Чаму маўчалі?
Ад панядзелка з падачы спадара Шумчанкі мы дамагаліся хоць што-небудзь уведаць пра тое, ці адбудзецца насамрэч падвышэньне аўтамыта? Калі? На колькі? Тое самае рабілі й журналісты іншых рэдакцыяй, бо рынкі ў зьвязку з чаканым падпісаньнем 27 лістапада ў Менску адзінага Мытнага кодэксу для Беларусі, Расеі і Казахстану хіба ці не ў гістэрыі — літаральна перапоўненыя гандлярамі й пакупнікамі.
“Людзі, якія даўным-даўно званілі мне, якія і раней ніколі не гаварылі пра машыны, раптам тэлефануюць з просьбай аб дапамозе знайсьці ці выбраць аўто. Так што ажыятаж відавочны: усе начутыя, што відавочна ад 1 першага студзеня цэны стануць прыкладна на 30-35 працэнтаў даражэй”.
Нягледзячы на тое, улады дружна захоўвалі маўчаньне.
Намесьніца старшыні Камісіі па эканоміцы, бюджэце і фінансах Палаты прадстаўнікоў Ала Ісачэнка:
“Я магу сказаць толькі асабіста за сябе, я ня маю права гаварыць за ўсю камісію…”
Кіраўнік прэсавай службы Дзяржаўнага мытнага камітэту Ўладзімер Пехцераў:
“Магу пагаварыць з вамі, аднак адказваць на пытаньні — наўрад ці…”
Намесьнік управы зьнешнеэканамічных сувязяў Міністэрства эканомікі Сяргей Нячаеў:
“Давайце пачакаем падпісаньня, бо пакуль толькі праект…”
Што хавалі?
Нягледзячы на запыты грамадзкасьці, улады фактычна адмаўляюцца патлумачыць сутнасьць таго што, як і чаму адбываецца. У выніку рынак поўніцца самымі рознымі вэрсіямі. Слухаем адно з такіх тлумачэньняў. Бізнэсовец Антон Ляшчэня:
“Сёлетнім студзенем Пуцін прыняў новую, драконаўскую аўтамыту. Каб абараніць сваю прамысловасьць. Дык вось, груба кажучы, трохлітровы аўтамабіль мы тут размытнівалі недзе за 2 700 даляраў, а расейцы там — прыблізна за 8. У тры разы больш, так? А з 11 студзеня ўвялі так званую часовую мыту, якая яшчэ прыблізна ў тры разы большая за тую, якая была. І цяпер мы вядзем размову пра ранейшы, дапуцінскі расейскі ўзровень для Беларусі”.
Праблему празрыстасьці прыняцьця важных для соцыюму эканамічных рашэньняў уладай камэнтуе юрыст, палітоляг Юрась Чавусаў:
“То бок, напрыклад, у Польшчы такая вось гульня наўздагад не адбылася б? Уласна, гульня была б, але…”
“Палітыкі паўсюль аднолькавыя… Але там прэса гэта б выкрыла і пачаўся б скандал. За ім — абмеркаваньне, уключыліся б іншыя палітычныя групы… Таму прыняцьце такога рашэньня адбывалася б у фармаце публічнага узгадненьня інтарэсаў розных групаў грамадзтва”.
Як пачыналася?
Аўтарынкі Беларусі традыцыйна ажыўляюцца недзе пад канец летняга адпачынку. Аднак сёлета гэта адбылося, цьвердзяць нашыя суразмоўцы, менавіта з-за навіны пра падвышэньне мыта. Бо гэткага самага традыцыйнага веснавога буму наагул не было — абвал пачаўся ад леташняга сьнежня. У асноўным да цяперашняй восені з рук у рукі на другасным аўтарынку пераходзілі танныя машыны ад двух да пяці тысяч даляраў. Дарэчы, найбольш актывізаваўся цяпер сэгмэнт аўтамашын, кошт якіх перавальвае за 10 тысяч умоўных адзінак.
Вадзім Саланец — аўтаспэцыяліст з залатымі рукамі.
— Пачалі часьцей зьвяртацца да маёй дапамогі з выбарам машыны… Бо магу нешта сказаць ім наконт тэхнічнага складу аўто. Напрыклад, апошнім разам купляў “Сузукі” 2005 году, на сьпідомэтры 53 тысячы, каштавала ўсё 5 тысяч даляраў. За такую самую цану купілі і “А-3” 2000-га… То бок кошты значна ўпалі.
— Паніка іх пакуль не падняла?
Калі машына раней каштавала 20 тысяч, то цяпер праблемна збыць яе за 12.
— Не-не…
Паводле Вадзіма, і не яго аднаго, — сёлета цэны рэзка скокнулі ўніз.
“Калі машына раней каштавала 20 тысяч, то цяпер праблемна збыць яе за 12… Таньней такія аўто масава сталі прыкладна на 6 тысяч”.
Вадзіма дапаўняе бізнэсовец Антон Ляшчэня:
“Пайшла тэндэнцыя такая: гандляры цягам гэтага году думалі не пра тое, каб зарабіць на імі ж купленым для продажу, а — каб “адбіць” хоць бы затрачаныя на пакупку грошы…”
Хто зацікаўлены?
Асяродак гандляроў і пакупнікоў добра ведае аўтааматар Уладзімер Кочнеў — ён, як кажуць, жыве машынамі, таму зь цікавасьцю адсочвае цяперашні ажыятаж.
— Як рэагуюць на сытуацыю вашы калегі?
— Спадзяюцца, што падымецца мыта і ўсяляк пераконваюць у гэтым іншых, каб збыць тое, што стаіць у іх ужо па паўгады. Частка людзей заўсёды рэагуе на чуткі — ляцяць і робяць тое, што варта рабіць толькі тады, калі нешта сапраўды здараецца.
— У прынцыпе можна яшчэ пачакаць?
— Украінцы ўвялі забарону на ўвоз машын, старэйшых за 10 гадоў. І цяпер там мой В-2 “Пасат” перапрадаецца паміж украінцамі па цане 5-6 тысяч даляраў. А я тут змагу аддаць яго цяпер усяго за паўтары, 2 тысячы — ня больш.
— Дайце параду, што рабіць?
— Я б ня кідаўся безаглядна. Бо купіце тое, што вам прапаноўваюць… Досьвед сьведчыць: трымаць грошы ў валюце ў нашай краіне куды больш выгодна, чым кідацца ва ўсе гэтыя афёры. Тым больш размова пра грошы, якіх у людзей мала, гэта апошняе, што яны маюць!
А што чуць ад тых, хто займаецца купляй аўтамабіляў на захадзе і продажам іх у Беларусі? Расказвае журналіст-аўтааматар Глеб Лабадзенка:
— У майго таварыша, які ганяе машыны, сапраўды паніка з гістэрыкай. Чаму? Баіцца меншых заробкаў…
— Тое будзе пасьлязаўтра, а вось цяпер, як людзі валам валяць і штурмуюць Аўтамалінаўку з Аўтаждановічамі — у яго як справы?
— Стабільныя: за тыдзень можа прадаць дзьве машыны — такі цяпер узровень.
Што рабіць?
І напрыканцы — кароткатэрміновыя прагнозы нашых экспэртаў. Гэтыя людзі наўпрост зьвязаныя са сталічнымі аўтарынкамі, выдатна ведаюць іх рэаліі.
“Напэўна варта, калі гаманец не пусты…”
Бізнэсовец Андрэй Ляшчэня:
“Цэны падымуцца — безумоўна. Але пакуль, пакуль апошні спрыяльны месяц, магчыма… А празь месяц, паглядзіш, за тое самае ўжо ня купіш. Ці купіш тое ражно, якое мы з табой бачылі, — бітае-перабітае. А цэлую, добрую, якасную машыну будзе вельмі… не, за гэтыя грошы — ужо практычна немагчыма набыць. Бо ў сярэднім цана на аўтамабілі павінна падняцца ў два разы. Зноў жа падкрэсьлю: калі мыта будзе такім, як у Расе да ўвядзеньня надзвычайных мер. То бок, па іх, расейскіх мерках, мыта цалкам прымальнае было. Але яно была у 23, тры з паловай разы большае, чым беларускае”.
