Ҷанги Украина
Тасвирҳои моҳвораӣ аз вайронаҳои Мариупол ва канораҳои Киев
Пули вайрона бар фарози дарёи Ирпин ва мошинҳои партофташуда. 14-уми март
Мардони тоҷик дар Украина "мондаанд". Як зани тоҷик мегӯяд, ба Чехия роҳ наёфт. ВИДЕО
Як зани тоҷик иддао дорад, ки ӯро бо ду кӯдакаш аз Чехия “ба Украина бозпас фиристодаанд”. Фотимаи 47-сола панҷ сол боз дар Полтаваи Украина кору зиндагӣ мекард ва дар пайи ҳамлаи Русия аз он кишвар берун шуд, вале 14-уми март дигарбора ба макони зисташ баргашт.
Мақомоти Чехия дар ин бора шарҳ надодаанд. Ҷониби Тоҷикистон мегӯяд, агар зан бо кӯдаконаш ба Лаҳистон (Полша) биравад, ба ватан фиристода хоҳад шуд. То имрӯз беш аз 1700 шаҳрванди Тоҷикистон аз Украина ба Лаҳистону Молдова рафтаанд. Бахше дигар, асосан мардон, ҳанӯз дар Украина ҳастанд.
“Ҷанг ҳар рӯз наздиктар мешавад”
Фотима мегӯяд, ҳарчанд панҷ сол дар Украина зист, ҳаққи иқомати доимӣ надошт. Ҳар сол муҳлати будубошашро дароз мекард. Маҳз поён ёфтани ҳаққи иқоматаш дар Украина, ба гуфтаи ӯ, боис шудааст, ки мақомоти Чехия қабул накунанд.
“Шавҳарам бемор аст. Бар илова, дар Украина мардонро ба берун рафтан намемонанд. Гуфтам, ақаллан духтаронамро фиристам, нашуд. Ин ҷо ҳоло оромтар аст, вале ҷанг ҳар рӯз наздиктар мешавад,” -- гуфт ӯ.
Сафорати Тоҷикистон дар Олмон, Полша ва Чехия онҳоеро, ки аз Украина ба ин кишварҳо паноҳ мебаранд, номнавис мекунад. Ҳафтаи гузашта 305 нафар, аз ҷумла донишҷӯён ва занону кӯдаконро ба Душанбе фиристоданд. Беш аз 60 нафари дигар дар Лаҳистон барои бозгашт ба Тоҷикистон номнавис шудаанд. Баргардондани шаҳрвандон бепул ва бо мадади “Frontex” ва Хадамоти марзбонии Лаҳистон сурат мегирад.
Киҳо бармегарданд?
Дар сафорати Тоҷикистон дар Олмон ба Радиои Озодӣ гуфтанд, танҳо хоҳишмандон ва онҳое, ки ҳамчун сайёҳ ё ба корҳои муваққатӣ ба Украина омада буданд, ба Тоҷикистон баргардонида мешаванд. «Аммо он шаҳрвандоне, ки дар Украина ҳаққи иқомат доштанд, метавонанд, дар кишварҳои аврупоӣ бимонанд,» -- гуфтанд дар намояндагии расмии Тоҷикистон.
Сафир Имомиддин Сатторӣ гуфт, «барои онҳое, ки дар Украина ҳаққи иқомати қонунӣ доштанд, бозгашт ҳатмӣ нест. Ба онҳо шароити кору зиндагии яксола дар кишварҳои аврупоӣ дода мешавад. Ба онҳое, ки муваққатӣ дар Украина буданд ё санадҳояшон дуруст набуд, муҳлат барои бозгашт ба ватан дода мешавад.»
Мунира Сатторова, шаҳрванди Тоҷикистон, ки бо хонаводааш дар Украина зиндагӣ мекард ва ҳоло дар Лаҳистон паноҳанда шудаанд, гуфт, қасди ба Тоҷикистон рафтан надоранд. “Дар Тоҷикистон кор надорем ва ба Украина барои кор омада будем. Ҳоло кӯшиш дорем, ки дар ҳамин ҷо ё Олмон монем ва ба корамон давом диҳем,” – афзуд ӯ.
"Мардонро аз Украина берун рафтан намемонанд"
Дар Украина бештар он шаҳрвандоне мондаанд, ки ё имкони берун шудан надоранд ё барояшон иҷозати хориҷ шудан намедиҳанд. Масалан, дар шаҳрҳои Харков, Запарожйе, Одесса ва Киев тоҷикон бештар мондаанд.
Ба мардони тоҷике, ки ҳаққи иқомати доимӣ доранд ё шаҳрвандии Украинаро гирифтаанд, иҷозати берун шудан намедиҳанд. Бар асоси қонунҳои Украина мардони аз 18 то 60-сола барои ҳимояи кишвар ҷалб мешаванд. То ҳанӯз маълум нест, ки чанд зодаи Тоҷикистон аз ҷониби Украина ба ҷанг даъват шудаанд.
Шарҳи бештарро дар видео бинед:
Баъзе аз зодагони Тоҷикистон ҳамсаронашонро ба хориҷ фиристода, худашон монданд. Сайлигул, як зани ҳомилаи тоҷик, ки бо ду кӯдаки ноболиғ аз шаҳри Запарожйе ба Лаҳистон паноҳ бурд, гуфт, ба шавҳараш иҷозаи берун шудан надодаанд.
Дар умум, тоҷиконе, ки дар Украина ҳастанд, дар ҳаросанд. Зуд-зуд бонги изтироб зада мешавад ва онҳо ба паноҳгоҳҳо мегурезанд.
14-уми март аз ҳамлаи бесабаби Русия ба Украина 19 рӯз гузашт. Маълум нест, ҷанг бо чӣ меанҷомад.
Financial Times: "Русия аз Чин таҷҳизоти низомӣ хостааст"
Маҷаллаи "Financial Times" рӯзи 13-уми март аз қавли мақомоти амрикоӣ гузориш дод, ки Русия барои ҳамла ба Украина аз Чин таҷҳизоти низомӣ ва ёрӣ хостааст.
Ин мақомоти амрикоӣ бидуни шарҳи бештар ба "Financial Times" гуфтаанд, аз оғози ҳамлаи низомии Русия ба Украина, Маскав аз Пекин дархости таҷҳизоти низомӣ ва дигар кумакҳоро кардааст. Як мақоми амрикоӣ гуфт, Вашингтон ба муттаҳидони худ нисбат ба омода шудани Чин барои кумак ба Русия ҳушдор додааст.
Дар ҳамин ҳол, сафорати Чин дар Вашингтон эълон кард, ки аз дархости Русия иттилоъ надорад. Ҳукумати Русия ҳам то кунун дар робита ба ин гузориш вокуниш нишон надодааст.
Нигарониҳо аз ёриҳои низомии Чин ба Русия дар ҳоле аст, ки Ҷейк Салливан, мушовири амнияти миллии Амрико, рӯзи душанбе барои мулоқот бо раиси Дафтари комиссияи марказӣ барои умури хориҷии Ҷумҳурии мардумии Чин, омода мешавад.
Ин гузориш аз қавли манбаъҳои огоҳ мегӯяд, Салливан дар назар дорад дар мулоқот бо дипломати баландпоятарини чинӣ, дар бораи эҳтимоли кумаки Пекин ба Русия барои идомаи ҳамла Украина ё нақзи таҳримҳои Ғарб ҳушдор диҳад.
Оқои Салливан рӯзи якшанбе низ ба ҳукумати Чин ҳушдор дод, ки ба Русия дар коҳиши таҳримҳои ҷоришуда, ёрӣ накунад. Вай дар мусоҳибае бо шабакаи NBC гуфт, бовар дорад, ки на Чин ва кишвари дигаре наметавонанд зиёнҳои Русия аз таҳримҳоро ҷуброн кунад.
Ин гузориш меафзояд, дархости Русия аз Чин барои дарёфти силоҳ дар ҳоле аст, ки нишонаҳои зиёде аз чолиши низомиёни Русия барои пешравӣ дар Украина дида мешавад.
Чин то кунун худро дар ҷанги Украина "бетараф" хонда, ҳамлаи низомии Русияро низ маҳкум накардааст.
Ин гузориш меафзояд, Амрико ҳамчунин дар садади розӣ кардани Чин барои ворид кардани фишори бештар ба ҳукумати Русия барои қатъи ҳамла ба Украина аст.
Русия рӯзи 24-уми феврали имсол аз замин, ҳаво ва баҳр ба ҳадафи "ғайринизомӣ" кардани Украина ҳамла кард. Украина ин ҳамларо "таҷовуз"-и ошкор ба истиқлол ва тамомияти арзии худ медонад. Аз замони оғози ҷанг то кунун садҳо нафар аз ҳар ду ҷониб ба ҳалокат расидаанд.
35 кушта ва 134 захмӣ. Русия ба пойгоҳе дар наздикии марзи Лаҳистон мушак партофт
Нерӯҳои Русия 13-уми март ба пойгоҳи низомии Украина дар наздикии марз бо Лаҳистон (Полша) 30 мушак партофтаанд. Мақомот гуфтанд, дар ин ҳамла 35 кас кушта ва 134 нафар захмӣ шуданд. Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина, ба нерӯҳои Русия ҳушдор дод, ки агар қасди ишғоли Киевро доранд, бо муборизаи марговар рӯбарӯ хоҳанд шуд. Аз оғози ҳамлаи Русия ба Украина 18 рӯз гузашт.
Ҳамла ба пойгоҳи бузургтарин
Мақомоти Лвов дар шабакаҳои иҷтимоӣ гуфтанд, ки "ишғолгарон ба маркази байнулмилалии ҳифзи сулҳ ва амният дар шаҳри Яворив ҳамла карданд." Ин иншоот дар масофаи камтар аз 25 километр аз сарҳади Лаҳистон ҷойгир буда, яке аз пойгоҳҳои бузургтарин дар ғарби Украина ба шумор меравад. Украина аксар машқҳои низомии худро бо кишварҳои НАТО дар он ҷо мегузаронд.
Шаҳрдори Ивано-Франковск дар ғарби Украина низ гуфтааст, фурудгоҳи ин шаҳр ҳадафи ҳамла қарор гирифт.
Ҳамзамон нерӯҳои Русия ба бомбаборони иншооти ғайринизомӣ дар минтақаҳои дигари Украина идома додаанд. Рӯзи 13-уми март дар ҳамла ба як бинои баландошёна дар Черниҳов як кас кушта ва ҳафт нафар захмӣ шуданд.
"Агар онҳо тасмим доранд, ки бо бомбгузорӣ таърихи минтақаро аз байн баранд ва ҳамаи моро нобуд кунанд, дар он сурат ба Киев ворид хоҳанд шуд. Агар мақсадашон ин аст, бигзор ворид шаванд, аммо бояд дар инҷо худашон зиндагӣ кунанд," -- гуфт Владимир Зеленский.
Президенти Украина афзуд, дар ҳафтаи сеюми ҳамлаҳои Русия баъзе аз шаҳракҳои хурд дигар вуҷуд надоранд. Ҳамзамон волии Черниҳов, дар 150-километрии шимолу шарқи Киев, дар назди вайронаҳои меҳмонхонаи "Украина" навор гирифта, гуфтааст, "дигар чунин меҳмонхонае нест, аммо худи Украина ҳанӯз вуҷуд дорад ва пирӯз хоҳад шуд."
"Дору нест, обу хӯрок намерасад"
Бар асари тирборони Русия ҳазорон нафар дар шаҳрҳои муҳосирашуда банд мондаанд. Вазорати дифои Украина гуфт, рӯзи 12-уми март дар натиҷаи ҳамлаи нерӯҳои Русия ба як корвони паноҳандагон, 7 украинӣ, аз ҷумла як кӯдак кушта шуданд. Онҳо мехостанд, аз рустои Перемоҳа, 20-километрии шимолу шарқи Киев, фирор кунанд.
Маскав гуфтааст, барои гузаштани амни сокинон дар минтақаҳои даргирӣ "долонҳои башардӯстона" мекушояд, аммо мақомоти Украина Русияро ба бастани ин роҳҳо ва тирандозӣ ба тарафи мардуми осоишта гунаҳкор карданд. Ирина Верешчук, муовини сарвазири Украина, рӯзи 12-уми март гуфт, аз 14 долони мувофиқашуда танҳо 9-тоаш боз аст ва тавассути онҳо тақрибан 13 ҳазор касро берун бурданд.
Ба иттилои Оҷонси Созмони Милали Муттаҳид дар умури паноҳандагон, аз замони ҳамлаи Русия дастикам 2,5 миллион нафар аз Украина ба кишварҳои дигар гурехтаанд.
Вазорати дифои Бритониё мегӯяд, нерӯҳои Русия дар 25-километрии маркази Киев ҷамъ шуда, Харков, Черниҳов, Сумӣ ва Мариуполи Украина дар муҳосира мондаанд. Дафтари кумакҳои башардӯстонаи СММ хабар дод, ки "дар шаҳри Мариупол миқдори ками маводи аввалия мондааст, доруҳо барои бемориҳои хатарнок ба зудӣ тамом мешаванд, шифохонаҳо қисман кор мекунанд ва обу хӯрок намерасад."
Вазорати корҳои хориҷии Украина 12-уми март гуфт, нерӯҳои Русия масҷидеро дар Мариупол тирборон карданд, ки дар он беш аз 80 калонсол ва кӯдак, аз ҷумла шаҳрвандони Туркия паноҳ ёфта буданд. Шаҳрдори Мариупол гуфт, шумори кушташудагон дар 12 рӯзи ҳамла аз 1500 нафар гузаштааст. Вай гуфт, тирпарронӣ боис шуд, ки кандани гӯрҳои дастҷамъиро бас кунанд ва аз ин рӯ "мурдаҳоро ҳатто дафн намекунанд".
Президент Зеленский мегӯяд, пас аз он ки нерӯҳои Украина 31 гурӯҳи тактикии Русияро аз байн бурданд, Маскав сарбозону афсарони нав мефиристад. Ӯ дар муроҷиати видеоӣ рӯзи 12-уми март гуфт, "мо ҳоло ҳам бояд истодагарӣ кунем. Мо ҳоло ҳам бояд мубориза барем." Вай афзуд, ҳудуди 1300 сарбози украинӣ кушта шудаанд ва аз Ғарб даъват кард, ки дар музокироти сулҳ бештар фаъол бошанд.
Муовини вазири корҳои хориҷии Русия Сергей Рябков Иёлоти Муттаҳидаро дар ташдиди танишҳо муттаҳам кард. Вай иддао кард, ки "бо интиқоли силоҳи ғарбӣ ба Украина" вазъ печида шудааст. Кишварҳои ғарбӣ Русияро ба таҷовуз ба хоки Украина гунаҳкор карда, ба зидди он кишвар таҳримҳои сахт ҷорӣ намудаанд.
Радди дархости Украина барои узвияти бошитоб дар Иттиҳоди Аврупо
Роҳбарони Иттиҳоди Аврупо рӯзи панҷшанбеи "ранҷу дарди тасаввурнопазир"-е, ки Русия ба сари мардуми Украина овард, маҳкум карданд, аммо дар нишасти худ, ки дар Фаронса баргузор шуд, дархости Киев барои узвияти ҳар чӣ зудтари ин кишвар дар Иттиҳоди Аврупоро напазируфтанд.
Ҳамлаи низомии Русия ба Украина, ки бузургтарин ҳамла ба як кишвари аврупоӣ аз замони Ҷанги Ҷаҳонии Дуюм ба ин тараф ба шумор меравад, низоми амниятии Аврупоро барҳам зад ва пойтахтҳои аврупоиро ба бозандешӣ дар бораи сиёсатҳои иқтисодӣ, дифоӣ ва энержии ин иттиҳодия водошт.
Иттиҳоди Аврупо пас аз ҳамлаи Русия ба Украина таҳримҳои сахтеро алайҳи Маскав ҷорӣ кард. Ин иттиҳод ҳамакнун кӯмакҳои башардӯстонаро барои мардуми Украина фароҳам меоварад ва ҳамчунин артиши Украинаро бо силоҳ таъмин мекунад.
Аммо дархости Киев барои суръат бахшидани раванди узвияти Украина дар Иттиҳоди Аврупо ихтилофро дар миёни раҳбарони ин иттиҳод ба вуҷуд овард. Андреҷ Пленкович, нахуствазири Хорватия дар нишасти раҳбарони Иттиҳоди Аврупо, ки то субҳи ҷумъа давом кард, гуфт, "ҳеҷ касе дар як шаб вориди Иттиҳоди Аврупо нашудааст".
Аз сӯе, Чарлз Мишел, раиси ин нишаст, бо ибрози ҳамдардӣ бо Украина ва ҳимояти ахлоқӣ аз ин кишвар гуфт, ки "Украина ба ҳама хонаводаи аврупоӣ тааллуқ дорад".
Аммо бархе дигар гуфтанд, ки бар хилофи хости президенти Украина Владимир Зеленкский, Украина иҷоза надорад ба ин зудӣ ва шитобзада вориди Иттиҳоди Аврупо шавад. Аз ҷумла, нахустазири Ҳоланд ба ин дархост мухолифат кард.
Эммануэл Макрон, раиси ҷумҳури Фаронса аммо гуфт, айни замон имкони узвияти Украина дар Иттиҳоди Аврупо ба таври умумӣ рад нашудааст.
Вай изҳор дошт, "оё метавонем дарҳоро барои узвияти кишваре, ки дар ҳоли ҷанг аст, боз кунем? Фикр накунам. Оё метавонем дарҳоро бибандем ва бигӯем, не? Одилона нест. Биёед эҳтиёткор бошем".
Узвият дар Иттиҳоди Аврупо маъмулан чандин сол идома мекунад ва шартҳои сахте дорад, аз ҷумла, суботи иқтисодӣ, решакан кардани фасод ва риояи ҳуқуқи башар.
Амрико дигар аз Русия нафт намехарад. Ҷойи холиро кӣ пур мекунад? ВИДЕО
Нархи газ дар Амрико босуръат боло меравад. Дар Калифорния харҷи ронандагон ба фарқ аз як соли пеш барои газ 30 дарсад бештар шудааст. Мумкин аст, вазъ аз ин ҳам бадтар шавад.
Ҷо Байден, президенти Амрико, ин ҳафта гуфт, ки “Амрико яке аз бахшҳои муҳими иқтисоди Русияро ҳадаф қарор додааст. Мо воридоти тамоми нафту газро аз Русияро манъ мекунем. Ин ба он маъност, ки нафти Русия дигар дар бандарҳои Амрико қабул намешавад ва мардуми Амрико як зарбаи сахте ба мошини низомии Путин мезананд.”
Баъди изҳороти Байден, Бритониё гуфт, ки хариди нафти Русияро то охири сол бас мекунад. Иттиҳоди Аврупо гуфт, талабот ба гази табиии Русияро ба андозаи аз се ду ҳисса коҳиш медиҳад.
Назари таҳлилгарон, вокуниши Маскав
Ба ақидаи таҳлилгарон бо коҳиши талабот ба нафту газ ва болоравии нарх, Русия шояд дар кӯтоҳмуддат зарари ҷиддӣ набинад, аммо дар ниҳоят қатъи хариди нафту газ ва таҳримҳои иқтисодӣ барои Русия фалокатбор мешавад.
Кристина Берзина, таҳлилгари Бунёди Маршал, мегӯяд, “пешгӯии таъсири дақиқи он каме душвор аст, чун аз нархи газу нафт вобаста хоҳад буд. Аммо коҳиши чашмраси фурӯши нафту гази Русия ба иқтисоди он бегуфтугӯ зарба мезанад. Чораҳои дигар, аз ҷумла афзоиши хароҷоти ин мавод, наметавонад таъсири бадро дар иқтисод кам кунад.”
Гузориши видеоӣ дар инҷост:
Танҳо 8 дар сади масрафи дохилии сӯзишвории Амрико аз Русия аст. Ин дар ҳолест, ки Иттиҳоди Аврупо 40 дар сади гази табиӣ ва 27 дар сади нафташро аз Русия мехарад. Александр Новак, муовини нахуствазири Русия, ба “Ассошиэйтед Пресс”, дар бораи маҳдудиятҳо гуфт.
Ӯ афзуд: "Ба зудӣ иваз кардани ҷойи нафти Русия дар бозори Аврупо ғайриимкон аст. Барои ин, беш аз як сол вақт лозим аст. Ҳамчунин, хариди нафт аз манбаъҳои дигар барои муштариёни аврупоӣ хеле гарон меафтад."
Мардум чӣ мегӯянд?
Байден ин мамнуъиятро пас аз фишори шадид аз сӯйи демократҳо ва ҷумҳурихоҳон ҷорӣ кард. Вай ба истихроҷи 30 миллион бушка нафт аз захираҳои стратегии Амрико иҷоза дод ва мақомоти Иёлоти Муттаҳида аз истеҳсолкунандагони дигари нафт, мисли Венесуэла ва Арабистони Саудӣ, хостанд, ҷойи Русияро дар бозорҳои ин кишвар пур кунанд.
Як назарсанҷии Донишгоҳи Квиннипиак маълум кардааст, ки 71 дарсади пурсидашудагон дар Амрико бо вуҷуди болоравии нархи газ, аз манъи хариди нафти Русия пуштибонӣ кардаанд. Жаклин Сент Энн, сокини Лос-Анҷелес, гуфтааст, "барои ман болоравии нархи газ, беҳтар аз ҷорӣ шудани низоми худкома дар Украина аст."
Манъи воридоти сӯзишворӣ аз Русия ва идомаи ҷанг дар Украина нархи нафтро дар бозорҳои ҷаҳон боло бурд. Рӯзи сешанбе баҳои як бушка нафти хом аз 132 доллар гузашт.
Мошинаш зери зиреҳпӯш монд, худаш наҷот ёфт
Як марди украинӣ, ки мошинаш зери як зиреҳпӯши русӣ монд, мегӯяд, баъди муолиҷа гирифтану сиҳат шудан, ба сафи нерӯҳои мусаллаҳи кишвараш мепайвандад, то Украинаро аз ҳамлаҳои Русия муҳофизат кунад.
Аз Украина ва ҳамсояҳояш хостаанд, ки хориҷиҳоро "ҷудо" накунанд
Созмони Милали Муттаҳид гуфт, теъдоди мардуме, ки аз ҷанги Русия дар Украина мегурезанд, ба тақрибан 2 миллион нафар расидааст. Дар ин бора комиссари олии СММ дар умури паноҳандагон Филиппо Грандӣ баъди боздид аз Молдова, Лаҳистон ва Руминия маълумот дод. Ин кишварҳо мизбонони асосии паноҳҷӯён аз Украина ҳастанд.
Аммо натанҳо украиниҳо, балки шаҳрвандони кишварҳои дигар низ аз онҷо фирор мекунанд. То ин дам тақрибан 1400 шаҳрванди Тоҷикистон аз Украина ба Лаҳистону Молдова паноҳ бурдаанд. Айни замон баъзе аз хориҷиҳо шикоят доранд, ки ҳини фирор бо «табъиз ва мушкилоти дигар» рӯбарӯ ҳастанд.
Созмони Ҷаҳонии Муҳоҷират аз ҳукуматҳо хостааст, ба табъиз нисбати шаҳрвандони кишварҳои саввум, ки талоши фирор аз Украина ба давлатҳои ҳамсояро доранд, поён бидиҳанд.
Павел Диллон, сухангӯи созмон, гуфт, "албатта, мо амиқан нигарони вазъияти таассуфовари ин афрод ва гузоришҳои таъйидшуда ҳастем, ки дар мавриди табъиз, хушунат ва бегонаҳаросӣ алайҳи онҳо дар тӯли сафарашон дар тарафи Украина ва он сӯи марзҳо дарёфт кардаем."
Сайлигул, як зани ҳомилаи тоҷик, то оғози ҷанги Русия дар Украина дар Запарожйе кору зиндагӣ мекард. Ӯ шикоят дорад, ки беш аз як ҳафта боз наметавонад бо ду кӯдакаш аз онҷо берун шавад. «Дар роҳи оҳан ва ҷойҳои дигар аввал шаҳрвандони Украинаро барои берун рафтан иҷозат медиҳанд. Шаҳрвандони кишварҳои дигарро дар навбати дувум гузоштаанд,» -- гуфт ӯ рӯзи 8-уми март.
Сухангӯи Созмони Ҷаҳонии Муҳоҷират мегӯяд, дар робита ба вазъияти шахсоне ба монанди Сайлигул бо мақомоти украинӣ ва кишварҳои дигар дар тамос мебошанд. Вай аз ҳукуматҳо хост, гузоришҳоро дар бораи табъиз ва рафторҳои дигари нодуруст баррасӣ кунанд.
Павел Диллон ҳамчунин аз кишварҳо хост, итминон бидиҳанд, бо афроде, ки аз даргириҳо фирор мекунанд, аз ҷумла атбои кишварҳои севум, рафтори инсонӣ сурат мегирад ва дар қаламравҳояшон ба онҳо иҷозаи дастрасӣ ба хадамотро медиҳанд.
Ба гуфтаи ӯ, намояндагони 138 кишвар Украинаро тарк карданд ва масъалаи шаҳрвандони кишварҳои севум ва ниёзҳои давомдори онҳо яке аз мавридҳое хоҳад буд, ки дар ҳафтаҳои оянда ба он расидагӣ хоҳад шуд. Ба гуфтаи Диллон, даҳҳо кишвар бо Созмони Ҷаҳонии Муҳоҷират дар тамос шуда, хоҳони бозгашти амни шаҳрвандонашон шуданд.
Созмони Ҷаҳонии Муҳоҷират хостори дарёфти 350 миллион доллар барои посух гуфтан ба ниёзҳои рӯ ба афзоиши бӯҳрони Украина дар ду тарафи марз аст. Ин созмон мегӯяд, ин пул ба ҳазорон овора дар дохили Украина ва ҳамчунин ба касоне, ки ба кишварҳои ҳамсоя гурехтаанд, расонида хоҳад шуд.
Хабари марги Хурсандмурод дар Украина "рад шуд", вале ташвиши волидонаш монд. ВИДЕО
Ҳавлии Шарифамо Исоева дар маҳаллаи Бадахшони шаҳри Душанбе чаҳор рӯз мотамхонаро мемонд. Ба ӯ хабар расондаанд, ки писари 29-солааш, Хурсандмурод Маҳмудов, дар ҷараёни ҳамлаи Русия ба Украина кушта шуд, вале дертар рад кардаанд. Хурсандмурод Маҳмудов дар ҳайати артиши Русия дар Украина меҷангад.
Бино ба гузоришҳои расида, дар ҷанги Украина дар байни низомиёни рус тоҷиконе ҳам ҳастанд, ки шаҳрвандии Русияро доранд ва торафт сахттар шудани ҷанг волидони онҳоро дар Тоҷикистон нигарон кардааст.
“Танҳо орзу дорам, ки ӯро ба оғӯш бигирам"
Шарифамо Исоева ва аъзои дигари хонавода хабари марги Хурсандмурод Маҳмудовро рӯзи 4-уми март фаҳмидаанд. Аз Русия ба онҳо гуфтаанд, ки ӯ ва ҳамхидматонаш ҳангоми ҷанг дар Украина кушта шуда, ҷасадашон сӯхт ва бояд то анҷоми ташхис мунтазир монанд. Хабар бегоҳи 7-уми март рад шудааст.
"Се рӯз хабарҳои бардурӯғ бисёр ғамгин кард. Иттилои дақиқ ёфтем, ки фарзандамон сиҳату саломат аст ва дар ҳудуди Украина мебошад," -- гуфт Шарифамо Исоева рӯзи 8-уми март, вале тафсилот надод, ки оё бо писараш телефонӣ тамос дошт ё каси дигаре паёмашро расонд.
Гузориши видеоиро дар инҷо бинед:
Ба гуфтаи наздиконаш, Хурсандмурод Маҳмудов соли 2013 дар артиши Русия хидмат кард ва минбаъд вазифаашро шартномавӣ идома дод. Ӯ пештар дар пойгоҳи 201-уми Русия дар Душанбе кор мекард ва сипас ба шаҳри Самара бурда шудааст.
Хурсандмурод Маҳмудов рӯзи 21-уми феврал дар ҳайати нерӯҳои Русия ба марзи Украина рафтааст. Пас аз чаҳор рӯзи он, Маскав ба хоки ҳамсояаш ҳамла кард ва ҷанг то ҳол идома дорад. Киев ва кишварҳои ғарбӣ онро таҷовуз меноманд ва алайҳи Кремл таҳримҳои сахт ҷорӣ карданд.
Ҳарчанд хабари марги Хурсандмурод Маҳмудов рад шуд, ӯ то ҳоло дар майдони ҷанг аст. Аз ин рӯ, Шарифамо Исоева барои ҳарчи зудтар поён ёфтани даргирӣ дуо мекунад. “Фақат мехоҳам, ки фарзандамро як бори дигар бубинаму дар оғӯшам бигирамаш. Дигар чизе намехоҳам,” -- мегӯяд ӯ.
Чанд тоҷик дар Украина кушта шуданд?
Хурсандмурод Маҳмудов ягона ҷавони тоҷик нест, ки дар ҳайати нерӯҳои Русия дар Украина меҷангад. То ин дам дар бораи марги дастикам ду зодаи Тоҷикистон дар ҷанги Украина гузориш расидааст.
Тедоди умумии тоҷиконе, ки аз ҷониби Русия дар Украина меҷанганд, маълум нест. Миёни Тоҷикистону Русия низоми душаҳрвандӣ амал мекунад ва ба ин далел даҳҳо ҷавони тоҷик шаҳрвандии Русияро қабул карда, дар артиши он кишвар хидмат мекунанд.
Бар асоси шартномаи дутарафа, шахси соҳиби шиносномаи Тоҷикистон ва Русия дар кадоме аз ин кишварҳо хидмати ҳарбиро анҷом дода бошад, афсари эҳтиётии ҳамон кишвар ба ҳисоб меравад.
Аз ҳамлаи артиши Русия ба Украина қариб ду ҳафта мегузарад. Мақомоти Русия рӯзи 2-юми март эълон карданд, ки ҳудуди 500 низомии ин кишвар дар ҷанги Украина кушта шуданд. Ҷониби Украина талафоти артиши Русияро беш аз 12 ҳазор нафар эълон кард.
Ҷанг сахттар, теъдоди паноҳҷӯёни украинӣ зиёдтар мешавад. ВИДЕО
Бо шиддат гирифтани ҷанги Русия дар Украина, теъдоди мардуме, ки аз тарси кушта шудан мегурезанд, зиёдтар мешавад. Онҳо асосан ба самти Аврупо мегурезанд, ки ҳамсояҳои наздики Украина ҳастанд.
"Дар асри 21 боварнакарданист"
Аз пули рамзӣ дар сарҳади Маҷористону Украина 30 сол пеш охирин сарбози Шӯравӣ ба Украина, он замон яке аз ҷумҳуриҳои собиқи Иттиҳод, гузаштааст. Ҳамон вақт аксарият фикр мекарданд, ки бо ҳамин нуфузи Русия дар Аврупои Марказӣ абадан тамом мешавад. Аммо ҳоло бо ҳамлаи Русия ба Украина садҳо ҳазор нафар ба ҳамин самт, аз ҷумла Маҷористон фирор мекунанд.
Марта Котек, сокини Киев, мегӯяд, “ман тамоми зиндагиамро, дору надорамро гузошта омадам. Хона месохтам. Ин як девонагист. Пойтахти кишвари шумо бомбаборон мешавад, ин ваҳшатнок аст. Дар маркази Аврупо ва дар асри 21. Ин боварнокарданист.”
Дар чанд рӯзи гузашта бештар аз 100 ҳазор нафар ба Маҷористон рафтаанд, садҳо ҳазори дигар ба кишварҳои дигар, бахусус Лаҳистон. Теъдодашон зиёдтар мешавад ва даъватҳо барои кумак ба Украина меафзояд.
Хабарнигори “Садои Амрико” Яна, модари 31-солаеро дид, ки аз шаҳри Буча дар наздикии Киев бо фарзандонаш гурехтааст. Ӯ роҳи хонаашонро нишон медиҳад, ки мумкин аст, дигар ба он барнагардад.
"Онҳо низ одаманд"
“Аз тамоми ҷаҳон илтиҷо мекунем, ба мо кумак кунанд, чун ин сарзамини мо, кишвари мо аст. Мо ҷои дигаре рафтан намехоҳем. Мо украинӣ ҳастем, хонаводаи 44 миллионнафарӣ. Аз мардуми Русия мехоҳем, ба кӯчаҳо баромада, тазоҳурот кунанд. Онҳо низ одаманд,” – гуфт ӯ.
Бо ҳамлаи Русия ба Украина, нахуствазири Маҷористон Виктор Орбан, сиёсати сахтгиронаи муҳоҷират ба кишварро сабуктар сохт ва гуфт, муҳоҷирони Украинаро “зуд ва осон” қабул кунанд.
Ҳукуматҳои маҳаллӣ барои паноҳҷӯён марказҳои қабул ва нигаҳдорӣ боз кардаанд. Муассисаҳои давлатӣ бо ғизо таъмин мекунанд ва муассисаҳои имдодӣ хайрия ҷамъ меоранд.
Акош Тот, аз созмони “Асри Умед” гуфт: “Мо васоили беҳдоштии кӯдаконро овардем. Консерва, дору барои таб, васоили беҳдошт барои занон овардем. Касе парво надорад, аз куҷо омадаанд, ба мо кумак зарур аст. Мо бояд инҷо бошем.”
Бо авҷ гирифтани ҳамлаҳову хушунат, роҳи фирори паноҳҷӯён ба маҳалли амн мушкил мешавад ва гузаштани онҳо аз марз ҳам мушкилтар. Комиссари олии Созмони Милали Муттаҳид дар умури паноҳандагон мегӯяд, дар даҳ рӯзи ҳамлаи Русия ба Украина шумори гурезаҳо ба 1,5 миллион нафар расидааст.
Маскав иҷоза дод, сокинони Украина фақат ба Русияву Беларус раванд. Киев "ғайриахлоқӣ" хонд
Низомиёни Русия гуфтанд, ба хотири имкони берун рафтани мардум аз шаҳри Киев – пойтахти Украина ва шаҳрҳои Мариупол, Харков ва Суми – аз соати 10-и рӯзи 7-уми март оташбас ҷорӣ мекунанд. Қаблан талоши берун бурдани ғаринизомиён аз Мариупол натиҷа надода буд.
Хабаргузории давлатии РИА Новости бо такя ба Вазорати дифои Русия навишт, роҳҳои берун рафтани мардум танҳо ба самти Русия ва Беларус боз мешаванд. Украина ин қарорро “комилан ғайриахлоқӣ” номид ва сухангӯи президент Владимир Зеленский гуфт, шаҳрвандони Украина бояд имкон ёбанд, ки тавассути хоки Украина берун шаванд.
Дар изҳороти сухангӯи президенти Украина омадааст: “Ин як қиссаи комилан ғайриахлоқӣ аст. Мардуми азиятшударо ҳар тавре хостанд, дар наворҳои телевизионҳо ба намоиш мегузоранд”. Сухангӯ Русияро барои махсус номумкин кардани талошҳои пешинаи интиқоли мардум гунаҳкор кард. Вазорати дифои Русия гуфт, гурӯҳи махсусе бо ёрии дронҳо ҳаракати мардумро назорат мекунад.
Маълум нест, оташбас чӣ қадар давом мекунад. Гурӯҳи махсус гуфт, танаффус дар ҷанг бо як дархости президенти Фаронса Эммануэл Макрон ҷорӣ шуд, ки рӯзи 6-уми март дар суҳбати телефонӣ бо президенти Русия Владимир Путин садо додааст. Рӯшан нест, ки оташбас амал мекунад ё на.
Украина инчунин гуфт, бо Русия дар масъалаи ташкили долонҳои башарӣ музокира ҷараён дорад.
Рӯзи 7-уми март ҷудоиталабони мавриди ҳимояти Русия ва мақомоти украинӣ ҳамдигарро гунаҳкор карданд, ки намегузоранд барои эҷоди як долони амн барои мардуме, ки дар фикри тарки Мариупол ҳастанд, шароит фароҳам шавад. Мариупол дар соҳили баҳри Сиёҳ ҷойгир аст ва ҳазорҳо сокинаш талош доранд, ки аз оташи ҷанг наҷот ёбанд.
Рӯзи 7-уми март нерӯҳои Русия ҳуҷумҳои худро идома дода, ба шаҳри Миколаев (Николаев) дар 480-километрии ҷануби Киев оташ кушоданд. Наҷотбахшон гуфтанд, ҳамлаҳои мушакӣ ба биноҳои истиқоматӣ мерасанд.
Ҳамлаҳои мусаллаҳона инчунин ба канораҳои шаҳри Киев, аз ҷумла Ирпин идома ёфт. Ин шаҳрак се рӯз мешавад, ки аз дастрасӣ ба барқ, об ва ҳам низоми гармидиҳӣ маҳрум аст. Сокинон талош доранд, ки аз Ирпин ва Буча, як шаҳраки дигари наздик ба Киев, берун шаванд. Буча ҳам мавриди ҳамлаҳои ҳавоӣ қарор гирифтааст. Ситоди кулли Украина гуфт, “Русия ҳамоно ҳамлаҳои мушакиву тӯпхонаӣ ва бомбафканиро идома медиҳад”.
Ба иттилои Ситоди кулли Украина, “ғосибон истифодаи шабакаҳои ҳарими ҳавоии Беларусро барои ҳамла ба хоки Украина истифода мебаранд”. Мушовири вазири умури дохилӣ Антон Ҳерашенко гуфт, бо сабаби ин ки тирандозии русҳо идома дорад, берун бурдани мардум тавассути долонҳои амни башарӣ қатъ шуд.
Бо вуҷуди далелҳои зиёд ва мушаххаси ҳамлаҳои нерӯҳои Русия ба минтақаҳои аҳолинишин, ки аз ҷониби журналистон, аз ҷумла хабарнигорони Радиои Аврупои Озод/Радиои Озодӣ дар дохили кишвар нашр мешаванд, Маскав инро рад карда, мегӯяд, дар “ҷараёни амалиёти низомӣ”-аш “танҳо муассисаҳои низомӣ”-ро ҳадаф қарор медиҳад.
Рӯзи 6-уми март Киев бори дигар аз Ғарб тақозо кард, ки таҳримҳояшро шадидтар карда, инчунин, Украинаро бо силоҳи бештар, аз ҷумла, ҳавопаймоҳо таъмин кунад.
Котиби давлатии Амрико Энтони Блинкен, ки бо як сафар дар Аврупои Шарқӣ қарор дорад, гуфт, дар заминаи манъ кардани содироти нафти Русия бо муттафиқон “музокироти бисёр фаъоле” пеш мебарад. Зимни суханрониаш аз Молдова, ки бо Украина марзи тӯлонӣ дорад, Блинкен гуфт, агар Полша дар фикри ба Украина фиристодани ҳавопаймоҳои ҷангии сохти Русия бошад, Вашингтон дар фикри таъмини бештари ин кишвар бо ҳавопаймоҳо мебошад.
Президенти Украина Владимир Зеленский рӯзи 6-уми март бори дигар аз кишварҳои ғарбӣ тақозо кард, ки фазои Украинаро бубанданд. Ӯ дар як паёми видеоиаш гуфт, “барои бастани ҳарими ҳавоии мо ҷаҳон қудрати зиёд дорад”.
НАТО ин дархости Украинаро рад карда, гуфтааст, ки дар сурати бастани ҳарими ҳавоии Украина ин паймони низомӣ бо Русия бевосита вориди ҷанг мешавад. Зеленский инчунин аз баъзе муассисаҳои харобшуда дар бомбаборонҳои Русия хабар дод ва гуфт, мушакҳои Русия рӯзи 6-уми март фурудгоҳи мулкии Виннитсаро дар маркази Украина “пурра хароб” карданд. Низомиёни украинӣ рӯзи 6-уми март гуфтанд, дар канораҳои шаҳри ҷанубии Миколаев, ки роҳро то шаҳри ғарбии Одесса дар соҳилҳои баҳри Сиёҳ назорат мекунад, “даргириҳои пуршиддате” бо нерӯҳои Русия идома дорад.
Сарбозон дар Киев хандақҳо кофта, дар ҳамкорӣ бо гурӯҳҳои дифоии мулкӣ роҳҳоро мебанданд.
Владимир Путин ба иловаи Макрон рӯзи 6-уми март бо нахуствазири Исроил Нафтали Бенет ва ҳам президенти Туркия Раҷаб Таййиб Эрдуғон телефонӣ суҳбат кард. Дар изҳороти Кремл омадааст, ки дар суҳбат бо Эрдуғон Путин гуфтааст, ки ишғоли Украина танҳо дар ҳолате қатъ мешавад, ки агар “Киев душманиашро бас кунад”.
Ӯ гуфт, Украина бояд “талабҳои маълуми Русияро иҷро кунад”, ки, ба гуфтааш, “ғайринизомӣ” шудани Украина ва ҳам замонати дасткашӣ аз узвияти НАТО мебошад. Нахуствазири Австралия Скотт Моррисон рӯзи 7-уми март аз Чин тақозо кард, ки ба даъватҳои гирифтани пеши роҳи Русия аз ишғоли Украина ҳамроҳ шавад ва ҳушдор дод, ки ҳоло як “камони худкомагӣ” таҳдид дорад, ки сохтори сайёраро тағйир медиҳад.
Чин, ки бо Маскав робитаҳои бисёр наздик дорад, ҳамлаи Русияро ба Украина “ҳуҷум” наменомад ва аз кишварҳои ғарбӣ хостааст, ки “нигарониҳои қобили фаҳми амниятии Русия”-ро дарк кунанд.
Ван И, сухангӯи Вазорати корҳои хориҷии Чин, рӯзи 7-уми март ҳамкориҳои Пекинро бо Русия “мисли кӯҳ” қавӣ ва дурнамои ҳамкориҳоро дар оянда доманадор номид.
Айни замон, ҳисоб шудааст, ки аз замони шурӯи ҷанги Русия алайҳи Украина 1,5 миллион украинӣ муҳоҷир шуда, талош доранд, дар қаламравҳои Полша, Руминия ва Молдова паноҳ ёбанд.
Гапи Озод: Кӣ ҳақ аст? Русия ё Украина? ВИДЕО
- Украина беш аз даҳ рӯз аст, ки дар оташи ҷанг месӯзад.
- Чаро ин ҷанг сар зад?
- Амалкарди Русия оё поймол кардани истиқлоли Украина нест?
- Зери таҳрим қарор гирифтани Русия ба иқтисоди Тоҷикистон чӣ таъсир мерасонад?
Барои баҳси бештар дар ин бора ба студияи Радиои Озодӣ дар Душанбе сиёсатшинос Сайфулло Сафаров, таҳлилгар Шералӣ Ризоён ва рӯзноманигор Иршод Сулаймониро даъват кардем.
Иқтибосҳо аз барнома:
Барномаро дар сомона бубинед:
Барномаро дар Ютюб тамошо кунед:
1314 шаҳрванди Тоҷикистон аз Украина ба Полша ва Молдова паноҳ бурдаанд. ВИДЕО
То рӯзи 4-уми март 1314 шаҳрванди Тоҷикистон хоки Украинаро тарк кардаанд. Давлаталӣ Назризода, сафири Тоҷикистон дар Киев, рӯзи 5-уми март гуфт, "1176 нафар ба Лаҳистон ва 138 кас ба Молдова интиқол дода шуданд."
Аммо мақомоти Тоҷикистон нагуфтаанд, ки шаҳрвандони худро аз Лаҳистон кай бармегардонанд. Паноҳандагон аз ҳукумати Тоҷикистон талаб доранд, ки барояшон ҳавопаймо фиристода шавад.
Дар ҳамин ҳол, тоҷикони муқими Лаҳистон мегӯянд, ба садҳо муҳоҷири тоҷик мадад карда, бо ҷойи хоб ва хӯрок таъмин намудаанд.
Саидисҳоқ Бобоев, узви Кумитаи шаҳрвандии наҷоти гаравгонҳо ва зиндониёни сиёсии Тоҷикистон, қароргоҳаш дар Лаҳистон, ба Радиои Озодӣ гуфт, "ба тақрибан 667 нафар, аз ҷумла 118 кӯдаку наврас ёрӣ расондем. Тоҷиконе, ки дар Лаҳистон таксӣ меронанд, ба корафтодаҳо ройгон хидмат мекунанд."
Дилафрӯз, шаҳрванди 35-солаи Тоҷикистон, аз шаҳри Херсонаи Украина ба Лаҳистон рафтааст. Вай мегӯяд, чанд рӯз боз дар манзили яке аз тоҷикони муқими Лаҳистон ба сар мебарад.
"Ман дар як сехи қаннодӣ дар Украина кор мекардам ва ба хонаводаамон дар Тоҷикистон кумак мекардам. Ҳоло мехоҳам, дар Полша бимонаму кор кунам," – афзуд ӯ.
Дар умум, ба иттилои расмӣ, чаҳор ҳазор шаҳрванди Тоҷикистон дар Украина сабтином шуда буданд.
Украина нерӯҳои Русияро ба нақзи оташбас гунаҳкор кард
Мақомоти Украина гуфтанд, бо вуҷуди эъломи расмии Вазорати дифоъ, нерӯҳои Русия оташбаси муваққатро дар Мариупол ва Волноваха поймол карданд. Ба ин далел, нақшаи берун бурдани аҳолии осоишта иҷро нашудааст.
Вазорати дифои Русия 5-уми март дар Мариупол ва Волновахаи Украина оташбаси муваққат эълон кард, то аҳолии осоишта онҷоро тарк кунанд. Вале ҳамлаҳои сарбозони Русия дар минтақаҳои дигари Украина идома дорад.
Ҳукумати Украина нақша дорад, тақрибан 200 ҳазор нафарро аз Мариупол ва 15 ҳазор касро аз Волноваха берун барад.
Мақомоти шаҳри Мариупол дар шабакаҳои иҷтимоӣ гуфтанд, "ба далели он ки ҷониби Русия оташбасро риоя намекунад ва ба тирпарронӣ дар Мариупол ва атрофи он идома медиҳад, берун бурдани аҳолӣ мутаваққиф шуд." Онҳо аз сокинони Мариупол хостаанд, ба паноҳгоҳҳои худ баргарданд.
Ирина Верешук, муовини нахуствазири Украина, рӯзи 5-уми март дар изҳороти видеоӣ гуфт, Русия "созишномаро нақз кард" ва бо вуҷуди миёнравии Салиби Сурх "шаҳри Волновахаро тирборон мекунад".
Верешук аз идомаи ҳамлаҳо бо "силоҳи вазнин" ёдовар шуд ва аз ҷониби Русия хост, "тирборонро бас кунад, оташбасро барқарор намояд ва ба берун рафтани занону кӯдакон ва пиронсолон имкон диҳад.”
Маълум нест, ки рӯзи 5-уми март ҳамлаҳои Русия дар ягон гӯшаи Украина бас шудааст ё не.
Як тифли тоҷик қурбонии ҷанг дар Украина шудааст
Як тифли тоҷик, ки ҳамагӣ як моҳ пеш аз шурӯи ҳамлаҳои Русия ба Украина дар вилояти Харков ба дунё омада буд, дар пайи сарсонии хонавода ва бемории варами шуш даргузаштааст.
Саҳифаи "Оперативный ЗСУ" дар Телеграм навишт, ки тифлро рӯзи 4-уми март дар Лвов дафн карданд. Мақомоти Тоҷикистон марги Амирро дар Украина тасдиқ карда, гуфтанд, "ӯ 43 рӯз дошт".
Давлаталӣ Назризода, сафири Тоҷикистон дар Украина, рӯзи 5-уми март ба Радиои Озодӣ гуфт, "падари хонавода, Саъдулло Исломов, шаҳрванди Тоҷикистон буда, ҳамсараш аз Украина аст."
"Онҳо асосан дар Харков кору зиндагӣ мекарданд. Бо оғози даргириҳо, дар таҳхонаҳо буданд ва онҷо шуши кӯдакро сармо задааст. Сипас ба Лвов рафтанд, то аз ин роҳ ба кишварҳои ҳамсоя гузаранд. Тифл аз пневмония даргузашт," -- гуфт Назризода.
Дар ҳамин ҳол, рӯзи 28-уми феврали имсол, пас аз чаҳор рӯзи ҷанг дар Украина, дар хонаводаи тоҷики муқими Киев як кӯдак ба дунё омадааст, ки номашро Амина гузоштаанд. Дар сафорати Тоҷикистон гуфтанд, ин оила ба зудӣ ба Лаҳистон интиқол хоҳанд ёфт.
Ба иттилои расмӣ, чаҳор ҳазор шаҳрванди Тоҷикистон дар Украина сабтином шуда, аз оғози ҷанг беш аз ҳазор нафари онҳо ба Лаҳистон ва кишварҳои дигар рафтаанд.
Маълум нест, мақомот онҳоро кай ва чӣ гуна ба кишвар меоранд. То ин дам Узбекистону Қазоқистон садҳо шаҳрванди худро бо ҳавопаймоҳо аз Лаҳистон баргардондаанд.
Мақомоти Тоҷикистон то ҳанӯз дар мавриди ҷанг дар Украина низ мавқеи худро ошкор накардаанд, вале дар Маҷмаи кулли Созмони Милал аз рой додан ба зидди Русия худдорӣ варзиданд. Русия яке аз шарикони стратегии Тоҷикистон аст ва дар кишвар пойгоҳи низомӣ дорад. Душанбе бо Киев низ додугирифт дорад. Чархаҳои аввалинро барои нерӯгоҳи "Роғун" ширкати "Гидротяжмаш"-и Украина сохтааст.
