Лінкі ўнівэрсальнага доступу

«Лукашэнка — Гітлер, які ня змог зьехаць з Аўстрыі». Філіпенка пра забароненыя кнігі і лёс Беларусі


Пісьменьнік Саша Філіпенка. Раман "Слон". Ілюстрацыйны каляж. Свабода Premium
Пісьменьнік Саша Філіпенка. Раман "Слон". Ілюстрацыйны каляж. Свабода Premium

Лёс раману Сашы Філіпенкі «Слон», забароненыя ў Беларусі кнігі, учынак Статкевіча, трагедыі палітвязьняў — пра гэта ды іншае гаворым зь беларускім пісьменьнікам і грамадзкім дзеячам Сашам Філіпенкам.

Глядзіце размову на відэа цалкам.

Тут фрагмэнты гутаркі


— Днямі міністэрства інфармацыі Беларусі дадало ў сьпіс выданьняў, забароненых да распаўсюду ў краіне, яшчэ 32 кнігі, у тым ліку вашы «Чырвоны Крыж» і «Слон», а таксама кнігі сусьветна вядомых аўтараў Бэроўза, Ўэлша і Томпсана. Прычына — «наяўнасьць інфармацыйных паведамленьняў і матэрыялаў, распаўсюд якіх здольны нанесьці шкоду нацыянальным інтарэсам». Ваша рэакцыя? Чаму толькі гэтыя дзьве кнігі?

— Ніякай лёгікі няма ў тым, што робяць гэтыя людзі. Нібыта трэба было б забараніць «Былога сына», бо там больш пра Беларусь. Напрыклад, супраць мяне заведзеная крымінальная справа, забаронены мой Instagram, ён «экстрэмісцкі», але пры гэтым вы можаце чытаць мой Telegram-канал, вы можаце чытаць мяне ў Facebook, а вось фоткі лайкаць нельга. Мне падаецца, што гэта проста ціск. Яны час ад часу пасылаюць нейкі сыгнал.

Кніга Сашы Філіпенкі "Слон", выдавецтва Gutenberg
Кніга Сашы Філіпенкі "Слон", выдавецтва Gutenberg

Раман «Слон» мы спачатку надрукавалі ў Эўропе, беларускую вэрсію — у Польшчы. Мы разумелі, што немагчыма яе друкаваць у Беларусі, але знайшлі нейкія рашэньні, і яна зьявілася. Яна была ў Беларусі шэсьць гадзін, пасьля гэтага яе забаранілі. Кніга зьнікла, потым зьявілася зноў, потым зноў зьнікла. Беларускамоўнай вэрсіі ўвогуле няма ў Беларусі. У 2025 годзе мы кажам пра тое, што ў Беларусі немагчыма набыць беларускамоўную вэрсію кнігі. І ня ведаю, чаму менавіта «Слон» і «Чырвоны крыж» забаранілі, але нешта яны там знайшлі. Мне пісалі чытачы, што ў Беларусі чытаюць кніжкі «на экстрэмізм». Напэўна яны ўсе прачыталі, але знайшлі «экстрэмізм » толькі ў гэтых дзьвюх.

— Калі я чытала раман «Слон», то апісаньне катаваньняў галоўнага героя напачатку падавалася перабольшаньнем, нечым празьмерным. Але паслухаўшы палітвязьняў, якія выходзяць з турмаў, усьведамляеш, што мяжы катаваньняў, іх варыяцыям проста няма. Што вы думаеце пра прыроду гэтага зла?

— Мне пра гэта і хацелася распавесьці. Ёсьць чытачы, якія пішуць, што гэта занадта жорстка, але мне хацелася паказаць, што так яно і ёсьць, што гэта наша жыцьцё і што мы ня хочам заўважаць гэтага слана, што мы ня хочам гэтага бачыць. Аднак гэта ўсё ёсьць кожны дзень, гэта ёсьць у цэнтры Менску ці недзе яшчэ ў Беларусі. Гэта адбываецца зараз у Расеі з палоннымі, і проста з людзьмі, якія ў турмах. Гэта велізарная праблема. Адкуль гэта? Людзі зьдзекуюцца зь людзьмі ня першы год, таму што ёсьць на гэта дазвол. Мы разумеем, што ў сыстэме ёсьць не зусім псыхічна здаровыя людзі, якія туды ідуць, бо разумеюць, што яны могуць зьдзекавацца зь людзей, і ім за гэта нічога ня будзе. Хацелася распавесьці, як грамадзтва гэта заўважае ці не заўважае, ці мы можам з гэтым нешта зрабіць, ці ня можам, ці мы павінны пра гэта распавядаць, ці не павінны злаваць гэтых садыстаў. Я разумеў, што гэта будзе падарожжа ў пекла разам з чытачом, што 40 апошніх старонак будуць даволі цяжкімі, але гэта не таму, што мне хочацца напісаць вельмі цяжкія старонкі, так, а гэта таму, што так і ёсьць у нашым жыцьці.

— Хачу з вамі пагаварыць пра перамовы адміністрацыі прэзыдэнта Доналда Трампа з рэжымам у Менску, у выніку якіх выйшлі з турмаў некаторыя палітвязьні, частка зь іх была фактычна дэпартаваная зь Беларусі і пазбаўленая пашпартоў. Як вам падаецца, чаму Лукашэнка ня хоча пакідаць палітвязьняў у Беларусі?

— Таму што яны ўсяго баяцца, таму што яны разумеюць, што такая глыба, як Статкевіч, ён пачне нешта адразу рабіць у Беларусі, што гэта ня будзе чалавек, які будзе жыць нейкім памяркоўным жыцьцём і не заўважаць тое, што адбываецца ў Беларусі. І ў гэтым сэнсе немагчыма ўявіць сабе, каб зараз на волі была Марыя Калесьнікава, каб яны дазволілі б ёй застацца ў Менску, таму што яны разумеюць, што адразу зь яе боку пачнецца супраціў.

Калі амэрыканскія чыноўнікі, дыпляматы прыяжджаюць у Менск, то пытаньне палітвязьняў — ня першае. Амэрыканцы размаўляюць пра тое, як будзе сябе Беларусь паводзіць далей, калі пачнецца ці не пачнецца гэты канфлікт, ня ведаю, з Польшчай, Літвой ці Латвіяй. І мне гэта нагадвае сытуацыю, калі Гітлер прылятаў у Фінляндыю і размаўляў з Манэргаймам пра тое, што Фінляндыя ня вельмі актыўна прэсуе Савецкі Саюз, што Фінляндыя павінна нібыта больш жорстка нападаць на Расею. А перад тым, як прылятаў Гітлер да Манэргайма, зь ім ужо паразмаўлялі амэрыканцы, і яны вельмі яскравы сыгнал яму даслалі, што калі ты будзеш больш атакаваць Расею, то ў Фінляндыі будуць вялізныя праблемы. І таму ён павінен быў тады балянсаваць паміж Гітлерам і амэрыканцамі.

Лукашэнка зараз ён таксама ў сытуацыі Манэргайма, калі ён павінен вырашаць. Мне заўсёды падаецца, што Лукашэнка — гэта такі Гітлер, які ня змог зьехаць з Аўстрыі, і вось яму вельмі цесна ў гэтай Аўстрыі, ён у ёй застаецца. І ён павінен балянсаваць. І ён павінен вырашаць паміж там Кітаем, Амэрыкай і Расеяй, якая, канешне, хоча, каб Лукашэнка больш актыўна прымаў удзел у гэтай вайне.



Форум

Камэнтаваць тут можна праз Disqus. Калі вы ў Беларусі, любы камэнтар можа быць падставай для перасьледу з боку ўладаў.
Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава
XS
SM
MD
LG