Amnesty International заклікала беларускія ўлады неадкладна спыніць жорсткую кампанію рэпрэсій супраць любога іншадумства, якая адмаўляе народу Беларусі ў свабодзе слова напярэдадні прэзыдэнцкіх выбараў, прызначаных на 26 студзеня.
«Пасьля прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году і без таго глыбокі крызіс правоў чалавека ў Беларусі яшчэ больш паглыбіўся. Шляхам жорсткай кампаніі супраць усіх іншадумцаў улады стварылі задушлівую атмасфэру страху, прымушаючы замаўчаць усё і ўсіх, хто кідае выклік ураду», — сказала Мэры Стразэрс, дырэктарка Amnesty International па Ўсходняй Эўропе і Цэнтральнай Азіі.
«Сыстэматычнае прымяненьне рэпрэсіўных захадаў, у тым ліку адвольныя затрыманьні, катаваньні і іншыя віды жорсткага абыходжаньня, а таксама эфэктыўная крыміналізацыя крытычных выступаў малююць змрочную карціну становішча правоў чалавека ў Беларусі сёньня».
«Ганебна, што міжнародная супольнасьць шмат у чым дазволіла разгарнуцца і адысьці на другі плян крызісу з правамі чалавека ў Беларусі. У той час, як увага засяродзілася на іншым, тысячы людзей у Беларусі далей зьнявольваюць, катуюць або прымушаюць замаўчаць проста за выказваньне сваёй думкі. Урады і міжнародныя арганізацыі павінны дзейнічаць рашуча, каб дамагчыся неадкладнага спыненьня гэтага крызісу, які доўжыцца, і прыцягнуць беларускія ўлады да адказнасьці за яго».
Паводле Amnesty International, пасьля масавых пратэстаў 2020 года беларускія ўлады разгарнулі бязьлітаснае задушэньне іншадумства. Міліцыя і іншыя праваахоўныя органы сустрэлі мірныя акцыі пратэсту незаконным прымяненьнем сілы.
Паводле зьвестак беларускіх праваабаронцаў, з 2020 году больш за 50 тысяч чалавек прайшлі праз адвольныя затрыманьні за ўдзел у мірных акцыях пратэсту або за датычнасьць да іх, 6550 былі прыцягнутыя да крымінальнай адказнасьці і асуджаныя, а 3697 былі асуджаныя на пазбаўленьне волі. Многія зь іх зазналі катаваньні і іншыя віды жорсткага абыходжаньня. Сама меней сем палітвязьняў памерлі ў зьняволеньні з 2021 года, пяць зь іх толькі ў 2024 годзе.
«Гэтых сьмерцяў можна было пазьбегнуць, і яны зьяўляюцца наступствам умоў утрыманьня і неналежнага мэдыцынскага абслугоўваньня», зазначае Amnesty International.
Кампанія рэпрэсій толькі ўзмацнілася напярэдадні прэзыдэнцкіх выбараў 2025 году, калі ўлады нацэліліся на нязгодных асоб і групы ва ўсіх слаях грамадзтва, непасрэдна і празь іх сваякоў, заяўляюць праваабаронцы.
Паводле іх, злоўжываньне антыэкстрэмісцкім заканадаўствам стала краевугольным каменем стратэгіі ўраду ў задушэньні іншадумства. Па стане на канец 2024 года 6565 інтэрнэт-рэсурсаў, ад асабістых акаўнтаў у сацыяльных сетках да незалежных СМІ і міжнародных інфармацыйных арганізацый, былі адвольна пазначаныя як «экстрэмісцкія». Фізычным асобам пагражаюць сур’ёзныя пакараньні, уключна зь вялікімі штрафамі, за любую сувязь з гэтымі арганізацыямі.
Праваабаронцы зьяўляюцца асаблівай мішэньню рэпрэсій: 93 зь іх адвольна затрыманыя з 2020 году, у тым ліку вэтэран-праваабаронца, ляўрэат Нобелеўскай прэміі міру Алесь Бяляцкі. Сотні актывістаў, лідэраў грамадзянскай супольнасьці і мінімум 45 супрацоўнікаў СМІ ў цяперашні час знаходзяцца за кратамі, і незьлічоная колькасьць людзей сутыкнуліся з сфабрыкаванымі абвінавачаньнямі, што прымусіла многіх пакінуць краіну, піша Amnesty International.
Выбары 2025 году ў Беларусі
- Выбары прэзыдэнта Беларусі прызначылі на 26 студзеня 2025 году — нашмат раней, чым можна было чакаць. Паводле заканадаўства, сёмыя прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі павінны былі адбыцца не пазьней за 20 ліпеня 2025 году.
- Аляксандар Лукашэнка адразу ж заявіў пра намер працягнуць сваю ўладу над краінай яшчэ прынамсі на 5 гадоў. Гэтыя выбары сталі сёмымі для аўтарытарнага кіраўніка дзяржавы. Колькі часу Лукашэнка застаецца ва ўладзе: онлайн-лічыльнік.
- Офіс Сьвятланы Ціханоўскай, Аб’яднаны пераходны кабінэт і Каардынацыйная рада пасьля гэтага выпусьцілі сумесную заяву, у якой падкрэсьлілі, што электаральная кампанія праводзіцца ў сытуацыі глыбокага палітычнага крызісу ў Беларусі, а Аляксандар Лукашэнка незаконна ўтрымлівае ўладу шляхам рэпрэсіяў супраць беларускага грамадзтва, і заклікалі беларусаў «выказаць свой пратэст шляхам галасаваньня супраць усіх, хто крадзе нашае права голасу».
- Гэтыя выбары ў Беларусі пры Лукашэнку насілі, паводле міжнародных арганізацый, несвабодны і недэмакратычны характар. Выбарчая кампанія праходзіла ва ўмовах шырокамаштабных рэпрэсій і палітычнага крызісу, які цягнецца ад папярэдніх прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году. 97% членаў выбаркамаў працавала на папярэдніх выбарах, вынікае з дакладу ініцыятывы былых сілавікоў BelPol.
- Паводле ЦВК, яўка на выбарах склала 86,82%. Ужо ў ноч на 27 студзеня Цэнтральная выбарчая камісія заявіла, што за Лукашэнку прагаласавалі 86,82% выбарнікаў. 3 лютага ў ЦВК заявілі, што згодна з канчатковымі вынікамі Аляксандар Лукашэнка атрымаў 5 136 293 галасы (86,82%), Сяргей Сыранкоў — 189 740 галасоў, Алег Гайдукевіч — 119 272 галасы, Ганна Канапацкая — 109 760 галасоў, Аляксандар Хіжняк — 102 789 галасоў.
- У Эўрапарлямэнце 22 студзеня ўхвалілі рэзалюцыю, у якой заклікалі не прызнаваць прэзыдэнцкія выбары 26 студзеня і легітымнасьць Лукашэнкі. Праваабаронцы Libereco і «Вясны» назвалі выбары ў Беларусі «прапагандысцкім шоў», Міжнародны інстытут дэмакратыі і садзейнічаньня выбарам — «„самапрызначэньнем“ Лукашэнкі», а гендакладчык ПАРЭ па дэмакратычнай Беларусі Рышард Пэтру заявіў, што яны «стануць чарговай фікцыяй». У Amnesty International адзначылі ўзмацненьне палітычных рэпрэсій перад выбарамі.
- Папярэднія выбары 9 жніўня 2020 году прайшлі ва ўмовах масавых фальсыфікацыяў і адзначыліся самымі масавымі пратэстамі за ўсю гісторыю незалежнай Беларусі. Вынікі выбараў не прызнала міжнародная супольнасьць, краіны Захаду неаднойчы ўводзілі санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі, якога ня лічаць легітымным прэзыдэнтам Беларусі. Палітычны крызіс, які ўзьнік пасьля выбараў 2020 году ў Беларусі, і шырокамаштабныя рэпрэсіі ў краіне працягваюцца дагэтуль. У сувязі з пагрозай палітычнага перасьледу Беларусь пасьля 2020 году, паводле розных ацэнак, пакінулі сотні тысяч беларусаў. У Беларусі ліквідавалі амаль амаль усе палітычныя партыі, грамадзкі сэктар краіны, пачынаючы з пасьлявыбарчага пэрыяду 2020 году, страціў больш за 1,8 тысячы некамэрцыйных арганізацыяў. Пасьля выбараў 2020 году ў Беларусі прызналі «экстрэмісцкімі фармаваньнямі/арганізацыямі» і заблякавалі практычна ўсе незалежныя СМІ, журналісты гэтых мэдыя сутыкнуліся з затрыманьнямі, адміністрацыйным і крымінальным перасьледам, многія вымушана пакінулі краіну і працягнулі працаваць з-за мяжы.
Форум