Каўбаса

Навуковыя спрэчкі адносна паходжаньня слова каўбаса можна параўнаць са спрэчкамі адносна самой каўбасы. Тут і гаворкі пра якасьць, і гаворкі пра колькасьць, і сваркі ў чэргах ,і шчымлівыя згадкі пра міфічныя часы, калі, як той казаў, заміж замка каўбасой дзьверы замыкалі.

Сярод моваў першакрыніцаў фігуруюць: украінская, турэцкая, расейскаяя, старажытнагэбрайская, француская. Але ж мы з вамі добра ведаем, што каўбаса ў значэньні паказчык дабрабыту мае савецкае паходжаньне. У часе мітынгаў канца 80-ых пачатку 90-ых прамоўцы згадвалі каўбасу не радзей чым дэмакратыю і свабоду. Іншыя прамоўцы называлі такіх каўбасьнікамі і казалі, што найперш трэба незалежнасьць, эканамічныя рэформы і дэмакратызацыя, якія ўрэшце і дадуць тую самую каўбасу: танную, смачную і што самае галоўнае: яе будзе многа!

Маю падазрэньне, што нягледзячы на навуковыя спрэчкі, слова каўбаса ўсё ж уласнабеларускае. Іначай адкуль такая бязьмежная любоў беларуса да каўбасы? Ужо ў першым беларускім рамане “Золата” (аўтар Ядвігін Ш.) адзін з беларускіх эканамічных эмігрантаў атрымаў у Амэрыцы пасылку зь Беларусі. Сярод прысланага была і каўбаса. Эмігрант зьеў каўбасу, а абалонку ад яе доўга насіў у кішэні і час ад часу настальгічна нюхаў яе, прыгадваючы родныя мясьціны.

Найбольш вядомы гатунак беларускай каўбасы — гэта так званая вясковая, хатняя альбо сялянская, якую ў народзе называюць проста: пальцам пханая. Сярод іншых: крывяная, драмязоўка (альбо ліверная), а таксама безьліч назваў крамных каўбасаў, на многія зь якіх у людзей не хапае грошай і таму яны сапраўды вядомыя толькі паводле назвы ці з выгляду. На пытаньне: якая самая смачная ў Беларусі каўбаса, кожны беларус хутчэй за ўсё адкажа: тая, якая з маёй вёскі.

Сяргей Сокалаў-Воюш