Паводле праваабаронцаў «Вясны», 19 асуджаных «рэйкавых партызанаў» да гэтага часу ўтрымліваюцца ў зьняволеньні, чацьвёра асуджаныя завочна, у тым ліку ўкраінец Мікалай Швец, якога ў кастрычніку 2024 года Ўкраіна абмяняла як палоннага.
Праваабаронцы адзначаюць, што дывэрсіі на чыгунцы ў Беларусі пачаліся яшчэ ў 2020 годзе як форма пратэсту супраць фальшаваньня выбараў, але значна актывізавалася гэтая дзейнасьць у 2022 годзе пасьля ўварваньня расейскіх войскаў ва Ўкраіну, якое адбылося ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі.
Першыя суды над затрыманымі ў такіх справах прайшлі ў 2021 годзе. Беларусаў абвінавачвалі ў блякаваньні чыгуначных рэек, у тым ліку з дапамогай дроту. Тады да пазбаўленьня волі асудзілі жыхароў Берасьця, Ліды, Баранавіч, Пухавіч і Віцебскага раёна.
Актыўней гэты артыкул пачалі выкарыстоўваць пасьля ўварваньня расейскіх войскаў ва Ўкраіну ў лютым 2022 года. Тады Расея актыўна выкарыстоўвала са згоды Лукашэнкі тэрыторыю Беларусі для вайны супраць Украіны. Шмат вайсковай тэхнікі перамяшчалася па чыгуначных шляхах Беларусі. Беларусы з пачаткам вайны выводзілі з ладу чыгуначнае абсталяваньне, каб перашкодзіць руху гэтай тэхнікі.
«Рэйкавых партызан» судзяць па шэрагу крымінальных артыкулаў, сярод якіх «наўмыснае прывядзеньне ў непрыдатнасьць транспартнага сродку або шляхоў зносін» (арт. 309 КК) і «акт тэрарызму» (ч. 3 арт. 289 КК). Ім прызначалі пазбаўленьне волі тэрмінам ад 11 гадоў калёніі да сьмяротнага пакараньня.
Сярод 34 асуджаных за меркаваныя дывэрсіі на чыгунцы — грамадзянін Нямеччыны Рыка Крыгер, якога абвінавацілі паводле шасьці цяжкіх і асабліва цяжкіх артыкулаў Крымінальнага кодэксу і прысудзілі да сьмяротнай кары. Пасьля суду Крыгер напісаў прашэньне аб памілаваньні на імя Лукашэнкі і ў жніўні 2024 года вярнуўся ў Нямеччыну ў рамках абмену зьняволенымі, які прайшоў паміж ЗША, Расеяй, Нямеччынай і Беларусьсю.
Асобнае месца сярод справаў «рэйкавых партызанаў» таксама займае справа Віталя Мельніка зь вёскі Хадакова Менскага раёна. Згодна з матэрыяламі справы ў ноч з 24 на 25 сакавіка 2022 года на перагоне Навасады-Барысаў Мельнік падпаліў рэлейную шафу, праз што адбылася затрымка 22 грузавых і 17 пасажырскіх цягнікоў.
Пры затрыманьні беларусу прастрэлілі каленныя суставы. Мельніку прысудзілі 13 гадоў калёніі асаблівага рэжыму, вядома, што доўгі час ён перасоўваўся на мыліцах. Адбываць тэрмін Віталя Мельніка накіравалі ў глыбоцкую калёнію № 13, яго ўтрымліваюць ў асобнай камэры.
Апошні працэс па дывэрсіях на чыгунцы завяршыўся ў лютым 2025 году ў Менскім абласным судзе. Тады нібы за спробу падрыву чыгункі пад Стоўбцамі і здраду дзяржаве асудзілі беларусаў Паўла Вабішчэвіча і Андрэя Зіненку. Ім прызначылі адпаведна 23 і 12 гадоў калёніі ва ўмовах узмоцненага рэжыму і буйныя штрафы.
Форум