Госьць перадачы «Сёньня на Свабодзе» – дырэктар расейскай службы Свабоды Андрэй Шары.
Сяргей Навумчык: Я не перакладаю пытаньні Андрэю Шараму на расейскую мову, паколькі, па-першае, у дзяцінстве ён жыў у Віцебску, а па-другое, ён сталы ўдзельнік перадачы "Зона Свабоды" на Белсаце. Андрэй, найперш – што вось гэтае рашэньне расейскага ведамства азначае для журналістаў, супрацоўнікаў Свабоды? Як гэта ўскладніць працу?
Андрэй Шары: Пакуль цяжка зразумець, што гэта азначае канкрэтна для нашых журналістаў. Наша карпарацыя зьвярнулася ў міністэрства юстыцыі Расеі з просьбай патлумачыць правапрымяняльную практыку закона, паколькі з тэксту незразумела, якія абмежаваньні накладаюцца на журналісцкія арганізацыі. Практыка дзеяньня аналягічнага закона ў дачыненьні да грамадзкіх арганізацый такая, што яны павінны маркіраваць свой прадукт, напрыклад нейкім лога, і падвяргаюцца больш частым адміністрацыйным і фінансавым праверкам. Пасьля адказу з мінюсту карпарацыя будзе прымаць рашэньні адносна дзеяньняў.
Зараз зразумела, што, найбольш верагодна, у бліжэйшыя дні Дзяржаўная дума забароніць карэспандэнтам СМІ, якія абвешчаныя замежнымі агентамі, працаваць у будынку Думы. Гэта дэпутаты лічаць крокамі ў адказ на рашэньне забараніць адной са структураў амэрыканскага кангрэсу карэспандэнтаў расейскай тэлекампаніі RTI працаваць у Кангрэсе. Гэта можна разглядаць, як мне падаецца, як абмежаваньне журналісцкай дзейнасьці, ад гэтага ніхто не памірае, працаваць можна і далей. Заўтра мы накіроўваем сваю здымачную групу ў Думу, паглядзім, як будзе.
«Параўноўваць умовы працы расейскіх журналістаў у ЗША і амэрыканскіх у Амэрыцы – некарэктна»
Юры Дракахруст: Андрэй, відавочна, расейскія ўлады капіююць амэрыканскую мадэль. Рашэньню адносна Радыё Свабода папярэднічала рашэньне амэрыканскіх уладаў адносна кампаніі «Russia Today». Наколькі журналісты гэтай кампаніі абмежаваныя там, у ЗША?
Андрэй Шары: Мне цяжка адказаць на Вашае пытаньне, паколькі я не працую ў RT і ня ведаю, якія пакекты дакумэнтаў іх карпарацыя павінна прадстаўляць амэрыканскім уладам. Я чытаў, у тым ліку і ў сацсетках, што RT можа апасацца таго, што ў іх няма транспарэнтнай бухгалтэрыі. Ва ўсякім разе, бурную рэакцыю выклікала абнародаваная, пад узьдзеяньнем закона, інфармацыі пра заробак супрацоўніка, які прадстаўляе інтарэсы гэтай кампаніі ў ЗША. Таму мне цяжка меркаваць, але я б зьвярнуў увагу на тое, на што зьвярнуў увагу і прэзыдэнт карпарацыі Свабода - Свабодная Эўропа Том Кент, што размовы пра адэкватныя крокі не зусім карэктныя, паколькі амэрыканскія журналісты, у прыватнасьці нашай карпарацыі, у Расеі, і расейскія журналісты, у прыватнасьці RT і радыё «Спутник», працуюць у абсалютна розных умовах. У Радыё Свабода, напрыклад, няма радыёчастотаў. У сувязі з рознымі зьменамі заканадаўства мы вымушаныя былі адмовіцца ад частотаў. У нас няма рэтрансьляцыі, нас няма ў кабелі, і фактычна цяпер мы працуем на падставе інтэрнэт-журналістыкі.
Нашыя карэспандэнты, у тым ліку і мае супрацоўнікі, былі аб’ектамі атакаў з боку нявыяўленых злачынцаў, справа ў Краснадары цягнецца. Расейскія журналісты ў ЗША, наколькі мне вядома, у Амэрыцы такому ціску не падвяргаюцца. Разам з тым зразумела, што дзейнічаем мы ў, як кажуць, палітычнай сытуацыі, і для нас важна захоўваць магчымасьць займацца журналістыкай, выконваць свой абавязак перад аўдыторыяй. Радыё Свабода, я перакананы, будзе прытрымлівацца свайго кодэксу журналістыкі, і мы будзем працаваць для расейскай аўдыторыі.
Указ Ельцына, скасаваны Пуціным
Сяргей Навумчык: Андрэй, калі прыгадваеш жнівень 1991, правал КГЧП і ўсё, што затым было, у ланцугу тых падзеяў ўзгадваецца і ўказ прэзыдэнта РСФСР Барыса Ельцына аб адкрыцьці карпункту Радыё Свабода. Канешне, адкрыцьцё карпункту радыёстанцыі – гэта не ўзровень прэзыдэнта, і нават не ўзровень міністра інфармацыі. Але вось менавіта тое, што Ельцын выдаў такі ўказ, і ўспрымалася як сымбаль пераменаў. Сымбаль таго, што Расея робіцца дэмакратычнай і свабоднай. Цяперашні крок Крамля – ўспрымаецца як сымбаль (хаця, канешне, былі крокі і больш гучныя, чаго варты «міхалкоўскі» гімн)?
Андрэй Шары: Мне падаецца, тут трэба глядзець у больш шырокім кантэксьце. Мне падаецца, гэта – сымбаль расейска-амэрыканскіх адносінаў. І расейскія палітыкі, некаторыя зь іх, у якіх няма сымпатыяў да Радыё Свабода (хаця я параіў бы ім пачытаць наш сайт), яны не хаваюць, і ў заяве прадстаўніцы МЗС Марыі Захаравай было, што журналісты тут ні пры чым, гаворка ідзе пра адказ, які па палітыка-дыпляматычнай лініі расейская дзяржава дае амэрыканскай дзяржаве. Цікава, што вы прыгадалі гэты ўказ, ён між іншым вісіць у мяне ў кабінэце. Тады гэты дакумэнт быў падпісаны па-за межамі практыкі, але быў рэвалюцыйны час, усё толькі складалася. Трэба сказаць, што Ўладзімер Пуцін гэты ўказ адклікаў. Тады мы таксама ўспрынялі гэта як пэўны сымбаль, але нам было патлумачана, што паколькі гэты ўказ быў падпісаны па-за сыстэмай расейскага заканадаўства пра СМІ, дык чаму іншыя карпункты дзейнічаюць на падставе закона, а Свабода – на падставе адмысловага ўказу?
Мы, як бы тое ні было, імкнемся працаваць у межах расейскага закона, не парушаць яго, падтрымліваем тэхнічны дыялёг з усімі міністэрствамі, з Раскамнаглядам. Калі казаць мэтафарычна, канешне, гэта сымбаль. У нас у эфіры была Тамара Машчакова, вядомы расейскі юрыст і член прэзыдэнцкай камісіі па правам чалавека і разьвіцьцю грамадзянскай супольнасьці, у іх былі сур’ёзныя заўвагі да гэтага закону, які яны, як юрысты, лічылі непрадуманым, недапрацаваным, які адчыняе шлях да самаўпраўнасьці. Але журналісты Радыё Свабода будуць працягваць працу, будуць ліць сьвятло туды, дзе яго няма.
