У хвалі навінаў пра жахі вайны і гераізм абаронцаў Украіны — назва гораду Ірпень (Ірпінь). Агрэсары б’юць ракетна-бомбавымі ударамі па яго жылых дамах, зь мінамётаў страляюць па ўцекачах, гінуць дзеці. Над Ірпянём зьбіты расейскі СУ-30 — мо высьветліцца, адкуль гэты пасланец „рускага міру“ нёс сьмерць. Можа быць, якраз з нашай зямлі — з поўнай згоды сатрапа-адміністратара.
Ірпень сёньня фактычна паўночна-заходняе прадмесьце Кіева. Там пекла. Празь яго спрабуюць прарвацца да сталіцы расейскія акупанты. Ён побач з Гастомелем і Ворзелем, побач з Бучай, дзе ў баі з акупантамі быў сьмяротна паранены беларус Ільля „Літвін“…
А калісьці зялёны ціхі Ірпень стаў першым несталічным горадам мацерыковай Украіны, у якім я пабываў. У глухім савецкім 1980-м мы зь Сержуком Сокалавым-Воюшам, завязаўшы кантакты з маладымі ўкраінскімі незалежнікамі, прыехалі да іх зь „візытам у адказ“. У Ірпяні мелі доўгія размовы пра досьвед і мэтады — адкрытыя і падпольныя — нацыянальна-незалежніцкай працы.
Пераканаліся, што не самотныя ў балта-чарнаморскай прасторы, што маем дасьведчаных і нязломных сяброў, якія, як і мы, упэўненыя, што савецкая імпэрыя разваліцца, і набліжаюць гэты дзень. Адначасова мусілі прызнацца самі сабе, наколькі ж мы адстаем ад суседзяў, а дарога перад Беларусьсю доўгая, цяжкая і рызыкоўная. Але імпульс салідарнасьці, а ў дадатак цэлая валізка падпольнай самвыдавецкай і эміграцыйнай літаратуры (так, да нас яна і потым ніколі не ішла з Масквы) натхнялі. Такое не забываецца.
Ужо потым я даведаўся, што ў Ірпяні ня раз бываў Уладзімер Караткевіч. Апошнімі гадамі ў Ірпенскай спэцыялізаванай школе № 12 лінгвістычнага профілю як у адзінай ва Ўкраіне вывучаюць (ці ўжо — вывучалі?) і беларускую мову… Атакуючы Ўкраіну, агрэсар б’е і па Беларусі, бо ў кожнага беларуса ёсьць адданая Ўкраіне частка душы.
Мы як нацыя не пасьпелі належна акрыяць пасьля савецкага пэрыяду, нас зацягнулі ў чарговы кругабег нэасавецкай антыбеларускай дыктатуры. Але тым больш важна, што свабодны беларускі народ пачаў адраджацца ўжо ў новых пакаленьнях і абавязкова дараўнае самасьвядомасьцю суседнім нацыям, у тым ліку ўкраінскай, зь якою мы адзіныя ў сьвятым правебыць самімі сабой і ў жаданьні назаўсёды вызваліцца ад імпэрыі зла. Няскораны Ірпень — для мяне адзін з сымбаляў гэтай еднасьці.
Літаральна зараз у абложаным і разбураным Ірпяні застаецца пісьменьнік Аляксандар Ірванец. Ён блізкі Беларусі чалавек, пераклаў на ўкраінскую шмат беларускай клясыкі і сучасных аўтараў, у інтэрвію называў сябе „беларусафілам“...
Але цяпер у яго слова „Беларусь“ гучыць інакш. 5 сакавіка Ірванец напісаў балючы верш:
З міста, що ракетами розтрощене,
До усього світу прокричу:
Цього року у Неділю Прощену
Я, здається, не усіх прощу!
…З вами й я і вистою, й вцілію,
Як у землю рідну міцно впрусь.
Я ніколи не прощу Росію.
...Чом відводиш очі, Білорусь?
А ў ягоных роспачных допісах-папярэджаньнях з-пад абстрэлаў слова „беларусы“ — проста сынонім ворага. І нічога ня зробіш: на яго дом падаюць бомбы з самалётаў, якія вылятаюць з нашай зямлі.
Дарэчы, менавіта Аляксандар Ірванец напісаў быў раман-антыўтопію „Рівне/Ровно“ (пераклаў на беларускую Ўладзімер Арлоў), у якім ягоны родны горад расьсечаны дэмаркацыйнай сьцяной на два. Незалежніцкае сьведамае Рівне спрабуе глядзець у будучыню, а Ровно заселенае расейскамоўным саўком пад кантролем гэбістаў.
Вось жа цяперашняя наша краіна з той самай антыўтопіі. З аднаго боку свабодная маладая Беларусь, якая нарэшце прачнулася, а з другога — нэасавецкая прарасейская „Белоруссия“. Яны кантрастуюць усім — сьвядомасьцю, каштоўнасьцямі, сьцягамі, а таксама — чым далей, тым больш выразна — мовамі. Пры гэтым „Белоруссия“ трымае Беларусь у закладніках і абнесла яе калючым дротам. Беларусь павінна вырвацца з-за дроту, іначай агрэсіўнай імпэрыі не наступіць капец. Вось гэта нам трэба нагадваць сьвету, які ў шоку зусім забыўся пра наш 2020-ы.
Зычу Аляксандру трымацца, вытрываць, выжыць. Веру, што блізкі беларусам Ірпень выстаіць. Але нам недастаткова падтрымаць Украіну, якая сёньня ваюе і за нашую будучыню, усім чым мага. Усіх беларусаў чакае свой, уласны, немінучы, але пакутлівы шлях ад „Белоруссии“ да Беларусі, сапраўднай свабоды і незалежнасьці. Вайна робіць, ужо зрабіла яго незваротным.
Думкі, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
