Калі інвалід 3-й групы, які прыехаў да ўчастку галасаваць, пачаў скардзіцца, што вакол зачыненыя ўсе брамы і немагчыма пад’ехаць, на яго выклікалі нарад міліцыі.
Інцыдэнт здарыўся на 543-м выбарчым участку, што ў будынку менскай гімназіі № 15 на тэрыторыі Савецкага раёну.
Інвалід Сяргей Сумараў прыехаў на сваім адмыслова прыстасаваным аўтамабілі да будынка гімназіі, каб прагаласаваць, але ня змог заехаць у двор. Мусіў шукаць паркоўку ў дварах і больш за сто мэтраў пешшу ісьці на ўчастак.
Пасьля галасаваньня Сяргей выказаў заўвагі старшыні ўчастковай камісіі ды іншым адказным за выбары. У выніку тры гадзіны правёў у міліцыі — бо сябры камісіі націснулі «трывожную кнопку».
На што наракаў інвалід?
У спадара Сумарава цэлы пакет прапаноў. Яны тычацца як працы выбарчага ўчастку, гэтак і гімназіі, на тэрыторыі якой праходзяць выбары. Выслухалі яго, як ён сам кажа, без інтарэсу і адрэагавалі неадэкватна.
«Казаў, што разумею, навучальная ўстанова, пытаньні бясьпекі, але сёньня ж выбары, а ў іх бяруць удзел і інваліды. Мне запярэчылі, што вы б пазванілі, мы б да вас самі прыйшлі са скрыняй. Толькі мне прывілеяў ня трэба, я хачу на роўных зь іншымі жыць і галасаваць.
Пытаўся: хіба ў такі дзень нельга адчыніць браму, каб можна было бліжэй пад’ехаць? Ня толькі мне, а і іншым людзям на інвалідных і спэцыяльных аўтамабілях. Плюс ідуць людзі са слабым здароўем, сталага веку. Раптам што здарыцца, дык хуткая дапамога таксама ня зможа лёгка пад’ехаць. Мне ж у адказ, што я не павінен умешвацца, ідуць выбары.
Побач аказаўся супрацоўнік МНС, дык яму казаў, што адчыненая брама патрэбная і для праезду машын спэцыяльнага прызначэньня. У выніку мне паўтарылі, каб не вучыў іх, ды паклікалі міліцыянта. А той параіў націснуць кнопку экстранага выкліку, і па мяне прыехаў нарад. Адвезьлі ў Савецкі РУУС, дзе пратрымалі тры гадзіны», — кажа Сяргей Сумараў.
Паводле спадара Сумарава, на яго ў міліцыі афармлялі нейкі дакумэнт, а потым адпусьцілі і не паказалі, што гэта была за папера.
Што кажуць у выбарчай камісіі і міліцыі
У Савецкім РУУС пацьвердзілі, што такі інцыдэнт быў.
«Так, быў дастаўлены грамадзянін. Пагаварылі зь ім і адпусьцілі. А зь якой прычыны прывозілі, ня ведаю, я толькі што заступіў», — адказаў карэспандэнту Свабоды дзяжурны Савецкага райаддзелу міліцыі.
Старшыня ўчастковай выбарчай камісіі № 543 Кацярына Чэнкус адмовілася размаўляць пра тое, чаму яны выклікала міліцыю на выбарца Сяргея Сумарава. Сказала, што праз тэлефон пра такое не гаворыць. Больш кантактным аказаўся старшыня выбарчай камісіі 106-й Якубаколасаўскай акругі Пётар Салаўёў. Ён ужо размаўляў зь Сяргеем Сумаравым і зь некаторымі яго прапановамі згодны.
«Ёсьць у яго і слушныя прапановы. Прыкладам, каб на брамах вакол школ былі пазначаныя нумары тэлефонаў, каб можна было пазваніць у нейкім экстраным выпадку», — сказаў карэспандэнту Свабоды старшыня камісіі.
Тое, што на выбарца была выкліканая міліцыя, старшыня камісіі не пракамэнтаваў.
Парлямэнцкія выбары-2019 у Беларусі. Што варта ведаць
Асноўны дзень галасаваньня на выбарах у Палату прадстаўнікоў сёмага скліканьня — ніжнюю палату Нацыянальнага сходу — 17 лістапада. Датэрміновае галасаваньне праходзіла ад 12 да 16 лістапада. Папярэднія вынікі сталі вядомыя 18 лістапада, ніводзін апазыцыянэр ня трапіў у Нацыянальны сход.
- За 5 дзён датэрміновага галасаваньня на парлямэнцкіх выбарах у Беларусі, паводле ЦВК, прагаласавала 35,77% выбарнікаў. Незалежныя назіральнікі заяўляюць пра завышэньне яўкі больш чым у 2 разы.
- Агулам у Палату прадстаўнікоў трапляе 110 дэпутатаў. Дэпутаты ніжняй палаты выбіраюцца паводле выбарчых акругаў, а не партыйных сьпісаў. Праўладная «Белая Русь» прапаноўвала выбіраць прынамсі палову дэпутатаў паводле партыйных сьпісаў (як, напрыклад, ва Ўкраіне), але ўлады гэтую ідэю адхілілі.
- Галасаваць на выбарах у Палату маюць права усе паўналетнія грамадзяне Беларусі. Галасаваньне добраахвотнае і ня можа быць прымусовым. Скардзіцца на прымус да галасаваньня можна ў пракуратуру ці ў райвыканкамы.
- Цяперашнія выбары адбыліся датэрмінова, хоць фармальна датэрміновымі ня лічацца. Тэрмін паўнамоцтваў дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў — 4 гады. Але калі паміж выбарамі 2012 і 2016 гадоў прайшло 1449 дзён (3 гады, 11 месяцаў і 19 дзён), то паміж выбарамі 2016 і 2019-га пройдзе ўсяго 1162 дні (3 гады, 2 месяцы і 6 дзён).
- Лукашэнка першапачаткова прапаноўваў правесьці выбары ў Палату на 7 лістапада — Дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі. Старшыня ЦВК Лідзія Ярмошына тлумачыла, што гэтак ня варта рабіць. Урэшце на гэты дзень прызначылі выбары ў Савет Рэспублікі.
- Выбары ў Савет Рэспублікі — верхнюю палату Нацыянальнага сходу — прайшлі 7 лістапада без удзелу звычайных беларусаў. Па 8 дэпутатаў ад вобласьці і яшчэ 8 ад Менску выбралі на абласных сходах дэпутаты гарадзкіх і раённых саветаў, яшчэ 8 дэпутатаў мае права прызначаць (але звычайна прызначае ня ўсіх) асабіста Аляксандар Лукашэнка. Ніводную кандыдатуру не адхілілі.
- Фракцый у Палаце прадстаўнікоў няма. Апазыцыя амаль не трапляе ў Нацыянальны сход. Так, у Палаце прадстаўнікоў шостага скліканьня толькі 2 са 110 дэпутатаў — не прыхільнікі Лукашэнкі: Ганна Канапацкая ад Аб’яднанай грамадзянскай партыі і беспартыйная Алена Анісім, старшыня Таварыства беларускай мовы. У Савеце Рэспублікі апазыцыі няма.
Як выглядаюць сярэднестатыстычныя беларускія дэпутат, дэпутатка і прэзыдэнт. Фота
- Нацыянальны сход дзейнічае з 1996 году — пасьля таго як Лукашэнка распусьціў Вярхоўны Савет XIII скліканьня. Выбары дэпутатаў Нацыянальнага сходу першага скліканьня не праводзіліся, Лукашэнка проста прызначыў туды ляяльных яму дэпутатаў Вярхоўнага Савету.
- Нацыянальны сход амаль не распрацоўвае законапраектаў (часьцей гэта робяць міністэрствы і ведамствы) і амаль ніколі не галасуе супраць. Рэкорд шостага скліканьня Палаты прадстаўнікоў — 10 галасоў (9%) супраць звужэньня паўнамоцтваў сваёй палаты.
- Краіны Заходняй Эўропы і ЗША не прызнавалі свабоднымі і дэмакратычнымі ніякія выбары і рэфэрэндумы ў Беларусі пасьля 1994 году. На ўсіх выбарах назіральнікі адзначалі шматлікія парушэньні, пасьля давалі рэкамэндацыі, але Лукашэнка прасіў яго «не павучаць».
- На выбары 17 лістапада выстаўлялі кандыдатаў прынамсі 7 апазыцыйных партыяў і шэраг рухаў. На ранейшых выбарах далёка ня ўсіх апазыцыянэраў рэгістравалі кандыдатамі або чальцамі выбарчых камісій.
- На пачатак датэрміновага галасаваньня з 560 зарэгістраваных засталося 516 кандыдатаў. 33 самі зьнялі свае кандыдатуры, яшчэ адносна 13 скасавалі рэгістрацыю за парушэньні (6 зь іх — ад апазыцыйнай «Эўрапейскай Беларусі»). Ніводнай безальтэрнатыўнай акругі няма
- Выбары каштавалі бюджэту каля 23 млн беларускіх рублёў. Лукашэнка кажа, што выбары «павінны прайсьці як сьвята», а Нацыянальны сход мае стаць «дыскусійнай пляцоўкай для дыялёгу дэпутатаў з рознымі поглядамі». Старшыню ЦВК Лідзію Ярмошыну «палохала цішыня» вакол выбараў, а 99% беларусаў лічаць, што ня могуць паўплываць на органы ўлады.
- Як сьцьвярджае ЦВК, яўка на выбары склала 77,22%. На трох мінулых выбарах у Палату называлася яўка каля 74%, а рэкорд быў у 2004 годзе, калі называлася яўка 89,84%.
- Паводле папярэдніх вынікаў, у Палату прадстаўнікоў прайшлі 66 мужчын і 44 жанчыны; 30 дзейных дэпутатаў, 2 чалавекі ва ўзросьце да 30 гадоў, ніводнага апазыцыянэра.
- Сярод вядомых беларусаў, якія трапляюць у Палату прадстаўнікоў, былая міністарка інфармацыі Лілія Ананіч, «Міс Беларусь-2018» Марыя Васілевіч, кіраўнік «Белай Русі» Генадзь Давыдзька, старшыня ЛДПБ Алег Гайдукевіч.
- Незалежныя беларускія назіральнікі фіксавалі парушэньні на датэрміновым галасаваньні і ў асноўны дзень выбараў (731 парушэньне і 622 скаргі, у тым ліку 341 — толькі за 17 лістапада), кожнага трэцяга незалежнага назіральніка выдалілі з участка. Асноўным парушэньнем называецца адсутнасьць адкрытага падліку бюлетэняў і забарона на капіяваньне выніковага пратаколу ўчастковай камісіі. Назіральнікі АБСЭ назвалі выбары неадпаведнымі важным міжнародным дэмакратычным стандартам. Місіі СНД і ШАС назвалі выбары «празрыстымі і дэмакратычнымі».
