэтодыка вызначэньня кошту электраэнэргіі, прадукаванай атамнымі станцыямі, хітраватая, яна не ўлічвае кошту дэмантажу станцыі, а ўжо зараз яна – каля паловы кошту будаўніцтва
Больш за ўсё ядзернай энэргіі выпрацоўваецца ў ЗША. Там працуе сто рэактараў... У Карэі, у адной невялікай паўднёвай правінцыі – 6 атамных станцый. У Францыі і Бэльгіі - 76-82% ядзернай энэргіі
Дракахруст: "Спадар Шушкевіч, у нашай гутарцы ўжо прыгадвалася магчымасьць некалькіх праектаў пабудовы АЭС. На пасяджэньні Рады бясьпекі было заяўлена, што рашэньне прынятае. Але ці рашэньне гэта? Хіба не залежыць яно ад таго, чый праект будзе абраны?
Якому праекту аддаяце перавагу Вы, з улікам суадносінаў якасьць/цана?"
Шушкевіч: "Я не магу адназначна адказаць на гэтае пытаньне. Я ўжо сказаў, што амэрыканцы цяпло сваіх АЭС не выкарыстоўваць, нам гэта не падыходзіць, у нас іншыя кліматычныя ўмовы. Нам трэба прыгледзецца да досьведу эўрапейскіх краін - Францыі і Бэльгіі. А наагул павінен быць тэндэр, конкурс праектаў.
Спачатку, сапраўды, трэба прыняць рашэньне, што трэба будаваць, а ўжо хто будзе будаваць, вырашаць потым. Што да суадносінаў
цана/якасьць, то якасьць і бясьпека павінна быць на першым месцы. Я мяркую, што беларускія прафэсіяналы здольныя гэта ацаніць і параіць уладзе, якое прыняць рашэньне".
Дракахруст: "Спадар Раманчук, Вы казалі пра гэтыя тры варыянты: амэрыкана-брытана-японскі, франка-нямецкі і расейскі. Як выбраць? А можа Вы асабіста ўжо і выбралі, які лепшы?"
Раманчук: "Мой ці спадара Шушкевіча выбар ніяк не паўплывае на тое, што насамрэч будзе прынятае, бо ўжо ў траўні сёлета гэты выбар адбудзецца. На жаль, гэтае пытаньне вельмі палітызаванае. На Лукашэнку ўплываюць розныя краіны, розныя ўрады, розныя структуры.
Калі дамагацца дывэрсыфікацыі паставак энэргарэсурсаў, то лягічна было б разгледзець прапановы франка-нямецкай групы Areva
Я. Раманчук
Я. Раманчук
Беларусь гаворыць пра энэргабясьпеку, бо яна амаль на 100% залежыць ад Расеі. Але калі яна зробіць выбар на карысьць расейскай АЭС, то ступень незалежнасьці не павялічыцца, проста зьменяцца формы і мэханізмы залежнасьці. І тое заданьне, якое Лукашэнка паставіў перад экспэртамі, загаварыўшы пра атамную станцыю, ня будзе выкананае. Таму калі сапраўды дамагацца незалежнасьці, дывэрсыфікацыі паставак энэргарэсурсаў, то лягічна было б усур'ёз разгледзець прапановы франка-нямецкай групы Areva, якая таксама ставіць на першае месца якасьць і бясьпеку праекта.
Калі б мы працавалі ў межах Энэргетычнай хартыі ЭЗ, то гэта наблізіла б нас да стандартаў, да інфраструктуры Эўразьвязу. Што тычыцца амэрыкана-брытана-японскага кансорцыюму, то ня думаю, што яны маюць нейкія перавагі перад эўрапейскім."
Дракахруст: "Юры Варонежцаў, Вы, наколькі я зразумеў, наагул праціўнік пабудовы ў Беларусі АЭС. Ну а калі ўсё ж будаваць, то які праект выбраць?"
Варонежцаў: "Я б выбіраў любы праект, толькі не расейскі. Мне даводзіцца праводзіць доўгі час у Расеі, і я ня думаю, што цяпер у гэтай краіне могуць распрацаваць нешта, што спатрэбіцца нам праз 30 гадоў.
Што да міжнароднага досьведу, пра які казаў Станіслаў Станіслававіч, то я б адзначыў досьвед Італіі. Там у 1987 годзе быў рэфэрэндум, пасьля якога ўсе станцыі былі закансэрваваныя. І нармальна абыходзяцца, і Данія, і Партугалія, і Грэцыя і шмат іншых краінаў.
Варта адзначыць, што Італія да таго, як адмовілася ад ядзернай энэргетыкі, была на трэцім месцы ў сьвеце па долі энэргіі, выпрацаванай на АЭС.
Я б выбіраў любы праект, толькі не расейскі
Ю. Варонежцаў
Ю. Варонежцаў
Дракахруст: "На тым пасяджэньні Рады бясьпекі, пра якое мы гаворым, Аляксандар Лукашэнка даў зразумець, што пэўныя праблемы могуць быць нават не з праектам пабудовы, а з атрыманьнем ядзернага паліва. Юры, што Вы можаце сказаць на гэты конт?"
Варонежцаў: "У СМІ ўжо зьявіліся меркаваньні, што Лукашэнка распачаў праект АЭС, каб атрымаць ядзерную бомбу. Але сучасныя рэактары не выпрацоўваюць збройны плютоній і таму такія развагі – гэта чыстай вады спэкуляцыя. Аднак паводле палітычных матываў, калі сыходзіць зь сёньняшняга ўзроўню нашых дачыненьняў з Эўропай і іншым цывілізаваным сьветам, то нам могуць не прадаць ядзернае паліва. А кола краін, у якіх мы можам купіць гэтыя матэрыялы, хутчэй за ўсё зьвядзецца да той жа Расеі.
У 2000 годзе ўран каштаваў каля 7 даляраў за фунт, а ў 2007 годзе сярэдняя цана была ўжо каля 100 даляраў.
Жадаючы абрубіць нафта-газавую пупавіну, збудаваўшы АЭС, мы гэтую пупавіну зробім яшчэ больш тоўстай
Ю. Варонежцаў
Ю. Варонежцаў
Раманчук: "Паколькі мы з Усходам завязаныя, як кажуць, "назаўсёды", а стасункі з Эўропай усё ніяк не нармалізуюцца, то беларуска-эўрапейскі ядзерны праект мог бы стаць тым, што прыцягнула б Эўропу ў Беларусь. Лукашэнка сказаў на пасяджэньні Рады бясьпекі, што "ў нас беларускасьць бяжыць наперадзе розуму". Але ён па сутнасьці казаў і пра сябе. Калі б у нас быў розум, каб ён стаў часткай беларускасьці, то трэба падыходзіць прафэсійна, а не рабіць то назло Крамлю, то назло Брусэлю то назло Вашынгтону. Я ня думаю, што ў сьвеце будуць праблемы зь ядзерным палівам для Беларусі, на гэтым зарабляюцца вялікія грошы. Каб Беларусь выкарыстоўвала сваё геаграфічнае становішча, трэба прапанаваць буйны беларуска-эўрапейскі праект, і ядзерны праект мог бы стаць менавіта такім".
Шушкевіч: "Перш за ўсё, я б нікога не выключаў і не абмяжоўваў, у тым ліку і Расею. Тое, што яна ў пэўным сэнсе тэхналягічна адсталая, дык яна не была адсталая ў абароннай сфэры, а гэтая сфэра шчыльна зьвязаная зь ядзернай сфэрай.
Наконт тых страхаў ад скачкоў цэн, пра якія казаў Юры Варонежцаў, то я хачу нагадаць, што напачатку 80-х гадоў цана на нафту была 8 даляраў за барэль, а цяпер яна - 103 даляры за барэль. Так што і тут цэны растуць.
Я збольшага не пагаджаюся з тымі палітычнымі рашэньнямі, якія прымаюцца ў Беларусі, бо яны антынародныя, але тут я лічу, што трэба, каб прафэсіяналы, ядзернікі ўдзельнічалі ў прыняцьці рашэньня на наступным этапе. Я, дарэчы, ня ведаю, адкуль грошы возьмуцца. Калі Расея дае крэдыт, то ці дасьць крэдыт Эўропа? Так што з чаго мы пачалі, тым і скончылі. Будзе тое, што будзе".