Ҳодиса
"Бархеро ба Душанбе бурданд." Боздошти даҳҳо сокини Язгулом
Маъмурони амниятии Тоҷикистон зиёда аз 30 сокини ҷамоати Язгуломи ноҳияи Ванҷро дастгир карда, аммо ҳеч шарҳе надодаанд.
Ба иттилои дарёфтӣ, боздошти онҳо рӯзи 16-уми май сурат гирифта, ба "омодагӣ ба харобкорӣ" гумонзад ҳастанд. Дар ҳамон шабу рӯз марзбонҳои Тоҷикистон сафари сокинони ҷумҳурӣ ва хориҷиёнро ба минтақаҳои сарҳадӣ, аз ҷумла вилояти Бадахшон, маҳдуд карданд. Ин минтақа бо Афғонистон ҳаммарз аст.
Мусанниф Меҳмонов, раиси ҷамоати Язгулом, рӯзи 23-юми май ба Радиои Озодӣ гуфт, "12 сокини деҳаи Жамак барои бозпурсӣ ба шаҳри Душанбе бурда шуданд." Ӯ бо баҳонаи он ки қазия махфӣ асту онро намояндагони КДАМ ва Вазорати корҳои дохилӣ таҳқиқ доранд, тафсилот надод.
Бо гузашти як ҳафта аз ин ҳодиса Кумитаи давлатии амнияти миллии Тоҷикистон қазияро ба таври расмӣ шарҳ надодааст. Маълум нест, ки ангезаи аслӣ чист.
Расонаҳои "Pamir Inside" ва "Azda TV" рӯзи 22-юми май бо такя ба манобеи худ дар бораи боздошти камаш 35 сокини деҳаҳои Жамак ва Андарбаки Язгулом гузориш доданд.
"Pamir Inside" рӯзи 23-юми май низ бо такя ба як манбааш дар ниҳоди амниятии Тоҷикистон ангезаи "амалиёти вижа"-ро ба маъракаи густурдаи зидди ҳиҷобу рӯсарӣ пайванд дод: "Он ҷавононе, ки метавонистанд барои рейд мушкил эҷод кунанд, пешопеш боздошт шуданд."
Чанд ҳамсуҳбати Радиои Озодӣ дар ҷамоати Язгулом боздошти сокинонро ба овозаҳо дар бораи гуё "ворид шудани гурӯҳе аз Афғонистон" рабт доданд. Камаш ду нафар дар деҳаи Жамак гуфтанд, "дар аввали моҳи май чанд сокини Язгулом аз Афғонистон ба ин тараф гузаштаанд. Мардум қасди онҳоро намедонистанд ва ба меҳмонӣ даъват карданд. Гурӯҳи дигар гуё дар 15-километрии деҳа силоҳ пинҳон намудаанд."
Радиои Озодӣ ҳақиқат ё танҳо овоза будани масъаларо аз раиси ҷамоати Язгуломи ноҳияи Ванҷ пурсид. Мусанниф Меҳмонов вуҷуди овозаҳоро тасдиқ кард, аммо дар бораи он ки оё воқеан гурӯҳе аз Афғонистон ба ҳудуди Тоҷикистон гузаштааст ё не, посух надод. Ӯ гуфт, эҳтимол ба қарибӣ навори суҳбати боздоштшудаҳо тавассути телевизионҳои давлатӣ пахш шавад ва он вақт қазия рӯшан хоҳад шуд.
Одинашо Мардзода, раиси ноҳияи Ванҷ, рӯзи 23-юми май гуфт, воқеан, чанде пеш мақомот бо мардуми Язгулом мулоқот ва суолу ҷавоб карданд. "Масъалаи убури чанд тан аз Афғонистон яке аз суолҳое буд, ки мақомот дар миён гузошта буданд. Ҳоло вазъ ором аст ва пурсишу таъқиб ҷой надорад," -- афзуд ӯ.
Як сол пеш, 26-уми апрели соли 2023, дар мавзеи Дашти Язгуломи ноҳияи Ванҷ, ду узви "Ҷамоати Ансоруллоҳ", ки аз ҳудуди Афғонистон ба хоки Тоҷикистон ворид гардида буданд, кушта шуданд.
Маҳдуд шудани сафар ба минтақаҳои сарҳадӣ
Марзбонҳои Тоҷикистон рӯзи 17-уми май аз шаҳрвандони ҷумҳурӣ ва хориҷиён хостанд, ки бе шиноснома ё санадҳои дигари тасдиқкунандаи ҳувият ба минтақаҳои сарҳадӣ дар Хатлон ва Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон нараванд. Ин ду вилоят дар сарҳад бо Афғонистон ҷойгир аст.
Нерӯҳои марзбонии КДАМ-и Тоҷикистон рӯзи 17-уми май дар баёнияе гуфт, "бе риояи чунин талабот даромадан ба минтақаҳои номбурда иҷозат дода намешавад... Дар постгоҳҳои сарҳадӣ даромаду баромади шаҳрвандонро зери назорати ҷиддӣ мегиранд."
Мақомот сабабро ба "вазъи минтақа ва ҷаҳон" ва "кӯшиши созмонҳои террористию экстремистӣ барои ғайриқонунӣ гузаштани сарҳадҳои давлатӣ ва амалҳои зиддибашарии террористӣ дар нуқтаҳои гуногуни сайёра, аз ҷумла Ҷумҳурии Тоҷикистон" рабт доданд.
Онҳо намунаи мушаххас наоварда, вале гуфта буданд, ин ҳолат "тақозо мекунад, ки ҳифзу ҳимояи ҳудуди мамлакат, суботу оромӣ ва таъмини ҳаёти осоиштаи сокинон пурзӯр карда шавад."
Маълум нест, ки ин баёнияи Нерӯҳои марзбонии Тоҷикистон то кадом андоза ба боздоштҳо дар Язгулом рабт дорад.
Раисӣ ва вазири корҳои хориҷии Эрон дар суқути чархбол ҷон бохтаанд
Расонаҳои Эрон рӯзи 20-уми май ба таври расмӣ эълон карданд, ки раиси ҷумҳури он кишвар Иброҳим Раисӣ, вазири корҳои хориҷӣ Амирҳусейн Абдуллоҳиён ва чанд мақоми дигар бар асари сарнагун шудани чархболи ҳомили онҳо ба ҳалокат расиданд.
Хабаргузориҳои расмии "Тасним" ва "Меҳр" ин хабарро тасдиқ карданд. Як мақоми эронӣ низ дар гуфтугӯ бо хабаргузории "Рейтерз" ҳалокати Иброҳим Раисӣ ва ҳайати ҳамроҳи ӯро таъйид кардааст.
Чархболи раиси ҷумҳури Эрон нимаи дувуми рӯзи 19-уми май дар вилояти Озарбойҷони шарқии ин кишвар пас аз фуруди сахт нопадид шуд. Ба гуфтаи мақомоти Эрон, ҳодиса дар пайи ҳавои номусоид сурат гирифтааст.
Расонаҳои Эрон рӯзи 19-уми май хабар доданд, ки дар дохили чархбол Иброҳим Раисӣ, президенти Эрон, Ҳусейн Абдулоҳиён, вазири корҳои хориҷии ин кишвар, раиси вилоят ва имоми намози ҷумъаи Табрез қарор доштанд.
Бо нокомии гурӯҳҳои имдодии Эрон дар шиносоии маҳалли сарнагун шудани чархбол, кишварҳои минтақа, аз ҷумла Туркия ва Русия бо фиристодани наҷотбахшон ва таҷҳизоти ҳавоӣ ба кӯмаки Эрон шитофтанд ва дар ниҳоят паҳбоди туркӣ ҷойи ҳодисаро дар наздикии як деҳаи кӯҳистонӣ бо номи "Тавил" дар вилояти Озарбойҷони шарқӣ муайян кард.
Ҳанӯз норушаниҳои зиёде дар бораи ин ҳодиса вуҷуд дорад. Тибқи гузоришҳо, минтақа шоҳиди бориши зиёд ва меғи (туман) шадид ҳангоми сарнагун шудани чархболи ҳомили раиси ҷумҳури Эрон ва ҳайати ҳамроҳи ӯ будааст.
Саидмуҳаммад Оли Ҳошим, имоми ҷумъаи Табрез, Ҳусайн Молик Раҳматӣ, раиси вилояти Озарбойҷони шарқӣ ва чанд тани дигар, аз ҷумлаи сарнишинони ин чархбол будаанд.
Телевизиони давлатии Ҷумҳурии исломии Эрон дар соатҳои аввали субҳи душанбе эълон карда буданд, ки бо кашфи маҳали суқути чархболи ҳомили Иброҳим Раисӣ, раиси ҷумҳури Эрон ва ҳайати ҳамроҳи ӯ, то кунун нишоне аз зинда будани сарнишинон мушоҳида нашудааст.
Бо расидани нерӯҳои имдодӣ ба маҳалли суқуим чархболи Иброҳим Раисӣ, Шабакаи хабари Эрон дар зернависи барномаи худ навишт, "то кунун ҳеҷ асаре аз зинда будани сарнишинони чархбол мушоҳида нашудааст".
Дар пайи эълони ҳалокати Иброҳим Раисӣ, тибқи Қонуни асосии Эрон, муовини аввали ӯ бо мувофиқати раҳбари он кишвар Алии Хоманаӣ, масъулиятҳои раиси ҷумҳуриро ба ӯҳда мегирад.
Банди 131-и Қонуни асосии Эрон мегӯяд, дар сурати фавт, барканорӣ, истеъфо, нопадид шудан ё бемории беш аз ду моҳи раиси ҷумҳур ва ё дар мавриде, ки муддати раёсати ҷумҳурӣ поён ёфта ва раиси ҷумҳури нав бар асари монеаҳо ҳанӯз интихоб нашуда ва ё умури дигаре монанд ба ин, муовини раиси ҷумҳур бо мувофиқати раҳбарӣ, ихтиёрот ва масъулиятҳои вайро бар ӯҳда мегирад".
Ҳамчунин бар асоси ҳамин қонун, шӯрое иборат аз раиси порлумон, раиси Додгоҳи олӣ ва муовини аввали раиси ҷумҳур вазифадор аст, ки заминаҳоро барои интихоби раиси ҷумҳур дар панҷоҳ рӯз фароҳам кунад.
Муҳаммад Мухбир, ҳамакнун муовини авали раиси ҷумҳури Эрон аст ва дар сурати мувофиқати Алии Хоманаӣ, масъулиятҳои Иброҳим Раисиро ба ӯҳда мегирад.
Чархболи президенти Эрон нопадид шуд. Аз Раисӣ хабаре нест
Чархболи президенти Эрон дар шарқи вилояти Озарбойҷони ин кишвар пас аз фуруди сахт нопадид шудааст.
Ин фуруд бегоҳи рӯзи 19-уми май дар пайи ҳавои номусоид сурат гирифтааст.
Расонаҳои Эрон рӯзи 19-уми май хабар доданд, ки дар дохили чархбол Иброҳим Раисӣ, президенти Эрон, Ҳусейн Абдулоҳиён, вазири корҳои хориҷии ин кишвар, раиси вилоят ва имоми намози ҷумъаи Табрез қарор доштаанд.
Аҳмад Ваҳидӣ, вазири корҳои дохилии Эрон ба хабаргузории "Тасним" гуфтааст, ки ҳангоми бозгашт аз вилояти Озарбойҷон чархболи президент ва ҳамроҳонаш дар ҳавои меҳолуд “маҷбур ба фуруди сахт шудааст.”
“Алъон гурӯҳҳои мухталифи имдодӣ ба тарафи минтақа дар ҳаракат ҳастанд. Бо сабаби номуносиб будани ҳаво шояд гурӯҳҳои имдодӣ дертар ба ҷои ҳодиса бирасанд,”—гуфтааст Аҳмад Ваҳидӣ.
Хабаргузории "Тасним" навиштааст, ки дар лаҳзаи ҳодиса яке аз мусофирони чархбол ба тими наҷотдиҳандагон тамос гирифтааст, вале ҳоло дигар ҳеч тамосе бо ин гурӯҳ барқарор нашудааст.
Маълум нест, ки охирин тамос дар лаҳзаи нишасти сахт будааст ва ё пас аз он.
Расонаҳои Эрон навиштанд, ки Иброҳим Раисӣ, президенти Эрон бо се чархбол аз маросими бозкушоии сарбанди наве дар Порсободи вилояти Озарбойҷон, ҳаммарз бо ҷумҳурии Озарбойҷон, бармегаштанд.
Дар ин маросим Илҳом Алиев, президенти Озарбойҷон низ ширкат доштааст. Ду чархбол баргаштаанд, вале аз сарнавишти чархболи президент хабаре нест.
Дар Маскав хобгоҳи муҳоҷирони тоҷику қирғиз сӯхтааст
Як хобгоҳи муҳоҷирони тоҷику қирғиз дар шаҳри Маскав оташ гирифтааст.
Ҳодиса рӯзи 17-уми май дар наздикии истгоҳи метрои “Новые Черёмушки” дар маҳалли кори муҳоҷирон рух додааст.
Гуфта мешавад, ҳамаи ҳуҷҷатҳои муҳоҷирони корӣ сӯхта аст.
Сабаби ҳодиса ва ҳаҷми зарари сӯхторро ҳанӯз шарҳ надодаанд.
Видеоро инҷо тамошо кунед:
Президенти Гурҷистон ба қонуни "агенти хориҷӣ" вето гузошт
Президенти Гурҷистон, Саломе Зурабишвилӣ, эълон кард, ки ба қонуни “агенти хориҷӣ” “вето” гузошт.
Ин қонуни баҳсбарангезро, ки боиси эътирозҳо дар Гурҷистон ва мухолифати созмонҳои ҳуқуқӣ шудааст, рӯзи 14-уми май вакилони порлумони Гурҷистон қабул карданд. Аммо президенти Гурҷистон, ахиран дар нишасте гуфт:
“Имрӯз ман ба “қонуни русӣ ”, ки ба сарқонуни кишвари мо ва меъёрҳои Аврупо мухолифат мекунаду дар роҳи мо маҳдудиятҳое пеш хоҳад овард, вето гузоштам. Он бояд бекор карда шавад. ”
Ҳизби ҳокими "Орзуи гурҷӣ", ки тарҳи қонунро пешниҳод кардааст, имкон дорад бо ба даст овардани 77 райъ веторо бекор кунад. Дар баррасии сеюми ин қонун 84 вакили Гурҷистон ба тарафдории он раъй дода буданд.
Бино ба ин қонун, созмонҳои ғайридавлатӣ ва расонаҳое дар Гурҷистон "агенти хориҷӣ" эътироф мешаванд, ки бештар аз 20 дарсади даромадашон аз хориҷа аст. Норозиён онро тақлид ба қонуни "агентҳои хориҷӣ" дар Русия донистанд.
Даҳҳо ҳазор нафар чанд ҳафта алайҳи ин қонун дар Тбилиси (Тифлис) эътироз карданд. Мақомоти Гурҷистон зидди норозиён аз обу гази ашковар ва тирҳои резинӣ истифода карданд.
Марги 50 нафар бар асари обхезӣ дар Афғонистон
Бино ба иттилои мақомоти Толибон бар асари обхезии шаби гузашта дар Афғонистон 50 нафар кушта ва даҳҳо кас бедарак шудаанд.
Абдулвоҳиди Ҳамос, сухангӯйи Ҳукумати Толибон дар вилояти Ғур ба Радиои Озодӣ гуфт, обхезӣ ҳазорон хонаву дӯкон ва садҳо гектар замини кишоварзиро вайрон кардааст. Вай афзуд: “Тақрибан 50 нафар, аз ҷумла занону кӯдакон, ба ҳалокат расида, баъзеи онҳо бедарак шудаанд, 2000 хона пурра ва чор ҳазор манзили дигар қисман валангор шудаанд, инчунин садҳо гектар замини кишоварзӣ ва хоҷагиҳои истеҳсолӣ зарар диданд. ”.
Ба гуфтаи ин масъул, дар маркази вилоят шаҳри Фирӯзкуҳ, беш аз ду ҳазор мағозаву дӯконҳои мардум зери об мондаанд.
Абдулқосим Фирдавсӣ, як сокини шаҳри Фирӯзкӯҳи вилояти Ғур, ба Радиои Озодӣ гуфт, макони савдо ва анборҳои мардум пур аз об шудаанд. "Вазъият ба дараҷае бад аст, ки мардум дар як дақиқа тамоми сармояи худро аз даст доданд. Хеле тарсидаанд, онҳое, ки зарар дидаанд, бори дигар аз обхезӣ нигаронанд. Мардум ба сарпаноҳу ғизо ниёз доранд”
Сафдар Алӣ, як сокини маҳаллаи Талхаки Лаъли вилояти Ғур, мегӯяд, ки сели рӯзи ҷумъа заминҳои кишоварзии ӯро вайрон кард. "Дирӯз дар мавзеи Талхак дар соати 4-и шаб сел омад ва баъд аз 6-и шаб мо аз замини кишоварзӣ маҳрум шудем. Худоро шукр, ки талафот надорем, панҷ гектар замини гандуму заъфаронамро хароб кард.”
Дар наворҳое ҳам, ки бархе корбарон аз Форёб ба Радиои Озодӣ ирсол кардаанд, дида мешавад, ки сел ба хонаҳои мардум ворид шуда ва мардум дар боми хонаҳояшон паноҳ бурдаанд. Сокини Форёб, ки нахост номаш гуфта шавад дар бораи хисороти сели шоми ҷумъа ба Радиои Озодӣ нақл кард: "Ҳеҷ чиз намондааст. Молу мулкамон зери об монд. Мототсикли нав харида будам, он ҳам зери об мондааст. Вазъият хеле бад аст. Хонаҳо вайрон шуданд."
Забеҳуллоҳ Муҷоҳид, сухангӯи ҳукумати Толибон дар саҳифаи X-и худ ба қурбониёни обхезии ахир изҳори ҳамдардӣ карда, гуфтааст, ки гурӯҳҳои имдодрасони онҳо ба манотиқи осебдида сафарбар шудаанд.
Дар ҳамин ҳол осебдидагони сел дар вилоятҳои шимолу шарқи Афғонистон, бахусус дар Бағлон, ки талафоти зиёде дар пай дошт, мегӯянд, то ҳанӯз интизори кӯмакҳои башардӯстона ҳастанд.
Латукӯби донишҷӯёни хориҷӣ ва эътирози садҳо нафар дар Бишкек
Бино ба иттилои расмӣ дар пайи бетартибиҳо дар шаҳри Бишкек, шаби 18- уми май 28 нафар осеб дидаанд. Сафорати Покистон гуфт, дар ин ҳодиса 14 шаҳрвандаш осеб дидааст. Дар робита ба эътирозҳо, мақомоти Ҳиндустон ва Покистон вокуниш карда, аз донишҷӯёни худ хостанд, аз ҷойи зисташон берун нараванд.
Таҳдиди пайваста. Дар Тоҷикистон чӣ гуна бо офатҳои табиӣ мубориза мебаранд?
Ҳар сол айёми баҳор дар Тоҷикистон бо офатҳои табиӣ ҳамроҳ аст ва талафоти ҷонӣ, молӣ ва иқтисодии зиёде ба кишвар мерасонад. Ниҳодҳои давлатӣ аз чораҳои пешгирона сухан мегӯянд, аммо коршиносони мустақил онҳоро нокофӣ медонанд.
Кумитаи ҳолатҳои фавқулода рӯзи 14-уми май бо нашри баёнияе аз эҳтимоли омадани сел дар гӯшаҳои гуногуни кишвар хабар дод. Намояндагонаш аз мардум хостанд, ки эҳтиёт кунанд, муроқиби кӯдакони ноболиғ бошанд ва бо ҳадафи пешгирӣ аз сел ҷӯйбору заҳкашҳоро тоза кунанд. Ин ҳушдори аввалин аз ибтидои баҳори соли ҷорӣ ба мардуми кишвар нест.
Соли 2023 дар кишвар 560 офати табиӣ сабт шуд, ки дар натиҷа 51 нафар ҷон бохтанд ва хисорот ба иқтисоди кишвар бештар аз 76 миллион сомонӣ шумурда шудааст. Дар ҳамин ҳол, тибқи пешбинии Кумитаи ҳолатҳои фавқулода хатар аз соли гузашта камтар нахоҳад буд.
Бар асоси омори расмӣ, дар ҳоли ҳозир дар Тоҷикистон беш аз 1200 минтақа зери хатари офатҳои табиӣ, ба мисли селу тарма ва сангфароӣ ҳастанд. Дар ин манотиқ беш аз 72 ҳазор хонавода ё 400 ҳазор одам зиндагӣ мекунад. Чаро Тоҷикистон ҳар сол бо пайомадҳои зиёнбори офатҳои табиӣ дучор мешавад ва кӯшиши мақомот барои пешгирӣ аз он то чӣ андоза муассир аст?
Мубориза бо пайомадҳо?
Муродалӣ Амонзода, коршиноси масъалаҳои муҳитзистӣ, мегӯяд, ҳукумат асосан ба роҳҳо, обрасонӣ ва хати барқ тавваҷуҳ дорад. Дар ҳоле ки, ба қавли ӯ, “дар замони Шӯравӣ барои ҷилавгирӣ аз ҷараёни сел сад сохта мешуд, мутахассисҳо омӯзиш дода мешуданд ва бунёди хона дар мавзеъҳои пурхатар мамнуъ буд. Дар даврони пас аз фурӯпошии Шӯравӣ, ба вижа дар даҳаи 90 ва аввали 2000-ум ба ин мавзуъ таваҷҷуҳ намешавад.”
Кумитаи ҳолатҳои фавқулодаи Тоҷикистон ҳар рӯз дар мавриди бартараф кардани пайомадҳои офатҳои табиӣ иттилоъ медиҳад. Аммо, ба гуфтаи Амонзода набояд танҳо ба оқибатҳои офатҳои табиӣ посух дод, балки корҳои пешгиронаи муассиртарро бояд рӯи даст гирифт, то камтар зиён расад.
Хонаҳо дар ҷойҳои номуносиб
Ҷамшед Камолов, намонядани КҲФ, рӯзи 14-уми май ба Радиои Озодӣ гуфт, дар ҳамкорӣ бо шарикони рушд марҳила ба марҳила мардумро аз ҷойҳои хатарбор мекӯчонанд: "Нақшаи миёнамуҳлати кӯчондани муҳоҷирони экологӣ барои солҳои 2024-2026 тасдиқ шудааст. Бар асоси он, дар умум, дар се сол 525 хоҷагӣ ба мавзеъҳои бехавф кӯчонида мешаванд."
Ба гуфтаи вай, ҳоло ҳангоми тақсими замин барои сохтани хона ба фарқ аз соли 90 омили хатар дар назар гирифта мешавад. Он замон барои сохатани хона заминро новобаста аз пурхатар будани ҷой медоданд. Моҳи марти соли 2023 Додситонии кул бештар аз 1,5 хазор қарорро, ки аз ҷониби раисони шаҳру ноҳияҳо ва мақомдорони дигари марбут ба замин қабул шудаанд, ғайриқонунӣ шумурд ва ба зидди 252 нафар парвандаи ҷиноӣ боз кард.
Муноқиша бар сари замин барои солҳои дароз яке аз мушкилиҳои муҳим дар Тоҷикистон мондааст. Бисёре аз сокинон на танҳо нисбат ба тақсими ноодилонаи замин ибрози норизоятӣ мекунанд, балки аксаран аз ин дар ҳайаратанд, ки чаро барои бунёди хона дар минтақаҳои хатарнок замин дода мешавад.
Дар солҳои гузашта ҳангоми сар задани сел дар вилояти Хатлон сокинон мақомотро дар кори соҳилбандӣ ва камтаваҷҷуҳӣ ба бозсозии зерсохтҳои фарсудаи даврони Шӯравӣ муттаҳам карданд. Мақомот аз корҳои анҷомшуда гузориш медиҳад. Аммо, аён аст, ки натиҷагирии лозим аз офатҳои табиии гузашта сурат нагирифтааст.
Ҳудуди 93 дарсади масоҳати Тоҷикистон кӯҳистон аст. Офатҳои табиӣ ба далели тағйирёбии иқлим афзоиш меёбанд. Дар натиҷа, минтақаҳои кӯҳистонии кишвар дар баробари сел, обхезӣ, тарма ва заминҷунбӣ шадидан осебпазир шудаанд. Бисёре аз деҳаҳо дар ин ноҳияҳо дар маконҳои дурафтода қарор доранд, ки талошҳои имдодрасониро дар сурати ба вуқуъ омадани офатҳои табиӣ печида ва хатарнок мекунад.
Раиси ҷумҳур Эмомалӣ Раҳмон дар нишасти 78-умии Маҷмаи Умумии СММ таъкид кард, ки Тоҷикистон яке аз кишварҳои осебпазир дар баробари чолишҳои тағйироти иқлим аст. Ӯ ба иҷрои стратегияи миллии мутобиқшавӣ ба тағйирёбии иқлим то соли 2030 ишора кард ва таъкид дошт, ки барои дастёбӣ ба ҳадафҳои он ниёз ба кумаки молӣ ҳаст.
Бар асоси гузориши раиси Кумитаи ҳолатҳои фавқулода Рустам Назарзода, дар 4 соли охир хисороти расида аз офатҳои табиӣ дар Тоҷикистон тақрибан ба 331 миллион сомонӣ расидааст.
Селу тарма ва сангрез. Зиндагии 72 ҳазор оила дар минтақаҳои хатарбор
Зиёда аз ҳазору дусад минтақа дар Тоҷикистон зери хатари офатҳои табиӣ эълон шуданд. Ба онҳо селу баҳман ё тарма, ярчу сангрез ва фурӯравии замин таҳдид мекунад.
Ба гуфтаи кормандони Кумитаи ҳолатҳои фавқулода, дар ин минтақаҳо 72 ҳазор оила ё 400 ҳазор нафар зиндагӣ доранд, ки бояд ба ҷойи дигар кӯчонда шаванд. Мақомот иддао доранд, ки сокинон худсарона дар заминҳои зери хатар хона сохтаанд. Мардум мегӯянд, заминро ба онҳо намояндагони ҳукумати маҳаллӣ доданд.
Ҷамшед Камолов, намояндаи Кумитаи ҳолатҳои фавқулодаи Тоҷикистон, рӯзи 14-уми май ба Радиои Озодӣ гуфт, дар ҳамкорӣ бо шарикони рушд тасмим доранд, сокинонро марҳила ба марҳила ба ҷойҳои амн баранд.
"Нақшаи миёнамуҳлати кӯчондани муҳоҷирони экологӣ барои солҳои 2024-2026 тасдиқ шудааст. Бар асоси он, дар умум, дар се сол 525 хоҷагӣ ба мавзеъҳои бехавф кӯчонида мешаванд," – шарҳ дод ӯ.
Гуфта мешавад, ин теъдод аз шаҳрвандон дар солҳои гузашта ҳангоми бунёди худсаронаи манзил сокини минтақаҳои хатар шудаанд. Ҷамшед Камолов мегӯяд, ҳоло тақсими замин барои сохтани маскан бо назардошти хатари минтақаҳо амалӣ мегардад.
Ӯ афзуд: "Дар Тоҷикистон як даврае буд, солҳои 90-ум, тақсими замин дар ҳама ҷойҳо амалӣ карда шуд. Яъне, аксарият хонаҳои ғайриқонунӣ ҳам сохтанд, бе иҷозаи мақомот хонаҳои худро дар ҷойҳои хавфнок сохтанд."
Баъзе аз шаҳрвандон мегӯянд, мақомоти маҳаллӣ аз бунёди хонаҳо дар минтақаи хатар огоҳ буданд ва худи онҳо ба сокинон дар ин ҷойҳо замин додаанд.
Икромҷон Шоев, сокини ҷамоати Чӯянгарони шаҳри Ваҳдат, 40-километрии Душанбе, мегӯяд, селу боронҳои пуршиддат ҳар бор ба хонаи онҳо зиён мерасонад: "Мардуми моро дар ҳамин ҷо оварда ҷой кардаанд. Бечораҳо ҷой надоранд, ба куҷо раванд? Ба ҳамин ҷо меоранд, маҷбур заминро мегиранд, хона сохта зиндагӣ мекунанд."
Видеоро дар инҷо бинед:
Додситонии кулли Тоҷикистон дар моҳи марти соли 2023 зиёда аз якуним ҳазор қарори раисони шаҳру ноҳияҳоро барои додани қитъаи замин ғайриқонунӣ эълон кард ва гуфта буд, ки нисбат ба 252 нафар парванда кушодааст.
Тақсими замин дар минтақаҳои Тоҷикистон чанд сол боз ба як мавзӯи доғу баҳсӣ дар сатҳи болотарини ҳукумат табдил ёфтааст. Нигарониҳо аз ҳолатҳои ришваситонӣ дар ин соҳа борҳо садо медиҳад.
Дар Кумитаи ҳолатҳои фавқулода гуфтанд, барои кӯчондани сокинон аз минтақаи хатар ба онҳо дар дигар ҷой қитъаи замин ва қарзҳои боимтиёз дода мешавад. Сокинон бар инанд, ки тавони бунёди манзилро дар минтақаи дигар надоранд ва аз ин рӯ талош мекунанд, аз манзилҳои феълии худ накӯчанд.
Бар пояи омори расмӣ, соли гузашта ҳамагӣ 225 оила ба минтақаҳои амн кӯчонида шудаанд.
Дар соли 2023 бар асари офатҳои табиӣ дар Тоҷикистон 51 нафар ҷони худро аз даст додаанд. Зиёни молии қариб 560 офат ба аҳолӣ ва иқтисоди кишвар 76 миллион сомониро ташкил додааст. Тоҷикистон яке аз кишварҳои осебпазир дар баробари фалокатҳои табиӣ шумурда мешавад ва осеби ҷонию молӣ ҳар сол рӯ ба афзоиш аст.
Оби дарёи Панҷ дар ҳудуди Фархор баланд шудааст. Хатараш чист?
Оби дарёи Панҷ, ки Тоҷикистону Афғонистонро аз ҳам ҷудо мекунад, дар ҳудуди ноҳияи Фархори вилояти Хатлон бештар ҷорӣ шуда, ба қавли сокинон, "соҳилҳоро хароб мекунад".
Мардум аз он нигаронанд, ки агар вазъ чунин идома ёбад, эҳтимол садҳо гектар замини кишт ва хонаҳои зиёд зери об хоҳанд монд. Намояндагони ҳукумати ноҳия гуфтанд, соҳилбандӣ бо тахтасангҳои бетонӣ идома дорад.
"Мардум метарсанд, чун 30 сол пеш ҳам об зиёд шуда буд. Мо пешгирӣ мекунем. Раҳмат ба мардум, ки ба мо ёрӣ карданд. Ҷаноби олӣ то 2000 ҳазор кубик дода буд, ҳоло бо он соҳилҳоро мустаҳкам мекунем," – гуфт Зариф Вализода, раиси ноҳияи Фархор.
Аз баландиҳои Фархор дида мешавад, ки оби Панҷ чӣ қадар баланд шудааст. Солҳои пеш аввал симхор ва то як километр бешазорро тай карда, сипас ба дарё мерасидед. Акнун аз соҳили дарё то ба симхор панҷ метр ҳам намондааст.
Дар наворҳое, ки чаҳор рӯз пеш сабт шудааст, сокинон аз наздик шудани дарёи Панҷ ба деҳаи Дарқади ноҳияи Фархор мегӯянд. "Хок оварда рехта истодаем, то лаби симхор қариб омадааст," – мегӯяд яке аз сокинон дар видео.
Кумитаи ҳолатҳои фавқулодаи Тоҷикистон дар ноҳияи Фархор 22 мавзеи хатарнокро сабт кардааст. Яке аз онҳо ҷамоати Дарқад дар соҳили рӯди Панҷ аст.
Акнун ин ҷо таҷҳизоте насб мекунанд, ки бояд дар ҳолати зарурӣ бонги хатар занад. Содиқҷон Раҳмонзода, сардори Идораи ҳолатҳои фавқулода дар минтақаи Кӯлоб, гуфт: "Дар се ноҳияи наздисарҳадӣ дастгоҳи огоҳкунанда насб шуд. Ба ба наздикӣ ҳамаи онҳоро аз нав санҷиданд."
Ҳоло сокинони ин минтақа аз боло шудани сатҳи оби Панҷ ва омадани сел ҳарос доранд. Мақомот мегӯянд, тамоми талошро хоҳанд кард, то пеши об гирифта шавад.
Видеоро дар инҷо бинед:
Вакилонаш хостаанд, Раҳматшоҳ Қурбоновро ба ҳабси хонагӣ гиранд
Вакилони мудофеи Раҳматшоҳ Қурбонов, ронандаи 44-солаи зодаи Тоҷикистон (ҳамзамон шаҳрвандии Русияро дорад), аз Додгоҳи Санкт-Петербург хостаанд, ки то поёни таҳқиқи парвандааш ӯро аз Боздоштгоҳ ба ҳабси хонагӣ гузаронад.
Мусофирбари зери идораи ӯ рӯзи 10-уми май ба дарёи "Мойка" афтод ва ҳоло ба марги 7 нафар гумонбар аст. Ду мусофири дигар дар ҳолати вазнин дар бемористон ҳастанд.
Додгоҳи ноҳияи Октябри шаҳри Санкт-Петербург рӯзи 12-уми май дастур дод, ки Қурбоновро то 9-уми июл ва то поёни таҳқиқи парванда ба ҳабс гиранд.
Яке аз шахсони наздик ба Раҳматшоҳ Қурбонов рӯзи 13-уми май ба Радиои Озодӣ гуфт, “азбаски парвонаи ронандагиро аз ӯ гирифтаанд, имкони идораи мошинро надорад ва ба ҷомеа хатар надорад. Муддати дароз шаҳрванди Русия аст, доғи судӣ надорад.”
Раҳматшоҳ Қурбонов ронандаи ширкати “Таксӣ” буд. Худаш гуфтааст, тормози мусофирбар мушкил дошт ва аз наздикони қурбониён маъзарат хостааст.
Ба нақли ҳамсараш, Раҳматшоҳ Қурбонов як рӯз пеш аз ҳодиса 20 соат кор кард, вале раҳбараш баъди ҳамагӣ панҷ соати истироҳат дубора ӯро ба кор хонд. Мудири ширкати “Таксӣ”-ро низ дастгир кардаанд.
Тафтишот тасдиқ мекунад, ки ба Раҳматшоҳ Қурбонов дар муддати чанд рӯз шароити кору истироҳати зарурӣ фароҳам нашудааст.
Аммо ин ягона иттиҳоми зидди Раҳматшоҳ Қурбонов нест. Кумитаи тафтишотии Русия ӯро ба он муттаҳам кардааст, ки як сол пеш дар ивази пул даҳ муҳоҷирро дар хонааш ғайриқоннуӣ номнавис карда буд.
Садама дар ноҳияи Айнӣ. Ҷасади се касро ёфтанд, тақдири чор каси дигар номаълум
Дар натиҷаи ба дарё сарозер шудани як мошин дар роҳи Душанбе-Чаноқ, се кас ба ҳалокат расида, сарнавишти чор нафари дигар номаълум аст. Ҳодиса баъд аз зуҳри 8-уми май дар ҳудуди ноҳияи Айнӣ рух додааст.
Дафтари матбуоти ширкати "Инновейтив роуд солюшнз" гуфт, ронандаи мошини "Опел-Зефира" аз уҳдаи идораи нақлиёт набаромад ва худрав аз баландӣ ба дарё рафтааст.
Ба гуфтаи манбаъ, то ин дам ҷасади 3 нафар пайдо шуда, ҷустуҷӯи мусофирони дигар идома дорад. Наздикони яке аз фавтидагон гуфтааст, дар дохили нақлиёт ҳафт нафар буданд.
Як манбаи огоҳ аз қазия ба Радиои Озодӣ гуфт, дар дохили нақлиёт ду зан ва як кӯдак низ будааст.
Дар наворҳое, ки корбарон аз ҷойи ҳодиса ба Радиои Озодӣ фиристоданд, дида мешавад, ки кормандони Кумитаи ҳолатҳои фавқуллода мошин ва мусофирони онро ҷустуҷӯ доранд.
Солона дар Тоҷикистон даҳҳо нафар дар садамаҳои нақлиётӣ ҷонашонро аз даст медиҳанд.
Дар Варзоб як мардеро меҷӯянд, ки ҳангоми сел нопадид шудааст
Дар пайи борони шадиду омадани сел дар Варзоб як сокини ноҳия бо чорвояш нопадид шудааст. Пайвандони Ҷалолиддин Оеви 61-сола мегӯянд, чанд рӯз боз ӯро ҷустуҷӯ доранд, аммо бенатиҷа.
Онҳо мегӯянд, дар рӯзи аввали ҳодиса маъмурони Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мақомоти ноҳияро хабардор карданд, вале ҳанӯз хабаре нест.
Далер Олимов, ҷияни Ҷалолиддин Оев, рӯзи 7-уми май гуфт, “бояд маъмурони наҷот омада, ёрӣ мерасонданд. Ҳамроҳ мекофтем. Ҷое, ки ҳодиса шудааст, ҷое, ки баромада буд, ҳамаро дидем, нест.”
Ҷалолиддин Оев дар деҳаи Даҳанаи ноҳияи Варзоб мезист. Ӯ ҳам дар рӯзе нопадид шуд, ки сел омаду заминҳои мардум, мактаб ва пули деҳаро вайрон кард.
Намояндагони Кумитаи ҳолатҳои фавқулода дар Варзоб мегӯянд, чанд рӯз боз дар деҳаҳое, ки осеби бештар дидаанд, машғули коранд ва ҳоло ба деҳаи Даҳана мераванд.
Мақомот аз бепарвоии мардум ба ҳушдору огоҳиҳо нигаронӣ мекунанд. Мегӯянд, пеш аз офатҳои табиӣ ба сокинон ҳушдор доданд, ки эҳтиёт кунанд ва ба маконҳои осебпазир дар баробари селу обхезӣ нараванд.
Селу обхезӣ, ки дар Тоҷикистон чанд рӯз боз идома дорад, то кунун сабаби марги 3 нафар шудааст. Хонаву киштзори зиёде осеб диданд. Фалокат мумкин аст, такрор шавад, барои ҳамин ҳавошиносони тоҷик аз сокинони Ваҳдату Варзоб, Ҳисор, Норак ва навоҳии дигар хостаанд, рӯзҳои 10-12-уми май ба кӯҳу саҳро нараванд.
"Бе хонаву бе дар мондем." Пайомадҳои сели харобиовар дар Тоҷикистон
Дар натиҷаи омадани сел дар ноҳияи Варзоб ва шаҳри Истаравшан се нафар ҷон бохта, дар чанд минтақаи дигари Тоҷикистон пулу роҳу хонаҳо вайрон гаштаанд. Мақомот мегӯянд, ба қадри тавон ба ҳама кумак мерасонанд. Баъзе аз сокинони осебдида гуфтанд, ҳанӯз ёрӣ нагирифтанд.
Кумитаи ҳолатҳои фавқулодаи Тоҷикистон рӯзи 6-уми май дар баёнияе гуфт, "яке аз онҳое, ки дар деҳаи Дуобаи Варзоб ба ҳалокат расид, 40 сол ва дигаре 67 сол дошт". Ҳувияти онҳо ҳанӯз эълом нашудааст. "Як зани 20-сола аз ҷамоати Гули Сурхи шаҳри Истаравшан низ рӯзи панҷуми май зери сел монда, ҷон бохт," – хабар дод манбаъ. Ин зани ҷавон, ба гуфтаи мақомот, барои чарондани чорво ба саҳро рафта буд.
"Мо ҳар сол обод мекунем, сел вайрон мекунад"
Боронгарии шадид рӯзи 5-уми май ба чанд деҳаи ноҳияи Варзоб, аз ҷумла Гулбоғ, дар канори шаҳри Душанбе, зарар расондааст. Миҷгона Нурдонаева даҳшати селро чунин қисса кард: "Соати шаши субҳ омад. Ҳамин қадар фурсат ёфтем, ки кӯдаконро гирифта, ба ҷойи бехавф кӯчидем. Аммо бе хонаву бе дар мондем. Ман зани танҳоям, се фарзанд дорам. Вазъияти моро бинед, ёрӣ кунед."
Ҷамила Ҳайитова, сокини дигари Гулбоғ, мегӯяд, ба ҷуз аз либоси танашон чизи дигареро аз коми сел наҷот дода натавонистанд: "Аз ҳамин ҷо моро ба ягон ҷойи ободтар баранд. Чанд сол шуд ҳоли мо ҳамин аст. Мо ҳар сол обод мекунем, сел вайрон кардан гирад, ҳамроҳи фарзандон ба куҷо равем?"
Деҳаи Гулбоғ дар маконе, ки пештар ба номи "Бӯстонсароҳои ВКД" маъруф буд, дар 20-25 соли охир бунёд шудааст. Сел аз 62 хонаи ин деҳа (зиёда аз 200 бошанда дорад) зиёда аз 30 хонаро пурра ва ё қисман вайрон кардааст.
Муродалӣ Далиев, сокини деҳаи Гулбоғ, мегӯяд, ба ёрии фаврӣ ниёз доранд, "зеро то ҳозир дар адир хобем". Сокини дигари деҳа Гулчеҳра Исҳоқова гуфт: "Сел хонаи хоҳарамро вайрон кард. Чизе надоранд. Дар адир то кай хоб мекунанд, дар ҳамин борону хунукӣ? Ӯ ҳомила аст, агар ҳамин шаб таваллуд кунад, куҷо меравем?"
Аъзои Кумисюн ба мардум чӣ гуфт?
Раиси маҳаллаи Гулбоғ Меҳроб Далиев сари вақт нарасидани ёриҳоро ба мардуми ниёзманд тасдиқ кард: "Кумакҳоро агар гӯем, чизе нашудааст. Ягон чиз. Ҳамсояҳое, ки хонаҳояшон соз аст, хӯрок пухта, ба мардум медиҳанд. Агар надиҳанд, халқ ҳеч чиз надорад."
Фирӯз Суюнов, сардори бахши Кумитаи ҳолатҳои фавқулода дар ноҳияи Варзоб, рӯзи 6-уми май гуфт, ба мардум ёриҳои лозимро мерасонанд: "Дирӯз ба мардум ёрӣ расонда, онҳоро аз даруни обу сел наҷот додем. Айни ҳол дар ҳудуди деҳа корҳои бартарафкунӣ ҷараён дорад. Аз ҷониби Кумисюни ташкилшуда дар рӯзҳои наздик оқибатҳои сел бартараф карда мешавад."
Видеоро дар инҷо бинед:
Раиси ноҳияи Варзоб Хусрав Дамонзода дар суҳбати бидуни микрофон ба Радиои Озодӣ гуфт, Кумисюн зиёни расидаро муайян мекунад ва сипас расондани ёриҳо ба мардум оғоз хоҳад шуд. Қурбоналӣ Мирзоев, сокини деҳаи Гулбоғ, мегӯяд, "намояндагони Кумисюн гуфтанд, агар сел хонаро вайрон карда бошад, ёрӣ мерасонанду бас. Мегӯянд, бо девори муҳофизатӣ, дарвоза ва замин кор надоранд. Гуфтанд, агар хонаатон зарар медид, ёрӣ мерасондем. Мо гуфтем, ҳамаи ин ҳам пул аст, аз куҷо меёбем."
Сел ҳамчунин ба ҷамоати Лучоби ин ноҳия хисорот расонда, пули мошингузари миёни деҳаҳои Меҳробод ва Чорводор (Муғулони собиқ)-ро валангор кард ва роҳи 5-6 деҳаи ин ҷамоатро ба самти Душанбе баст.
Ба ин монанд давоми ду рӯзи охир бар асари боронҳои зиёду пайдарпай дар вилоятҳои Суғд, ноҳияҳои Ховалингу Муъминобод, Шамсиддин Шоҳин, Балҷувон, Восеъ, Ёвон, Хуросон ва шаҳри Кӯлоби Хатлон, ноҳияи Дарвози Бадахшон ва минтақаҳои атрофи Душанбе низ сел омад. Дар ин манотиқ замин, иншооти ёрирасон, роҳҳои мошингузар ва чанд пулу хона вайрон шудааст.
Аксҳои бештар дар инҷо:
Оқибатҳои сели харобиовар дар як деҳаи Варзоб
Ҳалокати се нафар ҳангоми омадани сел дар гӯшаҳои Тоҷикистон
Дар натиҷаи омадани сел дар ноҳияи Варзоб ва шаҳри Истаравшан се нафар ҷон бохтаанд.
Кумитаи ҳолатҳои фавқулодаи Тоҷикистон рӯзи 6-уми май дар баёнияе гуфт, яке аз онҳое, ки дар Варзоб ба ҳалокат расид, “40 сол ва дигаре 67 сол дошт”.
“Як зани 20-сола аз ҷамоати Гули Сурхи шаҳри Истаравшан низ рӯзи панҷуми май зери сел монда, ҷон бохтааст,” – хабар дод манбаъ. Ин зани ҷавон, ба гуфтаи мақомот, барои чарондани чорво ба саҳро рафта буд.
Давоми ду рӯзи охир бар асари боронҳои зиёду пайдарпай дар вилоятҳои Суғд, Хатлон, Бадахшон ва ноҳияҳои атрофи Душанбе сел омад.
Дар наворҳое, ки корбарон аз ноҳияи Сангвор (Тавилдара) ба Радиои Озодӣ фиристоданд, дида мешавад, ки сел ба хонаи сокинон даромадааст. Дар чанд минтақаи дигар роҳу пулҳоро вайрон кард.
Гуфтугӯ