Аб праблемах адаптацыі і адукацыі дзяцей у эміграцыі пагаварылі з арганізатаркай онлайн-школы Анастасіяй Шпакоўскай.
«Каб захаваць веданьне роднай мовы, спадчыну, гісторыю»
Беларуская онлайн-школа ва Ўкраіне працуе з кастрычніка 2020 году. Ідэя яе стварэньня ўзьнікла пасьля таго, як экс-акторка Рускага тэатру, сьпявачка Анастасія Шпакоўская зь дзецьмі была вымушана ў канцы жніўня 2020 году пакінуць Беларусь. Сям’я апынуліся ў Кіеве, і ў Анастасіі паўстала пытаньне: дзе вучыцца яе дзецям? Прызнаецца: тады думала, што прыехала ў Кіеў максымум на 2–3 месяцы. Аднак разумела, што калі дзеці ня будуць вучыцца, то прапусьцяць шмат матэрыялу, і ім цяжка будзе нагнаць сваіх беларускіх аднаклясьнікаў.
«Гэта была адна з матывацый. Я хадзіла, вывучала, якія вакол ёсьць школы, і нічога мяне не задавальняла. Натуральна, там не было беларускай мовы, літаратуры, гісторыі Беларусі. Уся адукацыя была на ўкраінскай мове, а старэйшы сын на той момант перайшоў у 8-ю клясу, і я разумела, што з альгебрай, геамэтрыяй, фізыкай, хіміяй, украінскай мовай узьнікнуць складанасьці.
І прыйшла да высновы, што трэба фармаваць сваю школу, каб захаваць веды роднай мовы, спадчыну, гісторыю — увогуле, каб зрабіць сам працэс навучаньня для нашых дзетак больш камфортным», — успамінае Анастасія.
Спачатку яна супрацоўнічала з адной са звычайных украінскіх школ, а ў лютым 2021 году пачалася супраца з адной з найлепшых у Кіеве прыватных школ «Мідгарт». І вось ужо другі навучальны год скончыўся ў супрацы менавіта зь «Мідгартам». Кожны месяц у беларускай школе абавязкова быў адзін «офлайн-дзень», калі беларускія вучні езьдзілі ў госьці ва ўкраінскую школу і разам зь мясцовымі дзеткамі бавілі там час.
«Прозьвішчы беларускіх пэдагогаў мы не агучваем, таму што многія трапілі пад рэпрэсіі»
У школе працуе 37 настаўнікаў — беларускіх і ўкраінскіх.
Асноўныя школьныя прадметы беларускім дзеткам выкладаюць украінскія настаўнікі, а беларускі «вэктар» прадметаў — беларускія пэдагогі.
«„Цякучкі“ сярод настаўнікаў у нас увогуле няма — за ўвесь гэты час зьмяніўся толькі адзін чалавек у адміністраваньні. Усе астатнія працуюць з самага першага дня і дагэтуль. У нас цудоўны пэдагагічны калектыў, мы вельмі задаволеныя „кожным і кожнай“, як кажа прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі», — запэўнівае Анастасія Шпакоўская.
Што да настаўнікаў, якія выкладаюць беларускую мову і літаратуру, гісторыю Беларусі ды некаторыя іншыя прадметы, у большасьці гэта людзі, якія былі рэпрэсаваныя з прычыны палітычных падзей, яны знаходзяцца ў складаных умовах. Ёсьць настаўнікі, якія ўвогуле на «хіміі» і для якіх школа — адзіны спосаб выжыць, кажа Анастасія.
«Таму мы прозьвішчы беларускіх пэдагогаў не агучваем, інфармацыю пра іх не выкладаем, бо разумеем, што нават такая справа, як навучаць дзяцей беларускай мове і літаратуры, можа выклікаць тэрміны ці штрафы.
Беларускія настаўнікі працуюць паводле школьнай праграмы. Так, яны робяць яе цікавейшай, прыбіраюць некаторыя „маразмы“. Але калі нашы дзеткі вернуцца ў беларускую школу, яны адчуюць, што быццам бы нікуды і не сыходзілі. А калі ня вернуцца, то ўсё адно важна захаваць ідэнтычнасьць, важна застацца беларусамі. Мы ж нацыю сваю ня хочам згубіць. Колькі ўжо можна губляць?» — разважае Анастасія Шпакоўская.
«Калі адкінуць ідэалягічны маразм, які квітнее ў беларускіх школах, праграмы падобныя»
Што да зьместу школьных праграм Украіны і Беларусі, у іх шмат падобнага. Але, да прыкладу, праграма па матэматыцы ў Беларусі больш складаная. Вельмі паглыбленая праграма па гісторыі Ўкраіны, нашмат больш гадзін, чым у Беларусі адводзіцца на гісторыю Беларусі. У некаторых прадметах ёсьць разыходжаньні, але яны не прынцыповыя.
«Па сутнасьці, калі адкінуць ідэалягічны маразм, які квітнее ў беларускіх школах, праграмы падобныя. Таму асаблівых складанасьцяў не было. Да прыкладу, ва ўкраінскіх школах больш складаная праграма па ангельскай мове. У нашай прыватнай школе „Мідгард“ вучацца па амэрыканскай праграме і супрацоўнічаюць з амэрыканскімі ўнівэрсытэтамі, яны прасунуліся значна наперад», — кажа Анастасія.
Кожнага беларускага вучня перад залічэньнем у школу тэставалі. Калі ўзровень ведаў недацягваў, пераводзілі ў іншыя групы. То бок дзіця магло быць па адным прадмеце ў сваёй клясе, а па іншым — на клясу ніжэй.
«Улічваючы асаблівасьці вучня, можна выбіраць розныя варыянты. Такіх прыкладаў было няшмат, усе дзеткі даволі хутка падцягнуліся.
У нас яшчэ ёсьць такая опцыя: калі вучню не хапае ведаў, асноўных заняткаў, ён можа зьвярнуцца па дадатковыя заняткі. Мы не заглыбляемся, чаму, і, калі ёсьць патрэба, дамаўляемся з настаўнікамі і робім дадатковыя заняткі.
Падручнікі ўсе ў электронным выглядзе, шмат відэаматэрыялаў, анімацыі, інтэрактыўных заняткаў — усё робіцца дзеля таго, каб зацікавіць вучня прадметам. Я сама назіраю за ўрокамі сваіх дзяцей, і я б марыла вучыцца ў такой школе», — дзеліцца сваімі ўражаньнямі Анастасія.
Тое, што сёлета 14 выпускнікоў беларускай онлайн-школы пасьпяхова здалі іспыты ва Ўкраіне, сьведчыць, што вучні выходзяць адукаваныя. А ўкраінская адукацыя прызнаецца ў сьвеце. Таму і настаўнікі, і вучні, і іх бацькі задаволеныя вынікамі. Аднак сёлета вельмі складана плянаваць, куды паступаць, дадае яна.
«Здараліся і драматычныя заняткі, калі ў Кіеве ўключалася сырэна»
Гэты навучальны год быў надзвычай складаны. З 24 лютага ў школе быў абвешчаны перапынак, вымушаныя вакацыі. Аднак двух тыдняў настаўнікам хапіла, каб прыйсьці ў сябе і зноў пачаць працаваць.
«Здараліся і драматычныя заняткі, калі ў Кіеве ўключалася сырэна і настаўніца казала, што яна да таго, як схаваецца ў бамбасховішча, яшчэ пасьпее прадыктаваць хатняе заданьне.
Але цяпер, аналізуючы нашы першыя ўрокі падчас вайны, я разумею, што гэта вельмі важкі досьвед для нашых дзяцей — важкі ў сэнсе, што нашы дзеці, на ўласныя вочы пабачыўшы вайну, працягваючы вучобу падчас вайны, стаўшы дарослымі, не дазволяць паўтарыцца гэтай бядзе», — перакананая Анастасія.
На думку Анастасіі Шпакоўскай, кожная другая беларуская сям’я, апынуўшыся ў вымушанай эміграцыі, сутыкаецца з праблемамі менавіта ў дзяцей. Дзецям псыхалягічна вельмі складана адаптавацца ў чужым асяродзьдзі, знайсьці новых сяброў, пераадолець моўны бар’ер. А пасьля пачатку вайны ва Ўкраіне дадаліся новыя праблемы.
«З прычыны агрэсіі Расеі мы аказаліся краінай, якая падтрымала агрэсара.
Я ведаю пра выпадак, калі дзяўчынку ў польскай школе цкавалі, нават білі, казалі на яе „маскалька“, а дзяўчынка — беларуска. Жахлівыя рэчы адбываюцца. Іх можна зразумець — каля тысячы ракет вылецела зь беларускай тэрыторыі па Чарнігаву, па Кіеву, нават па Львову. Пра якую любоў і павагу да сябе мы можам казаць? Зразумела, яны ж ня будуць разьбірацца, гэты беларус за ці супраць вайны?» — разважае Анастасія.
Будуць «Урокі дабрыні» з Маляванычам
Зь верасьня беларуская онлайн-школа ва Ўкраіне плянуе арганізаваць курсы для дзетак, якія пайшлі ў мясцовыя школы. Па суботах па школьнай праграме дзеці будуць займацца беларускай мовай, беларускай літаратурай, гісторыяй Беларусі, расейскай мовай і літаратурай, гісторыяй беларускага мастацтва. Будуць і «Ўрокі дабрыні з Маляванычам» — акторам Аляксандрам Ждановічам.
«Вельмі важная сацыялізацыя — няхай праз інтэрнэт, няхай онлайн, але ж гэта камунікацыя сярод сваіх. Таму што дзецям псыхалягічна складана ў чужым асяродзьдзі. Дзеці ці бацькі змогуць выбраць, што ім цікава. Можна прыйсьці проста на Маляваныча. Гэта будзе такое наша „ноў-хаў“ — як аб’яднаць беларускіх дзяцей вакол ідэі. А так па маленькай кропельцы мы ўсё ж рухаемся да перамогі. І ў гэтым таксама каштоўнасьць нашай школы сярод усіх астатніх праектаў, якія разьлічаны непасрэдна на дапамогу беларусам, асабліва беларускім дзецям», — мяркуе Анастасія.
«Фінансавая падтрымка патрэбна, каб наш карабель даплыў да перамогі»
Зараз зь беларускай онлайн-школы ў Кіеве сыходзяць 18 вучняў, таму што іх бацькі зьехалі з Украіны. Але дадаюцца дзеці зь Беларусі, з Грузіі, чые бацькі выехалі туды. Шмат бацькоў гавораць, што ўсё адно хочуць, каб іх дзеці займаліся зь беларускімі настаўнікамі.
«Менавіта для іх мы робім вось такія заняткі па суботах. А так — працуем далей, шукаем грошы, фінансаваньне, шукаем добрых людзей, пішам у фонды. Школа наша не камэрцыйная, але грошы патрэбныя, таму мы прапануем нейкія варыянты аплаты тым, хто мае магчымасьць. Разумеем, што многія бацькі ў складаных фінансавых умовах. Але 18 чалавек у нас вучацца бясплатна, бо ў бацькоў не было магчымасьці плаціць.
Фінансавая падтрымка патрэбная, каб наш карабель даплыў да перамогі. Украінская адукацыя прызнаецца ва ўсім сьвеце. Калі ёсьць хваляваньні, што ў дзяцей ёсьць праблемы ў звычайнай школе, — пераходзьце да нас», — запрашае Анастасія Шпакоўская.
Беларуская онлайн-школа ва Ўкраіне набірае на новы навучальны год. Сайт школы — http://byschool.com.ua/
