Апоўдні 4 сакавіка ў офісе руху «За свабоду» абвесьцілі сьпіс палітыкаў, зарэгістраваных прэтэндэнтамі на «адзінага» кандыдата ў прэзыдэнты Беларусі ад правацэнтрысцкай апазыцыі.
Зарэгістравалі пяць прэтэндэнтаў:
- Юры Губарэвіч, старшыня руху «За свабоду»;
- Вольга Кавалькова, сустаршыня Беларускай хрысьціянскай дэмакратыі;
- Мікалай Казлоў, старшыня Аб’яднанай грамадзянскай партыі;
- Павал Севярынец, сустаршыня Беларускай хрысьціянскай дэмакратыі;
- Аляксей Янукевіч, намесьнік старшыні Партыі БНФ.
Дзе Канапацкая?
Як растлумачылі на прэс-канфэрэнцыі прадстаўнікі правацэнтрысцкай кааліцыі (АГП, ПБНФ, БСДП (Грамада), БХД, «За свабоду»), экс-дэпутатку Палаты прадстаўнікоў Ганну Канапацкую, якая таксама падавала заяўку на ўдзел, не падтрымалі некалькі ўдзельнікаў пагадненьня аб народным галасаваньні.
Рашэньне прымалася «кансэнсусам» усіх прадстаўнікоў кааліцыі: прысутнічалі кіраўнікі партыяў і рухаў Губарэвіч, Казлоў, Кастусёў, Сігаеў, Севярынец. Супраць Канапацкай выступілі прадстаўнікі АГП і БСДП (Грамада). Лідэры структураў цягам пяці дзён маглі прэзэнтаваць рашэньне чальцам сваіх партыяў ці рухаў.
Як расказаў выканаўца абавязкаў каардынтара штабу Аляксей Сігаеў — прадстаўнік БСДП (Грамада), «публічная дзейнасьць і выказваньні Канапацкай не былі накіраваныя на ўмацаваньне даверу». Таксама з боку былой дэпутаткі пачулі і пагрозы зваротамі ў дзяржаўныя органы наконт праверкі дзейнасьці штабу праймэрыз.
Фармальная падстава для нерэгістрацыі Ганны Канапацкай — неадпаведнае афармленьне пададзеных подпісаў. Яна прадставіла 224 подпісы, а 41 не ўтрымліваў адрас рэгістрацыі падпісантаў (для прэтэндэнт павінен або вылучыцца ад зарэгістраванай партыі ці грамадзкай арганізацыі, або сабраць 200 подпісаў). Было тры подпісы нібыта ад людзей, народжаных у 2020 годзе. Іншыя подпісы за Кавалькову і Канапацкую правяралі праз тэлефанаваньні (нават тыя подпісы, дзе не запоўнілі адрасы).
Старшыня Партыі БНФ Рыгор Кастусёў расказаў Свабодзе, што хоць ён і БНФ галасавалі за рэгістрацыю Канапацкай, пагаджаецца, што загадзя прынятая працэдура была выкананая.
Што далей?
Прэтэндэнт павінен быў зрабіць грашовы ўнёсак у эквіваленце 500 эўраў — Канапацкай грошы вернуць.
Прэзыдэнцкія выбары павінны адбыцца не пазьней за 30 жніўня 2020 году. У выпадку нерэгістрацыі «адзінага» кампанія будзе заклікаць выбарнікаў да байкоту выбараў. Той жа сцэнар прадугледжаны ў выпадку масавых рэпрэсіяў супраць удзельнікаў кампаніі.
Галасаваньне за канчатковы выбар «адзінага» будзе праходзіць і на сустрэчах у рэгіёнах (трэба будзе пацьвердзіць асобу пашпартам) і праз інтэрнэт (пацьверджаньне — праз SMS). Пераможа той, хто набярэ простую большасьць галасоў (цяпер фаварытаў у штабе ня бачаць).
Першыя сустрэчы ў рэгіёнах у межах анансаваных праймэрыз заплянаваныя ўжо на бліжэйшую пятніцу 6 сакавіка ў райцэнтры Гарадок Віцебскай вобласьці (ад 17:30 у дзіцячай школе мастацтваў). Галасаваньне за «адзінага» пачнецца ад 4 сакавіка. Сустрэчы будуць ладзіцца па аўторках, пятніцах, суботах і нядзелях — плянуюць наведаць 56 гарадоў.
Удзельнікі кампаніі ў выпадку фальсыфікацыі выбараў зьбіраюцца заклікаць да перавыбараў, а ў выпадку адмовы ў перавыбарах — да нацыянальнага страйку. Магчымыя заклікі да гвалтоўных акцыяў адразу абвясьцілі правакацыяй.
За што мае выступаць «адзіны кандыдат»?
Поўная праграма для «адзінага» яшчэ ня складзеная. 31 траўня маюць прыняць канчатковую праграму. Але згодна з правіламі ўдзелу ў праймэрыз, кожны прэтэндэнт павінен выступаць:
- за незалежнасьць Беларусі,
- супраць дыктатуры,
- за абарону сацыяльных і эканамічных правоў грамадзянаў,
- за выхад з АДКБ і дамовы аб «Саюзнай дзяржаве» Беларусі і Расеі,
- за вывад замежных вайсковых аб’ектаў зь Беларусі,
- за разьвіцьцё беларускай мовы і культуры,
- за добрасуседзкія і раўнапраўныя адносіны з Эўразьвязам, ЗША, Расеяй і іншымі краінамі,
- супраць умяшаньня зьнешніх сілаў ва ўнутраныя справы Беларусі,
- за сьвецкую дзяржаву,
Таксама кандыдат мусіць:
- паважаць правы вернікаў і не выступаць з заявамі, якія супярэчаць традыцыйным поглядам на сям’ю і грамадзтва;
- прыняць абавязак неадкладна пасьля перамогі правесьці канстытуцыйную рэформу цягам 4 месяцаў, свабодныя парлямэнцкія выбары, рэформы выбарчага заканадаўства;
- паабяцаць не вылучацца на другі прэзыдэнцкі тэрмін;
- падтрымліваць палажэньні Ўсеагульнай дэклярацыі правоў чалавека;
- лічыць, што Аляксандар Лукашэнка незаконна ўтрымлівае ўладу і яго ўдзел у выбарах незаконны.
Хто яшчэ можа пайсьці на выбары?
Пра прэзыдэнцкія амбіцыі ў абыход праймэрыз заяўлялі кіраўнік «Народнай грамады» Мікола Статкевіч, сустаршыня «Гавары праўду» Тацяна Караткевіч, кіраўнік БСДГ Сяргей Чэрачань, старшыня ЛДПБ Алег Гайдукевіч. Не зьбіраецца сыходзіць на пэнсію і дзейны кіраўнік Беларусі Аляксандар Лукашэнка.
Раней не выключылі свайго ўдзелу ў праймэрыз таксама старшыня БКДП Аляксандар Ярашук, кіраўнік партыі «Зялёныя» Дзьмітры Кучук, блогер Сяргей Ціханоўскі. Але заявак яны не падалі. Ганна Канапацкая, экс-дэпутатка Палаты Прадстаўнікоў, падавала заяўку на праймэрыз, але яе не зарэгістравалі — ці будзе яна спрабаваць удзельнічаць у выбарах самастойна, яна не казала.
Што важна ведаць пра прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі
- Шостыя ў гісторыі сувэрэннай Беларусі выбары прэзыдэнта прызначаныя на нядзелю, 9 жніўня 2020 году.
- 65-гадовы Аляксандар Лукашэнка кіруе дзяржавай 25 гадоў. Ніводныя прэзыдэнцкія выбары (2001, 2006, 2010, 2015), апроч першых (1994 год), не прызналі свабоднымі і справядлівымі на міжнародным узроўні.
- Старшыня ЦВК Лідзія Ярмошына адхіліла прапановы праваабаронцаў аб дыстанцыйных прэзыдэнцкіх выбарах у час эпідэміі COVID-19, бо «часу для прыняцьця гэтых захадаў ужо няма». Лукашэнка ня бачыў падставаў пераносіць выбары праз пандэмію.
- ЦВК зарэгістраваў 15 ініцыятыўных груп з 55 заявак.
- Аўтару YouTube-канала «Страна для жизни» Сяргею Ціханоўскаму Цэнтральная выбарчая камісія адмовіла ў рэгістрацыі ініцыятыўнай групы, бо ён адбываў 15 сутак арышту і ня мог асабіста падаць дакумэнты. Тады сваю ініцыятыўную групу ў ЦВК заявіла жонка блогера Сьвятлана Ціханоўская.
- 29 траўня на перадвыбарчым пікеце жонкі затрымалі Ціханоўскага і яшчэ 9 чалавек. Лукашэнка казаў пра акалічнасьці затрыманьня за 4 гадзіны да таго, як яно адбылося.
- 11 чэрвеня ў «Белгазпрамбанку» і шэрагу іншых кампаній прайшлі ператрусы. У Камітэце дзяржкантролю заявілі, што завялі крымінальныя справы аб легалізацыі сродкаў, атрыманых злачынным шляхам, і аб ухіленьні ад сплаты падаткаў у асабліва буйным памеры. Старшыня КДК Іван Тэртэль сьцьвярджаў, што да гэтых спраў мае дачыненьне патэнцыйны кандыдат у прэзыдэнты Віктар Бабарыка. Роўна за 4 гадзіны да заявы Дзяржкантролю Аляксандар Лукашэнка расказаў пра акалічнасьці «справы „Белгазпрамбанку“».
- 18 чэрвеня Віктара Бабарыку і яго сына, кіраўніка ініцыятыўнай групы Эдуарда Бабарыку затрымалі.
- 14 ліпеня ЦВК зарэгістраваў кандыдатамі ў прэзыдэнты Аляксандра Лукашэнку, Сьвятлану Ціханоўскую, Ганну Канапацкую, Андрэя Дзьмітрыева і Сяргея Чэрачня. Не зарэгістравалі Віктара Бабарыку і Валера Цапкалу.
- Ад пачатку выбарчай кампаніі праваабаронцы налічылі больш за 1300 затрыманых: удзельнікі «ланцугоў салідарнасьці», сябры ініцыятыўных груп, актывісты, палітыкі, блогеры, журналісты і проста мінакі на вуліцы. Сотні чалавек пакаралі адміністрацыйнымі арыштамі і аштрафавалі.
