Пасьля падзей 2020 году беларусаў раскідала па ўсім сьвеце. Нехта пасьпеў пераехаць асэнсавана, прадаўшы маёмасьць і маючы «стартавы капітал». Іншыя ўцякалі з краіны праз балоты і хмызьнякі, з парай шкарпэтак у торбе і з пустымі кішэнямі. Яшчэ нехта трапіў у цяжкую сытуацыю ўжо за мяжой. Свабода сабрала гісторыі, у якіх беларусы ня кінулі сваіх землякоў у бядзе.
Пасьля Акрэсьціна і «Валадаркі» «пасыпалася» здароўе
Вера (імя зьмененае дзеля бясьпекі. — РС) прайшла ІЧУ на Акрэсьціна і «Валадарку». На Акрэсьціна яна была тры тыдні, у СІЗА-1 на Валадарскага — тры месяцы. На судзе паводле «народнага» артыкулу 342 («Удзел у дзеяньнях, якія груба парушаюць грамадзкі парадак») Вера атрымала «хатнюю хімію».
Пасьля таго, як яе адпусьцілі з залі суду, Вера занялася сваім здароўем. Кажа, што за час знаходжаньня за кратамі два разы перанесла каранавірус, які даў розныя ўскладненьні.
«Нам і на Акрэсьціна, і на Валадарскага знарок падкідалі ў камэры людзей з ковідам. І мы бясконца хварэлі», — удакладніла былая зьняволеная.
У яе ўтварыліся даўгі за аплату адваката і шматлікіх візытаў да лекараў. Таму Вера вырашыла зьвярнуцца па дапамогу ў фонд BySol. Збор быў ананімны. Тым ня менш Веры сабралі неабходную суму — каля 1500 эўра.
«Хтосьці не хацеў праз фонд і таму мне асабіста пісаў і ахвяраваў грошы. Сказаць, што я афігела, гэта нічога не сказаць», — кажа Вера.
Жанчына ў выніку выехала зь Беларусі, цяпер за мяжой прыводзіць у парадак здароўе.
«Я ня верыла так моцна, што мне дапамагаюць. Шчыра, я ня вельмі шмат атрымлівала дапамогі ад людзей у жыцьці. Гэта для мяне як падарунак ад Дзеда Мароза, нават калі ты забыўся, што ты ў яго верыш! Гэта для мяне такая падпорка ў жыцьці цяпер! Вось Вэнэцыя стаіць на пáлях зь лістоўніцы, якія ад марской вады ня толькі не гніюць, але і робяцца з гадамі мацнейшымі. Так і для мяне стала такімі пáлямі гэтая дапамога і падтрымка», — кажа беларуска.
Яна пакуль ня можа працаваць, бо цалкам не легалізавалася ў іншай краіне. Але ўпэўненая, што пры першай жа нагодзе будзе падтрымліваць іншых людзей.
«Калі такое здарылася з табой, ты проста ня можаш не рабіць такое ж для іншых! Гэта проста вярнула мне веру ў людзей. Ані на пратэстах, ані ў турме я так ня верыла ў людзей, як цяпер», — кажа Вера.
Рэпрэсіі, вайна ва Ўкраіне, лячэньне анкалёгіі ў Літве
Аляксандар Царук за апошнія тры гады прайшоў праз шматлікія выпрабаваньні. Пасьля рэпрэсій у Беларусі выехаў у Літву. Затым паехаў ваяваць за Ўкраіну ў полк Кастуся Каліноўскага. З прычыны праблем са здароўем вярнуўся ў Вільню. Там у Аляксандра пры абсьледаваньні знайшлі рак, таксама ўзьнікла неабходнасьць замены тазасьцегнавога сустава. Пасьля абвяшчэньня збору сродкаў на апэрацыю землякі ахвяравалі яму больш за 5 тысяч эўра.
«Пасьля апэрацыі па анкалёгіі мне далі інваліднасьць. Напісалі, што страта здароўя — 70%. Я не змагу працаваць, як раней. Таму зьвярнуўся па дапамогу ў BySol.
Апроч лекаў, мне трэба адмысловае харчаваньне, аплачваць арэнду жытла. Пэнсію па інваліднасьці мне абяцалі, але на афармленьне яе трэба сама меней некалькі месяцаў», — тлумачыць Аляксандар.
Ён кажа, што дапамога ішла ня толькі праз фонд. Многія людзі перадавалі грошы на картку ці асабіста. Дапамаглі і пабрацімы, якія засталіся ва Ўкраіне. Аляксандар дадае, што ён ня сядзіць склаўшы рукі (адна рука ў яго не працуе. — РС).
«Дапамагаю людзям, як магу. Вазіў гуманітарную дапамогу ў лягеры для ўцекачоў. Стараемся дапамагаць беларусам, якія вярнуліся ў Літву пасьля вайны ва Ўкраіне, стварылі сваю арганізацыю былых ваяроў», — патлумачыў суразмоўца.
Ён кажа, што ўдзячны ўсім, хто працягнуў яму руку ў цяжкі час. Наперадзе ў яго яшчэ дасьледаваньні наконт анкалягічнай хваробы.
Цешацца ня столькі грашам, колькі падтрымцы
Нядаўна зь Беларусі выехалі Аліна Нагорная і Ігар Случак з двума малымі сынамі. Два гады яны вялі там падпольнае жыцьцё, асьцерагаючыся арышту. Іхныя сацыяльныя сеткі ўлады прызналі «экстрэмісцкімі». Пачало псавацца здароўе. У выніку сужэнцы вырашылі пакінуць краіну. На арэнду жытла, рэчы для дзяцей і мэдыцынскую дапамогу яны папрасілі ў неабыякавых беларусаў праз BySol 5 тысяч эўра. За кароткі час ім пералічылі больш за 6 тысяч.
«Мы спадзяваліся, што людзі нас падтрымаюць. Бо наша праца па абароне беларускай мовы для многіх была важнай. І гэты збор для нас — паказчык, што людзі цанілі нашу працу, яна была патрэбнай», — кажа Ігар Случак.
Цяпер яны спрабуюць уладкаваць сваё жыцьцё ў Вільні. Случак кажа, што пакуль яны не зусім даюць рады.
«Бо ў Беларусі ў нас была добрая нянька, тут жа іншыя цэны на такія паслугі. Таму пакуль глядзім дзяцей увесь час. І „ябацькі“ пакуль адпачываюць ад нас. Але мы ўладкуемся і возьмемся за працу», — запэўнівае «моўны інспэктар».
Ігар дадае, што ў Беларусі жыцьцё больш таннае, але ў Літве ёсьць бясьпека, якой не было на радзіме. «Там маглі б арыштаваць і кінуць не ў зусім прыемныя ўмовы. Ды дзяцей забраць у прытулак. Тут хоць за гэта ня страшна», — дадаў Случак.
Не выпускалі з турэцкага шпіталя, пакуль не заплаціць за апэрацыю
Яўген Грэкаў пасьля перасьледу ў Беларусі пераехаў жыць у Грузію. Ён працуе рэпэтытарам ангельскай і кітайскай мовы. Беларусам у Грузіі трэба раз на год выехаць у іншую краіну, каб «абнуліць» тэрмін знаходжаньня. Яўген паехаў у Турэччыну і зламаў там нагу. Прычым так, што спатрэбілася складаная апэрацыя.
«Было горача. Мы стаялі на пірсе, і я вырашыў пакупацца. Вада была настолькі чыстая, што я не разьлічыў глыбіню. І вось вышэйшыя сілы, я лічу, зьбераглі мяне — бо хацеў скокнуць „шчупаком“, галавой у ваду, а ў апошні момант перадумаў і скокнуў „салдацікам“, нагамі. І зламаў нагу ў трох месцах», — успамінае суразмоўца.
На «хуткай» у паўпрытомным стане яго прывезьлі ў шпіталь. Спыталіся пра мэдыцынскую страхоўку. Але Яўген яе ня меў. «У цябе праблемы», — так мне адразу заявілі лекары і дадалі, што такая апэрацыя будзе каштаваць ад 10 да 20 тысяч даляраў«, — кажа беларус. Мэдыкам ён прызнаўся, што ня мае такіх грошай. Тады лекары, па словах Яўгена, пачалі яго пераконваць, каб ехаў у Беларусь, а яны яго «наколюць» абязбольвальнымі сродкамі.
«Мне цяжка было тлумачыць, чаму я не магу аніяк ехаць у Беларусь. Добра, што са мной былі знаёмыя, якія „вызванілі“ іншы шпіталь і там мне выставілі іншую цану — 5 тысяч даляраў», — тлумачыць эмігрант.
Яўген прызнаецца, што 5 тысяч даляраў для яго — шалёныя грошы. Бо з Беларусі хлопец ехаў з адным заплечнікам, а рэпэтытарствам так шмат не заробіш. Пасьля апэрацыі яго папярэдзілі, што ня выйдзе са шпіталю, пакуль не заплаціць — ня выпусьціць паліцыя на выхадзе. Суму, якая была патрэбная, каб выйсьці са шпіталя, Яўгену пазычылі сябры і знаёмыя. Шпіталь пагадзіўся для пачатку на 1500 даляраў.
«Я ўвесь час данаціў на розныя зборы, у тым ліку на BySol. Хай гэта былі невялікія грошы з майго боку, але ўсё ж. Таму я вырашыў зьвярнуцца ў гэты фонд. Падаў усе дакумэнты, рахункі. І яны адкрылі мне збор», — кажа беларус.
Пакуль яму сабралі ня ўсю суму. Але Яўген спадзяецца на дапамогу. «Бо я лічу, што гэтыя цёмныя для нас часы мы, беларусы, мусім стаяць адзін за аднаго, падтрымліваць адзін аднаго. У Батумі ў нас моцная дыяспара. Мы тут адзін аднаго падтрымліваем і верым у лепшыя часы. Мы вернемся ў нашу родную краіну, гэта проста гістарычна наканавана. Але трэба яшчэ час», — дадаў Яўген.
Прасіў на цёплыя рэчы для дзяцей — атрымаў 3 з паловай тысячы эўра
Лекар Міхаіл Самборскі вырашыў прасіць дапамогу, бо дзеці ня мелі на зіму цёплых рэчаў. Ён заявіў суму на 800 эўра. У выніку неабыякавыя людзі пералічылі яму больш за 4 тысячы.
«Я саромеўся прасіць дапамогі. Ну так я выхаваны. Я і ня дужа спадзяваўся і думаў, што не такі я і пацярпелы. Але мяне сябры пераканалі зьвярнуцца. Мы ўжо купілі тое самае неабходнае, што нам патрабавалася», — кажа лекар.
Ён дадаў, што аніяк не чакаў такой вялікай падтрымкі. «Я сам данаціў увесь час, дапамагаў палітвязьням, але гэта былі невялікія зусім сумы. Цяпер мне дапамаглі ў шмат разоў больш! Раней я лічыў, што я нейкі ненармальны, бо дапамагаў нават тым, мо каму і ня варта. Цяпер жа бачу, што я не недаацэньваў людзей! Гэта проста неверагодна — такая вялікая падтрымка. Я моцна крануты гэтым!» — кажа Міхаіл.
Цяпер ён плянуе дапамагчы сваёй дачцэ. Яна вучыцца ў ВНУ, падпрацоўвае і напісала ліст да рэктара, каб зьнізіў ёй кошт за навучаньне. «Але калі рэктар не пагодзіцца, то трэба будзе дачцэ дапамагчы», — кажа лекар.
«Нікому зь людзей грошы зь неба ня падаюць, усе ж працуюць, зарабляюць. Але аказалі нам такую моцную падтрымку! Думаю, мы абавязаныя перамагчы, раз так дапамагаем адзін аднаму і трымаемся адзін аднаго», — лічыць Міхаіл.
Апроч кісты, знайшлі яшчэ і апэндыцыт
21-гадовая беларуска просіць называць яе Мільва. Яна тэрмінова ўцякала зь Беларусі, бо сяброўка ўбачыла яе на здымках у кнізе «Я выхожу».
«Юрыстка параіла мне ўцякаць. Так я апынулася ў Грузіі. Пачаліся праблемы са здароўем. Мне патрэбна была апэрацыя па гінэкалёгіі. І аказалася, гэта ня ўсё — яшчэ знайшлі запаленьне апэндыксу», — кажа Мільва.
Са шпіталя яе не хацелі адпускаць, пакуль не аплаціць усе рахункі. «На жаль, мэдыцынская страхоўка на такія выпадкі дзейнічае толькі праз год пасьля афармленьня. Я ж у Грузіі на той момант была толькі 10 месяцаў», — кажа беларуска.
Яна засталася вінаватая шпіталю каля 1500 даляраў. Дзяўчына працавала барыстай і ня мела такіх грошай. Сродкі ёй пазычыла начальніца з працы, але гэтыя грошы трэба было аддаць. Мільва мусіла зьвярнуцца ў BySol, таксама напісала ў чаты беларускай дыяспары ў Грузіі.
«Быў шок, калі адгукнулася адна беларуска. Яна прыйшла і проста прынесла мне 500 даляраў! „Вось, — кажа, — трымайце“. І пажадала мне здароўя. Але было такое, што і хэйцілі ў чатах. Маўляў, маладая, ідзі працуй. Як мне працаваць пасьля апэрацыі?» — кажа беларуска.
Мільва зрабіла такую выснову, што чалавек можа атрымаць дапамогу ад іншых людзей, асабліва тады, калі сам некаму дапамагае. Яна кажа, што і ў Беларусі, і ў Грузіі актыўна займалася дапамогай бадзяжным жывёлам.
«Можа быць, у мяне добрая карма. Пасьля апэрацыі патрэбны былі адмысловыя кампрэсійныя панчохі і кіёк. Я напісала ў чат, і мне незнаёмая жанчына аддала такія панчохі і кіёк са словамі: „Калі яны ўжо вам ня будуць патрэбныя, проста аддайце таму, каму трэба будзе. Хай будзе такі акт дабра“. Гэта ўсё было вельмі нечакана і вельмі прыемна», — кажа Мільва.
