Мы прывыклі купляць у краме грэцкія крупы прыгожага арэхавага колеру. У бальшыні краінаў Эўропы грэчка звычайна выглядае бледна-зялёнай. Чаму так і які варыянт больш карысны?
Грэчка не зьяўляецца злакам. Яна належыць да сям’і Polygonaceae (драсёнавыя), якая таксама ўключае шчаўе і рэвень. Яе навуковая назва — Fagopyrum Esculentum. Грачанае зерне памерам зь зерне пшаніцы, але пры тым яно мае ўнікальную трохгранную форму. Для таго, каб грачанае зерне можна было спажываць у ежу, яго пазбаўляюць вонкавай цёмнай абалонкі, шалупіньня. Пад ім знаходзім сырое зерневае ядро, якое выглядае зялёным.
Вытворцы падвяргаюць сырую (зялёную) грэчку тэрмічнай апрацоўцы зь некалькіх прычынаў. Па-першае, гэта скарачае час прыгатаваньня. Па-другое, гэта дадатковая абарона супраць патагенных арганізмаў, якія вельмі любяць неапрацаваныя прадукты. Па-трэцяе, апрацаваная (пражаная) грэчка набывае прыгожы карычневы колер і арэхавы водар. Некаторыя знаёмыя пытаюцца ў мяне, а можа, і нам трэба перайсьці на зялёную нясмажаную грэчку, бо гэта сучасна — ужываць больш натуральныя прадукты?
Ці больш карысная зялёная грэчка? Увогуле так, таму што пры тэрмічнай апрацоўцы заўсёды зьмяшаецца колькасьць пажыўных рэчываў. Страта гэтая, аднак, мінімальная. У хатніх умовах вы ў любым выпадку падвяргаеце кашу тэрмічнай апрацоўцы (калі варыце яе).
Што тычыцца новага трэнду — есьці сырую, прарошчаную грэчку, то навукова не даказана, што яна больш карысная ў параўнаньні са звычайнай.
Беларусь у апошнія гады вырошчвае ўсё больш грэчкі. Крупы вырабу Скідальскага і Гомельскага камбінатаў хлебапрадуктаў займаюць вялікую частку рынку. Вытворчасць грэцкіх круп складае 0,7-1,5 кг у год у разліку на аднаго жыхара нашай краіны. Гэта прыкладна ў 5 разоў менш, чым мы ямо. Вось як моцна мы любім грэчку! Частку грэцкіх круп Беларусь імпартуе з Расеі, Украіны і Кітаю.
Харчовы профіль
Грэцкія крупы зьмяшчаюць прыкладна 12 грамаў бялку на 100 грамаў. Гэта параўнальна зь іншымі крупамі. Адметна тое, што грэчка складаецца з амаль усіх незаменных амінакіслот у выдатных прапорцыях і зьмяшчае амінакіслату лізін, якой бракуе ў збожжавых культурах, такіх як пшаніца, кукуруза, рыс і г.д.
Грэцкія крупы — вельмі багатая крыніца растваральных і нерастваральных харчовых валокнаў. У 100 г грэчкі 10 г валокнаў. Гэта траціна сутачнай патрэбы ў валокнах для жанчын і чвэрць для мужчын. Валокны дапамагаюць прадухіліць праблемы запораў, паскараючы пэрыстальтыку кішачніка. Да таго ж валокны зьвязваюцца з таксынамі ў кішачніку і выдаляюць іх з арганізму.
Моцны антыаксыдант
Належнае дзеяньне нашай уласнай сыстэмы антыаксыдантнай абароны залежыць ад наяўнасьці у рацыёне мінэралаў сэлену, медзі, марганцу і цынку. Акрамя таго, арганізм выкарыстоўвае вітаміны, якія могуць выступаць у якасьці антыаксыдантаў самі па сабе: вітамін С, вітамін Е і вітамін B2.
Грэчка зьмяшчае многія з вышэйназваных мінэралаў і вітамінаў, некаторыя зь іх — у велізарнай колькасьці.
Так, у 100 грамах грэчкі (сухая вага) знойдзем 65% ад сутачнай патрэбы марганцу, 55% медзі, 16% цынку, 12 % сэлену, 25% вітаміну B2.
У грэчцы самой па сабе мала вітаміну С, аднак у яе склад уваходзіць унікальны хімічны кампанэнт рутын, які дапамагае арганізму эфэктыўна выкарыстоўваць вітамін С.
Такім чынам, рутын ускосна адыгрывае ролю ў выпрацоўцы калягену (асноўны будаўнічы блёк скуры). Можа, вы памятаеце яшчэ з савецкіх часоў прэпарат «Аскарутын»? Яго дактары выпісвалі, каб хутчэй загойваліся раны, а касмэтолягі рэкамэндавалі для эластычнасьці скуры. «Аскарутын» складаецца з аскарбінавай кіслаты (вітамін С) і рутыну. Рутын мае супрацьзапаленчыя ўласьцівасці і дапамагае прадухіліць ўтварэньне тромбаў у крывяносных сасудах.
Іншыя перавагі для здароўя
Навукова даказана, што ўжываньне грэчкі пазытыўна адбіваецца на ўзроўні халестэрыну. Гэта адбываецца хутчэй за ўсё дзякуючы грачаным харчовым валокнам. Яны зьвязваюцца з жоўцевымі солямі (якія ўтвараюцца з халестэрыну) і памяншаюць іх паўторнае паглынаньне ў тоўстай кішцы і, такім чынам, дапамагаюць зьнізіць узровень «дрэннага» халестэрыну.
Эпідэміялягічныя дадзеныя з Кітаю паказваюць значна больш нізкую распаўсюджанасьць гіперглікеміі (падывшанага цукру ў крыві) у тых супольнасьцях, якія спажываюць грэчку як асноўныя крупы, у параўнаньні з супольнасьцямі, якія ядуць у асноўным рыс. Адсюль навукоўцы робяць высновы, што грэчка мае патэнцыйную ролю ў глікемічным кантролі.
Даследаваньне 2013 году пацвярджае гэтую гіпотэзу. Тыя яго ўдзельнікі з дыябэтам 2-га тыпу, якія зь ежай атрымлівалі грачаныя крэкэры, мелі лепшыя паказчыкі ўзроўню інсуліну ў крыві. Цікава, што ў гэтым жа даследаваньні быў адзначаны больш нізкі ўзровень так званага «гармону голаду» грэліну ў крыві тых, хто рэгулярна ўжываў прадукты з грэчкі.
Даказана, што грачаны мёд зьмяншае сымптомы прастуды ў дзетак.
Грэчка (BW) можа паводзіць сябе як прэбіётык і спрыяць росту добрых бактэрый у нашым кішачніку.
Як есьці? Некалькі хуткіх ідэй
- Ешце грэчку на сьняданак. Ці ведаеце вы, што яе вельмі смачна зьмяшаць 1:1 з аўсянкай?
- Дадайце прыгатаваную грэчку ў супы або рагу, каб надаць ім больш смаку і больш густую тэкстуру.
- Грэчка выдатна спалучаецца з грыбамі.
- З грэчкі атрмыліваюцца цудоўныя вэгетарыянскія катлеты.
- Прадаюцца і разнастайныя макаронныя вырабы з грэцкай мукі — ад кітайскай локшыны «соба» да літоўскіх грачаных ражкоў.
- З грэцкай мукі можна гатаваць бліны, хлеб, кексы. Дарэчы, паколькі грэчка не адносіцца да злакаў, то ў ёй няма глютэну (клейкавіны), то бок яна ня клейкая. Таму ў большасьці рэцэптаў мае сэнс зьмешваць яе са звычайнай мукой.
Тэкст упершыню апублікаваны на нашым сайце 14 студзеня 2016.
