Выбары ў Беларусі адбываюцца ва ўмовах палітычнага крызісу, шырокамаштабных рэпрэсій і, паводле міжнародных арганізацый, яны носяць несвабодны і недэмакратычны характар. У Беларусі не засталося афіцыйна зарэгістраваных апазыцыйных партый і незалежных грамадзкіх арганізацый.
Як зьбіралі подпісы на Берасьцейшчыне
Па ўсіх раённых гарадах Берасьцейскай вобласьці прайшлі пікеты, на якіх сябры ініцыятыўных груп зьбіралі подпісы ў падтрымку кандыдатаў. Гэта актыўна асьвятлялі мясцовыя раённыя газэты, піша кампанія «Праваабаронцы за свабодныя выбары».
Паводле праваабаронцаў некаторыя зь дзяржаўных выданьняў Берасьцейшчыны публікавалі прыхаваную агітацыю за Лукашэнку, ставячы ілюстрацыі са слоганам ягонай кампаніі «Надо», абмінаючы ўвагай іншых патэнцыйных кандыдатаў.
Як заўважылі праваабаронцы, агітацыя ладзілася ня толькі сярод паўналетніх грамадзян. Так, у Камянцы чыноўнікі прыйшлі абмяркоўваць выбары ў сярэднюю школу. Старшыня мясцовага раённага Савету дэпутатаў Аксана Высагроцкая апавядала школьнікам пра выбарчую кампанію і працу ініцыятыўных групаў у Камянецкім раёне.
Баранавіцкая раёнка «Наш край» «аказалася адной з самых дэмакратычнай: у адрозненьне ад большасьці астатніх, мясцовыя журналісты згадалі і паказалі, як людзі ставяць подпіс у падтрымку іншых патэнцыйных кандыдатаў у прэзыдэнты», заўважылі праваабаронцы.
Як зьбіралі подпісы на Меншчыне
Праваабаронца «Вясны» Алег Мацкевіч прааналізаваў паводле адкрытых крыніц, як праходзіў гэты этап у горадзе Барысаве Менскай вобласьці.
«У Барысаве гэты этап выбарчай кампаніі нічым не адрозьніваецца ад сытуацыі па краіне ў цэлым: пікеты за Аляксандра Лукашэнку і яго спойлераў у публічнай прасторы зь яўнай перавагай на яго карысьць. У той жа час нават ён наўрад ці можа пахваліцца публічнай і шчырай усенароднай падтрымкай», — расказаў Алег Мацкевіч.
Яшчэ 21 лістапада падчас сустрэчы з Аляксандрам Лукашэнкам кіраўнік яго ініцыятыўнай групы Юры Сянько аб’явіў аб тым, што за два тыдні сабрана звыш 1 мільёна 581 тысячы подпісаў. Гэта значыць, кожны дзень па ўсёй краіне толькі за аднаго прэтэндэнта ў кандыдаты на пасаду прэзыдэнта падпісныя лісты запаўнялі амаль 113 тысяч грамадзян. Пры гэтым ніякай надзвычайнай пікетавай актыўнасьці на вуліцах гарадоў не назіралася, адзначае праваабаронца.
«У выпадку з Лукашэнкам у 2024 годзе мы маем на парадак большую колькасць падпісантаў і на некалькі парадкаў меншую публічную актыўнасьць грамадзян. У чым жа справа? Нібы апраўдваючыся, падчас сустрэчы з Аляксандрам Лукашэнкам кіраўнік яго ініцыятыўнай групы казаў аб тым, што „на вуліцы робіцца халадней“. Але справа насамрэч у іншым», — адзначае Алег Мацкевіч.
«Тэмпы збору подпісаў за галоўнага фаварыта гонкі паказваюць, што яго падначаленыя хочуць пабіць паказчыкі 2020 году (1 939 572 подпісы), карыстаючыся пры гэтым галоўным чынам тымі самымі рэпрэсіўнымі „выбарчымі“ методыкамі, якія былі вынайдзеныя і адшліфаваныя беларускімі ўладамі цягам апошніх дзесяцігодзьдзяў. Сам жа працэс зьбіраньня галасоў пасьпяхова робіцца імі галоўным чынам ва ўтульных памяшканьнях арганізацый, прадпрыемстваў і фірмаў, бо „вуліца“ патрабуе іншых арганізацыйных рашэньняў і нашмат большых рэсурсаў», — заўважае праваабаронца.
Паводле яго, пакуль улады робяць усё, каб паказаць «актыўнасьць» выбарнікаў, накіраваную на падтрымку дзейнага рэжыму. І калі на тэрыторыі арганізацый і прадпрыемстваў стварыць станоўчую карцінку ім яшчэ неяк удаецца, то з «вуліцай» праблемы.
«Адзін-два выбарнікі пераважна пажылога ўзросту перад панурымі зборшчыкамі подпісаў з крыклівым лагатыпам „Надо!“ на грудзях — гэта амаль усё, што здольныя скрэатывіць чыноўнікі», — азнаёміўшыся з апублікаванымі фатаздымкамі прапагандыстаў, зазначае праваабаронца.
Дарэчы, калі параўнаць рашэньні Барысаўскага раённага выканкаму за 2020 і 2024 гады, якія тычацца вызначэньня месцаў, забароненых для правядзення пікетаваньня з мэтай збору подпісаў за вылучэньне кандыдатаў у прэзыдэнты, то можна прыйсьці да несуцяшальнай высновы, што «ўлада баіцца нават уласнага ценю», кажа Алег Мацкевіч. Нічым іншым значнае павелічэньне колькасьці забароненых месцаў — з трох пазыцый у 2020 годзе да 15 у 2024-м — патлумачыць нельга, дадае ён.
Выбары 2025 году ў Беларусі
- Выбары прэзыдэнта Беларусі прызначылі на 26 студзеня 2025 году — нашмат раней, чым можна было чакаць. Паводле заканадаўства, сёмыя прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі павінны былі адбыцца не пазьней за 20 ліпеня 2025 году.
- Аляксандар Лукашэнка адразу ж заявіў пра намер працягнуць сваю ўладу над краінай яшчэ прынамсі на 5 гадоў. Гэтыя выбары сталі сёмымі для аўтарытарнага кіраўніка дзяржавы. Колькі часу Лукашэнка застаецца ва ўладзе: онлайн-лічыльнік.
- Офіс Сьвятланы Ціханоўскай, Аб’яднаны пераходны кабінэт і Каардынацыйная рада пасьля гэтага выпусьцілі сумесную заяву, у якой падкрэсьлілі, што электаральная кампанія праводзіцца ў сытуацыі глыбокага палітычнага крызісу ў Беларусі, а Аляксандар Лукашэнка незаконна ўтрымлівае ўладу шляхам рэпрэсіяў супраць беларускага грамадзтва, і заклікалі беларусаў «выказаць свой пратэст шляхам галасаваньня супраць усіх, хто крадзе нашае права голасу».
- Гэтыя выбары ў Беларусі пры Лукашэнку насілі, паводле міжнародных арганізацый, несвабодны і недэмакратычны характар. Выбарчая кампанія праходзіла ва ўмовах шырокамаштабных рэпрэсій і палітычнага крызісу, які цягнецца ад папярэдніх прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году. 97% членаў выбаркамаў працавала на папярэдніх выбарах, вынікае з дакладу ініцыятывы былых сілавікоў BelPol.
- Паводле ЦВК, яўка на выбарах склала 86,82%. Ужо ў ноч на 27 студзеня Цэнтральная выбарчая камісія заявіла, што за Лукашэнку прагаласавалі 86,82% выбарнікаў. 3 лютага ў ЦВК заявілі, што згодна з канчатковымі вынікамі Аляксандар Лукашэнка атрымаў 5 136 293 галасы (86,82%), Сяргей Сыранкоў — 189 740 галасоў, Алег Гайдукевіч — 119 272 галасы, Ганна Канапацкая — 109 760 галасоў, Аляксандар Хіжняк — 102 789 галасоў.
- У Эўрапарлямэнце 22 студзеня ўхвалілі рэзалюцыю, у якой заклікалі не прызнаваць прэзыдэнцкія выбары 26 студзеня і легітымнасьць Лукашэнкі. Праваабаронцы Libereco і «Вясны» назвалі выбары ў Беларусі «прапагандысцкім шоў», Міжнародны інстытут дэмакратыі і садзейнічаньня выбарам — «„самапрызначэньнем“ Лукашэнкі», а гендакладчык ПАРЭ па дэмакратычнай Беларусі Рышард Пэтру заявіў, што яны «стануць чарговай фікцыяй». У Amnesty International адзначылі ўзмацненьне палітычных рэпрэсій перад выбарамі.
- Папярэднія выбары 9 жніўня 2020 году прайшлі ва ўмовах масавых фальсыфікацыяў і адзначыліся самымі масавымі пратэстамі за ўсю гісторыю незалежнай Беларусі. Вынікі выбараў не прызнала міжнародная супольнасьць, краіны Захаду неаднойчы ўводзілі санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі, якога ня лічаць легітымным прэзыдэнтам Беларусі. Палітычны крызіс, які ўзьнік пасьля выбараў 2020 году ў Беларусі, і шырокамаштабныя рэпрэсіі ў краіне працягваюцца дагэтуль. У сувязі з пагрозай палітычнага перасьледу Беларусь пасьля 2020 году, паводле розных ацэнак, пакінулі сотні тысяч беларусаў. У Беларусі ліквідавалі амаль амаль усе палітычныя партыі, грамадзкі сэктар краіны, пачынаючы з пасьлявыбарчага пэрыяду 2020 году, страціў больш за 1,8 тысячы некамэрцыйных арганізацыяў. Пасьля выбараў 2020 году ў Беларусі прызналі «экстрэмісцкімі фармаваньнямі/арганізацыямі» і заблякавалі практычна ўсе незалежныя СМІ, журналісты гэтых мэдыя сутыкнуліся з затрыманьнямі, адміністрацыйным і крымінальным перасьледам, многія вымушана пакінулі краіну і працягнулі працаваць з-за мяжы.
Форум