Баъзе аз шаҳрҳо холӣ; хона, мактаб ва бемористонҳо вайрон карда шудаанд. Осори ҳуҷуми Русия ба хоки Украина дар се соли охир. Бархе аз тоҷикони муқими Украина мегӯянд, ҷанги идомадор ба кору зиндагии онҳо низ бетаъсир намонд.

Аз ҷумла, шаби 6-уми феврал дар ҳамлаи Русия ба бозори “Барабашово” дӯкони тоҷирони тоҷик пурра аз байн рафт. Ин бозори калонтарини Харкови Украина дар се соли ҷанг камаш се дафъа мушакборон шудааст.

Моликони чанде аз дӯконҳо пас аз ҳамлаи Русия дар рӯзи 24-уми феврали соли 2022 дарҳояшонро баста, Украинаро тарк кардаанд. Чандеи дигар ҳанӯз онҷо ҳастанд. Муҳаммадраҳим Холов, тоҷири зодаи Тоҷикистон, яке аз онҳост. Вай рӯзи 20-уми феврал ба Радиои Озодӣ наворе фиристод, ки дар он беш аз даҳ дӯкони сӯхтаро дидан мумкин аст.

“Тиҷорати мо аз байн рафт. Хонаи ман хуб аст, вале хонаи бародарони дигари тоҷик ба хок яксон шуд. Ягон чиз намонд, хонаҳо ба замин ҳамвор шудаанд. Мо зиндагии хуб доштем. Ягон тоҷику узбекро намегуфтанд, ки ту аз куҷоӣ. Аз соли 1994 дар инҷо зиндагӣ дорем, моро хеле эҳтиром мекунанд,” – нақл кард ӯ.

Холов дар Харков аст ва ба мардуми Украина кумак мекунад. Ӯро бештар бо он мешиносанд, ки дар рӯзҳои сахти ҷанг палав пухта, ба мардум дод. Муҳаммадраҳим мегӯяд, ҷанг дар се соли охир кору зиндагии тоҷикони муқимиро ба мисли миллионҳо украинӣ хароб кард.

Хумрон Пушкашов баъди сӣ сол зиндагӣ дар Украина, пас аз оғози ҷанг, ночор ин кишварро тарк кард. Дар шаҳри Одесса фурӯшгоҳи қолин дошт. Ҳоло бо ҳамсар ва ду фарзандаш дар Олмон ба сар мебарад.

"Орзу дорем, ки ҷанг тезтар тамом шавад. Гашта равем ба хонаву дари худ ва зиндагиро оғоз кунем. Олмон ҷойи хуб аст, фикр мекунам, мо бармегардем, вале фарзандон мемонанд, чун дар инҷо таҳсил мекунанд. Муҳим оромӣ шавад, дигар он тарафаш осон аст,” – гуфт ӯ.

Ҷанг баъзе аз тоҷикони муқими Украинаро на танҳо аз хонаву мол, балки аз наздиконашон ҳам ҷудо кард. Санавбари 35-сола бо се тифлаш аз Украина ба Лаҳистон (Полша) рафт, аммо ба шавҳараш тибқи қонуни замони ҷанг иҷозаи берун шудан аз Украинаро надоданд.

Ӯ гуфт, се сол боз бо кӯдаконаш дур аз шавҳар ранҷ мекашад: "Шавҳарамро нагузоштанд, ки бо мо биояд. Худам бо кӯдакон омадам, чун ҷое, ки зиндагӣ мекардем, мушакборон мешуд ва хонаҳои ҳамсоя хароб шуда буд. Ҳоло тарбияи фарзанд бе шавҳар мушкил аст. Забонро намедонистам, кӯдакон бемор мешуданд, намедонистам чӣ кор кунам.”

Гузориши видеоиро дар инҷо бинед:

Дар сафорати Тоҷикистон дар Украина гуфтанд, ки то оғози ҷанг зиёда аз 12 ҳазор зода ва 4,5 ҳазор шаҳрванди Тоҷикистон дар Украина кору зиндагӣ доштанд. Аксар шаҳрвандони Тоҷикистон пас аз оғози ҷанг аз ин кишвар берун шуданд.

Аз ҳисоби зодагони Тоҷикистон, ки шаҳрванди Украина буданд, танҳо занону кӯдакон ва мардони бемор имкони берун шудан аз ин кишварро пайдо карданд. Ҳоло ҳама чашм ба роҳи сулҳ ҳастанд, то дубора зиндагиашонро дар Украина ба роҳ монанд. Санавбар пайваста хабарҳоро пайгирӣ мекунад ва интизори рӯзест, ки поёни ҷанг эълон шавад: "Ваъдаи президенти Амрико аст, ки мегӯяд, ҷангро бас мекунад. Аз Худо умедворам, ки ҷанг бас мешаваду ба назди шавҳарам бармегардем."

Бо вуҷуди сарусадо хабаре аз тарҳи дақиқ дар бораи сулҳ дар Украина нест. Русия ба оҳистагӣ қисматҳои бештаре аз хоки Украинаро ғасб мекунад ва ҳанӯз ҳеч гуфтугӯе миёни Маскаву Киев дар бораи сулҳ расман сурат нагирифтааст.

Владимир Зеленский, президенти Украина, гуфт, омодааст, ба хотири сулҳ дар кишвараш аз мақоми худ истеъфо диҳад. Ӯ яке аз роҳҳои расидан ба сулҳро дар пазируфтани Украина ба созмони низомии НАТО донист.

Раисҷумҳури Украина рӯзи 23-уюми феврал дар остонаи сесолагии таҷовузи Русия ба хоки кишвараш ва дар замоне ки фишорҳои сиёсӣ аз ҷониби Вашингтон алайҳи ӯ бештар мешавад, ба суоли рӯзноманигорон посух дод. "Агар дар Укарина сулҳ шавад, агар ба шумо зарур аст, ки ман истеъфо диҳам, пас, ман омодаам…Омодаам инро бо НАТО иваз кунам," -- гуфт Зеленский.

Ӯ афзуд, агар зарур шавад, ӯ "фавран" аз мақомаш истеъфо медиҳад.

Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико, аз ин пеш Владимир Зеленскийро "диктатори интихобнашуда" номид ва гуфт, ки дар Украина бояд интихобот баргузор шавад.

Баҳс бар сари омор

Ҳафтаи гузашта Доналд Трамп чанд бор ба Зеленский ҳамлаи лафзӣ кард. Зеленский гуфт, мехоҳад, Трамп ба Украина биояд. Ӯ гуфт, аз кумаки Амрико "сипосгузор" аст. "Мехоҳам, ки бо Трамп ҳамдигарфаҳмӣ дошта бошем. Кафолати амниятӣ аз ҷониби Трамп барои мо хеле муҳим аст," -- гуфт Зеленский.

Ҳамзамон раисҷумҳури ҳарфи Трампро, ки Амрико 350 миллиард доллар ба Украина мадад кардааст, зери шубҳа гузошт ва гуфт, ки аз Иёлоти Муттаҳида наздик ба 100 миллиард доллар дарёфт кардаанд. Ӯ гуфт, ки ин маблағҳо кумак буданд ва онҳоро ҳамчун қарз эътироф намекунад.

Лаҳни Доналд Трамп дар мавриди Украина пас аз суҳбати телефониаш бо Путин ва мулоқоти намояндаҳои ИМА бо намояндаҳои Русия дар Арабистони Саудӣ тундтар шуд. Ӯ ҳатто дар як суҳбаташ Зеленскийро гунаҳкор кард, ки натавонист аз ҷанг пешгирӣ кунад ё онро барвақттар хотима диҳад.

Дар посух Зеленский гуфт, ки Доналд Трам таҳти таъсири дурӯғпароканӣ қарор гирифтааст.

Баҳс дар мавриди тарҳи ИМА ба Украина

Президенти ИМА дар идомаи ҳамлаҳои лафзӣ гуфт, ки Зеленскийро шахси сазовор барои музокироти сулҳ намебинад ва даъват кард, ки Украина барои ҷуброни маблағҳои Амрико созишномаи коркарди захираҳои нодири зеризаминиро имзо кунад.

Стив Виткоф, ёвари Тармп дар суҳбат бо телевизиони CNN гуфта буд, ки эҳтимол ин созиш рӯзи 24-уми феврал имзо шавад. Зеленский гуфт, ин созиш бояд кафолати амниятӣ дошта бошад ва фиристодани низомиёни амрикоӣ ба Украина мантиқӣ хоҳад буд.

Раҳбарони кишварҳои аврупоӣ дар баҳси як ҳафтаи ахир бо Зеленский ҳамназар ҳастанд. Онҳо низ бар инанд, ки ҳамагуна созиш бо дарназардошти манфиати Укарина ва Аврупо баста шавад.

Чаро Макрон ва Стармер назди Трамп рафтанд?

Эммануел Макрон, президенти Фаронса ва Кейр Стармер, сарвазири Бритониё барои гуфтугӯ бо Трамп ба Вашингтон рафтаанд. Ҳарду талош доранд, ки бо Трамп забон ёбанд.

Аксари раҳбарони кишварҳои аврупоӣ эълон карданд, ки аз Украина пуштибонӣ хоҳанд кард. Владимир Зеленский рад намекунад, ки агар Амрико кумак накунад, барояш сахт хоҳад буд.

Се соли пеш, рӯзи 24-уми феврали соли 2022 Русия ба Украина ҳамла кард. Он замон маъмурияти Ҷо Байден эълон кард, ки аз Украина пуштибонӣ мекунад. Амрико дар баробари Иттиҳоди Аврупо аз кишварҳои аслии пуштибони Украина дар муқобилият бар таҷовузи Русия дониста мешавад.

Доналд Трамп, ки моҳи ноябри 2024 дар интихоботи президентии ИМА пирӯз шуд, ваъдаи қатъи ҷанг дар Украинаро додааст. Чунин ба назар мерасад, ки дигар Амрико ба Украина кумак карданӣ нест ва бештар Трамп талош дорад, ки пулҳои додаашро аз Украина бозпас гирад.

Ҳанӯз хабаре аз тарҳи дақиқ дар бораи сулҳ дар Укарина нест. Русия ба оҳистагӣ қисматҳои бештаре аз хоки Украинаро ғасб мекунад ва ҳанӯз ҳеч гуфтугӯе миёни ду кишвар дар бораи сулҳ низ сурат нагирифтааст.

Ӯ ин ҳарфҳоро дар ҳамоиши амалии сиёсии муҳофизакорон (CPAC) дар Вашингтон баён дошт.

“Мехоҳам, ки онҳо бар ивази маблағҳое, ки мо додем, ба мо чизе бидиҳанд. Мо металҳои нодир ва нафт хостем, чизе, ки имкони ба даст оварданаш ҳаст,”—гуфт Трамп дар ин ҳамоиш.

Ӯ таъкид кард, ки барои баргардонидани пули Амрико талош мекунад.

Президенти ИМА ин ҳарфҳоро дар ҳоле гуфт, ки Вашингтон ва Киев дар мавриди созишномаи коркарди захираҳои минералии Украина, ки дар сохтани аккумулиятор барои мошинҳои электронӣ кор меоянд, гуфтугӯ дорад.

Кит Келлог, фиристодаи вижаи Амрико дар умури Украина ва Русия ҳафтаи гузашта дар суҳбат бо Владимир Зеленский гуфт, имзои ин созишнома “хеле муҳим аст”. Келлог Зеленскийро барои нишон додани “мардонагӣ” тавсиф кард.

Трамп дар ин ҳамоиш гуфт, ки шояд ба зудӣ дар ин маврид бо Украина созишнома имзо кунанд.

"Мо маблағҳои худро бармегардонем, чун ин ноодилона аст. Мебинем, вале фикр дорам, ки мо ба бастани созишнома наздик шудаем,”—гуфт ӯ.

Пешниҳоди созиш барои ба даст овардани захираҳои табииӣ Украина, ба гуфтаи мақомоти амрикоӣ, ба хотири ҷуброни маблағҳои сарфшудаи ИМА ҳаст.

Хабаргузориҳо хабар доданд, ки Зеленский аз имзои тарҳи аввали ин созишнома даст кашидааст, вале бо тарҳи такмилшудаи нав ҷиддӣ муносибат дорад.

Мақомоти украинӣ мегӯянд, дар ин тарҳ Амрико бар иваз ба Украина ваъдаи кафолати амниятӣ надодааст, аз ин рӯ, онро ба нафъи ин кишвар намедонанд.

Руслан Стефанчук, раиси порлумони Украина ба расонаҳо гуфтааст, ки баррасии ин тарҳ аз рӯзи 24-уми феврал оғоз мешавад. Ба гуфтаи ӯ, Украина бо ин шарт, ки Амрико барояш кафолати амниятӣ диҳад, онро имзо мекунанд.

Суҳбати Трамп бо Путин ва оғози гуфтугӯи мақомоти рус ва амрикоӣ кишварҳои аврупоӣ ва Украинаро нигарон кардааст, ки ИМА тарҳҳоеро пиёда хоҳад кард, ки бар зиёни онҳо хоҳад буд.

Доналд Трамп пас аз суҳбати телефониаш бо Владимир Путин борҳо Зеленсикйро танқид кард ва ӯро “диктатор” номид.

Ҷанги Русия бо Украина, ки рӯзи 24-уми феврал аз он се сол пур мешавад, ба марҳилаи ҳассосе расидааст. Украина ба оҳистагӣ ақибнишинӣ дорад ва Русия минтақаҳои бештаре аз ин кишварро ишғол мекунад.

Се соли пеш Русия бе далел ба хоки Украина ҳамла кард. Дар ин ҷанг даҳҳо ҳазор нафар аз ду тараф кушта ва миллионҳо украинӣ овора шуданд. Аксари кишварҳои дунё ҳамлаи Русия ба хоки Украинаро маҳкум ва зидди Русия таҳрим ҷорӣ карданд. Амрико ҳам аз ҷумлаи пуштибонҳои Украина буд, вале бо бозгашти Доналд Трамп ба қудрат зоҳиран Вашинтон дигар ба Киев кумак карданӣ нест.

Бо вуҷуди сару садо атрофи созиши сулҳ дар Украина маълум нест, ки ҷанг кай ба поён мерасад.

Дар тарҳи пешниҳодии Амрико дар муқоисаи ба тарҳи Иттиҳоди Аврупо ва Украина танқид аз амалкарди Русия камтар аст. Рӯзи 24-уми феврал аз ин ҷанг се соли расо мегузарад ва қарор аст, дар Маҷмааи Умумии Созмони Милал барои қабули ин қатънома раъйгирӣ баргузор шавад.

Дар тарҳи Амрико, ки рӯзи 21-уми феврал пешниҳод шуд, аз “талафоти фоҷиаобор дар муноқишаи Русия ва Украина” изҳори таассуф карда ва хостори поёни фаврии ҷанг ва сулҳи пойдор шудаанд. Аммо дар он ҳеч ишорае ба қаламравҳои ишғолии Украина накардаанд ва Русияро ҳам гунаҳкори ҷанг наномидаанд.

Марк Рубио, вазири умури хориҷии Амрико тарҳи қатъномаро “содда ва таърихӣ” номид ва аз кишварҳои узви Созмони Миллал хост, барои “сохтани роҳ ба самти сулҳ” аз он ҳимоят кунанд.

Ӯ дар як баёния гуфт: “Ин қатънома мутобиқ ба дидгоҳи президент Трамп аст, ки Созмони Милал бояд ба ҳадафҳое аслиаш, ки дар Ойинномаи Созмони Милал зикр шудааст, баргардад. Ҳадафи он нигаҳдории сулҳ ва амният аз роҳи ҳалли сулҳомези муноқишаҳост.”

Баръакси тарҳи Амрико дар пешнависи қатъномаи Иттиҳоди Аврупо ва Украина ба “таҷовузи Федератсияи Русия ба Украина” ишора шуда, аз Маскав хостаанд, ки нерӯҳояшро фавран ва бе ҳеч шарте аз хоки Украина берун кунад.

Дар ин пешнавис ба дучанд кардани талошҳои дипломатӣ барои поён додан ба ҷанг дар ҳамин сол таъкид шудааст. Русияро ҳам гунаҳкори таҷовуз номида ва ба тамомияти арзии Украина таъкид кардаанд. Муаллифони тарҳнома ҳамчунин хостаанд, тамоми қатъномаҳои пешини Созмони Милал дар робита ба таҷовуз ба хоки Украинаро иҷро кунанд.

Пешниҳоди тарҳҳо дар байни аъзои Созмони Милал дар замонест, ки байни Амрикову Аврупо дар бораи музокирот ва поён додан ба ҷанги Украина ихтилоф ба вуҷуд омадааст.

Ҳампаймонии деринаи Амрикову Аврупо баъди он халалдор шуд, ки намояндагони ҳукумати Доналд Трамп ҳафтаи гузашта бо дипломатҳои Русия дар Арабистони Саудӣ паси мизи гуфтугу нишаста ва бе ҳузури намояндагони Аврупо ва Украина дар бораи поён додан ба ҷанг сӯҳбат карданд.

Раиси ҷумҳури Амрико рӯзи чаҳоршанбе дар шабакаи иҷтимоии худ Truth Social навишт, "як диктатори бидуни интихобот. Зеленский беҳтар аст ҳарчӣ зудтар чорае андешад, вагарна дигар кишваре барояш боқӣ нахоҳад монд". Вай ӯро ҳамчунин як "масхарабози миёнаҳол" номид.

Қонуни асосии Украина баргузории интихобот дар вазъияти ҷангиро манъ кардааст. Давраи панҷсолаи Зеленский қарор буд пас аз интихоботи моҳи март, дар моҳи майи соли 2024 ба поён бирасад.

Владимир Путин пештар эълон карда буд, ки бо Зеленский музокира нахоҳад кард, зеро вай пас аз ин таърих, ихтиёр ва салоҳияте барои имзои созиши сулҳ нахоҳад дошт.

Трамп дар идома навишт, "Зеленский эҳтимолан мехоҳад "қатори пули бодоварда" ҳамчунон идома дошта бошад".

Зоҳиран ин ишора ба ҳимояти молии Ғарб аз Украина аст.

Вай афзуд, "ман Украинаро дӯст дорам, аммо амалкарди Зеленский ваҳшатнок буд. Кишвараш вайрон шудааст ва миллионҳо нафар бесабаб кушта шуданд".

Видеоро инҷо тамошо кунед:

Изҳороти Трамп чанд соат пас аз он баён шуд, ки Зеленский бори дигар нигаронии худро дар бораи музокирот миёни Амрико ва Русия дар Арабистони Саудӣ дар бораи поён додан ба ҳамлаи Русия ба Украина, иброз кард. Аз ҳамлаи Русия ба Украина се сол мегузарад. Аз он замон то кунун аз ҳар ду тараф ҳазорҳо нафар кушта ва беш аз 8 миллион украинӣ муҳоҷир шудаанд.

Зеленский дар нишасти хабарӣ дар Киев гуфт, музокироти сатҳи боло рӯзҳои гузашта дар Риёз бо ҳузури Марко Рубио, вазири корҳои хориҷии Амрико ва Сергей Лавров, вазири корҳои хориҷи Русия, бо ҳадафи берун кардани Владимир Путин аз инзиво, анҷом шудааст.

Ба гуфтаи ӯ, ин вазъ метавонад тағйироте дар сиёсатҳои геополитикӣ ба миён биорад, ки ба амнияти Украина таъсир хоҳад гузошт. Вай афзуд, "ИМА ба Путин кӯмак кард, то аз инзивои чандинсола берун шавад... Путин ва русҳо аз ин мавзуъ бисёр хушҳол ҳастанд".

Як рӯз пеш аз ин, Трамп Зеленскийро ғайри мустақим гунаҳкори ҳамлаи Русия ба Украина донист ва аз шикояти Зеленский дар бораи даъват нашудан ба музокироти Амрико ва Русия дар Риёз, тааҷҷуб кард.

Трамп дар изҳороти худ гуфт, "имрӯз шунидам, ки гуфта шуд, "чаро моро даъват накарданд, хуб, шумо се сол аст, ки онҷо ҳастед. Шумо ҳаргиз набояд онро оғоз мекардед. Метавонистед созиш кунед".

Бо ин ҳол, Зеленский рӯзи чаҳоршанбе таъкид кард, ки хоҳони шаффофият ва "ҳақиқати бештар" аз сӯи ҳукумати Трамп аст.

Дар посух ба пурсише дар бораи дархости Трамп барои дарёфти товон дар ивази кӯмакҳои молии Амрико, Зеленский гуфт, ки ҳозир аст дар бораи дастрасии захираҳои маъдании Украина гуфтугӯ кунад, аммо бояд ба Украина замонатҳои амниятӣ дода шавад.

Вай таъкид кард, "сухан дар бораи 500 миллиард доллар кӯмаке, ки Украина дарёфт кардааст, ҷиддӣ нест. Ман намояндаи Украина ҳастам ва наметавонам кишварамро бифурӯшам".

Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико, бо ишора ба ин ки мумкин аст ба зудӣ бо президенти Русия дидор кунад, гуфт, Маскав ва Киев хоҳони поёни ҳарчӣ зудтари ҷанг ҳастанд. Дар ҳамин ҳол, мақомҳои баландпояи Амрико барои мулоқот бо мансабдорони Русия озими Арабистони Саудӣ шуданд.

Трамп рӯзи 16-уми январ дар фурудгоҳи Флорида ба хабарнигорон гуфт, талоши ӯ барои барқарории сулҳ байни Русия ва Украина идома дорад. Ӯ гуфт, ба назараш Владимир Путин, раисҷумҳури Русия "мехоҳад даргирӣ тамом шавад, ва зуд ҳам тамом шавад. Ва ҳамтои украинии ӯ, Владимир Зеленский ҳам ҳаминро мехоҳад".

Раисҷумҳури Амрико ҳамчунин аз эҳтимоли дидори худ бо Владимир Путин хабар дод ва бидуни ишора ба ҷузъиёт гуфт, "замон маълум нест, аммо мумкин аст хеле зуд бошад".

Музокироти Риёз

Дар ҳамин ҳол, рӯзномаи русии "Коммеpсант" гузориш дод, ки гуфтугӯҳои мақомҳои Амрико ва Русия қарор аст рӯзи 18-уми феврал дар пойтахти Арабистони Саудӣ баргузор шавад.

Кохи Сафед ва Кремл дар ин бора изҳори назари расмӣ накардаанд, аммо Стив Виткофф, намояндаи Доналд Трамп дар умури Ховари Миёна, субҳи якшанбе ба вақти Амрико ба Fox News гуфт, "имшаб ман ҳамроҳи Майкл Уолтс, мушовири амнияти миллӣ, ба Арабистони Саудӣ меравем".

Марко Рубио, вазири корҳои Амрико ҳам, ки ба Исроил сафар кардааст, қарор аст аз онҷо раҳсипори Арабистони Саудӣ шавад.

Пеш аз ин хабаргузории "Bloomberg" гузориш дода буд, ки ҳайати Русия эҳтимолан шомили Юрий Ушаков, ёвари Владимир Путин ва Сергей Наришкин, мудири Хадамоти истихбороти хориҷӣ, бошад. Бо ин ҳол, рӯзномаи "Коммерсант" рӯзи якшанбе аз эҳтимоли ҳузури Сергей Лавров дар ин музокирот хабар дод.

Мақомҳои украинӣ гуфтаанд, даъвате барои ширкат дар музокироти Арабистони Саудӣ дарёфт накардаанд. Стив Веткофф ва Марко Рубио рӯзи якшанбе таъкид кардаанд, ки Украина аз музокирот канор гузошта нашудааст ва ин марҳила танҳо гоми нахуст ба шумор меравад.

Нигаронии Аврупо

Эммануэл Макрон, раисҷумҳури Фаронса, хоҳони нишасти фаврии раҳбарони Иттиҳоди Аврупо дар бораи ҷанги Украина шудааст ва ин нишаст қарор аст, рӯзи 17-уми феврал дар Порис баргузор шавад.

Дафтари раёсати ҷумҳури Фаронса меҳвари гуфтугӯҳои ин нишастро баҳс дар бораи тағйири сиёсати Амрико дар баробари Украина ва пайомадҳои бархоста аз он барои амнияти қораи Аврупо эълон кардааст. Мақомҳои гуногуни ин Иттиҳоди Аврупо дар рӯзҳои охир нигаронии худро дар бораи тамоси раҳбарони Амрико ва Русия ва ҳамчунин суханони Кейт Келлогг, намояндаи вижаи Доналд Трамп, иброз кардаанд.

Келлогг рӯзи шанбе дар Конфронси амниятии Мюнхен гуфт, ки дар раванди музокирот бо аврупоиҳо машварат хоҳад шуд, аммо шояд онҳо "сари миз" набошанд. Ӯ рӯзи якшанбе дар шабакаи иҷтимоии Х навишт, ки мушорикати Аврупо барои поён додан ба ҷанг ва ҳифзи сулҳ муҳим аст.

Ба иловаи сарони Иттиҳоди Аврупо ва дабири кулли НАТО, қарор аст нахуствазири Бритониё дар нишасти Порис иштирок кунад. Ба навиштаи хабаргузории "Рейтерз", муҳимтарин нигаронии мақомҳои Аврупо ин аст, ки тавофуқи эҳтимолии Доналд Трамп ва Владимир Путин, мумкин аст сабаби суст шудани амнияти қораи Аврупо шавад.

Доналд Трамп шоми 10-уми феврал эълон кард, ки Кит Келлогг ба зудӣ ба Киев меравад ва ҳамчунин афзуд, ки худи ӯ ин ҳафта бо Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина сӯҳбат хоҳад кард.

Хабари сафари қарибулвуқӯи намояндаи вижаи Доналд Трамп ба Украина ибтидо рӯзи душанбе дар шабакаи хабарии CNN нашр шуд ва чанд соат пас аз он, раисҷумҳури Украина низ аз сафари як ҳайати муҳими ҳукумати Трамп ба Киев дар рӯзҳои оянда хабар дод.

CNN гузориш дода буд, ки намояндаи вижаи Трамп рӯзҳои 14-16 феврал аввалан дар Конфронси амниятии Мюнхен бо муттаҳидони Амрико гуфтугӯ хоҳад кард ва сипас раҳсипори Киев хоҳад шуд.

Бо ин ҳол, Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина баъдан гуфт, ки сафари шуморе аз аъзои "муҳим"-и давлати Трамп ба Киев пеш аз Конфронси амниятии Мюнхен анҷом хоҳад шуд.

Владимир Зеленский дар паёми видеоии худ ҳамчунин гуфт, ки дар ҷараёни Конфронси амниятии Мюнхен бо муовини Доналд Трамп мулоқот хоҳад кард.

Доналд Трамп, ки то ба ҳол дар бораи тарҳи худ барои поёни ҳарчи зудтари ҷанги Русия алайҳи Украина ҷузъиёте ироа накардааст, ҳафтаи гузашта генерали бознишаста Кит Келлоггро фиристодаи вижаи худ дар умури Украина ва Русия, таъйин кард.

Зеленский хостори он шудааст, ки Доналд Трамп пеш аз мулоқот бо раисҷумҳури Русия, бо ӯ мулоқот кунад ва Киев дар гуфтугӯҳои вобаста ба тарҳи сулҳ иштирок дошта бошад.

Аз оғози ҳамлаи низомии Русия ба Украина, Вашингтон муҳимтарин муттаҳиди Украина будааст ва пас аз оғози президентии Трамп низ Киев дар талош барои наздик шудан ба давлати ӯ будааст. Украина аз ҷумла, ба Амрико пешниҳод кардааст, ки дар коркарди захираҳои маъдани Украина мушорикат дошта бошад.

Нерӯҳои Русия дар моҳҳои ахир дар ҳоли пешравӣ дар шарқи Украина ҳастанд. Аммо артиши Украина аз як тараф бо камбуди сарбоз рӯбарӯ аст ва аз сӯи дигар, аз эҳтимоли таъмин нашудан бо силоҳ аз сӯи Амрико, бим дорад.

Доналд Трамп рӯзи 9-уми феврал тасдиқ кард, ки бо Владимир Путин дар бораи поён додан ба ҷанги Русия дар Украина, телефонӣ гуфтугӯ кардааст. Ӯ гуфт, ки тарҷеҳ медиҳад нагӯяд, ки як бор ё чанд бор гуфтугӯ кардааст ва ба санаи мушаххаси гуфгугӯ ҳам ишора накард.

Ин гуфтугӯ кай анҷом шудааст, маълум нест.

Трамп дар ин суҳбаташ гуфтааст, ки Путин мехоҳад, “кушта шудани одамон бас шавад.”

Президенти ИМА гуфтааст, ки ӯ нақшаи дақиқи қатъи ҷангро дорад ва умедвор аст, ки хунрезӣ зуд ба поён мерасад.

Трамп бо саволи инки чанд бор бо Путин гап задааст, ҷавоб надодааст.

"Ҳамаи кушташудаҳо ҷавону зебо ҳастанд. Шабеҳи кӯдакон ҳастанд. Ду миллион нафар бе ягон сабаби ҷиддӣ кушта шудаан", --гуфтааст Трамп дар бораи кушташудаҳои ҷанги миёни Русия ва Украина.

Ӯ шарҳ надодааст, ки омори ду миллион кушташуда дар ҷанги Русия бо Украинаро аз куҷо гирифтааст, вале бори дигар таъкид кардааст, ки агар ба ҷои Ҷо Байден ӯ президент мешуд, ин ҷанг ҳеч гоҳ рух намедод.

Владимир Зеленский, президенти Украина, рӯзи 8-уми феврал дар паёме гуфт, ки Владимир Путин, президенти Русия омодаи музокироти сулҳ нест. Ӯ гуфт, Путин истеҳсоли силоҳу аслиҳаро афзоиш медиҳад ва бахшҳои нав дар артишаш эҷод мекунад.

Ҳафтаи оянда Ҷей Ди Венс, ноиби президенти ИМА дар ҳамоиши амниятӣ дар Мюнхени Олмон бояд бо Владимир Зеленский, президенти Украина суҳбат кунад.

Аз ин пеш, рӯзи 7-уми феврал Доналд Трамп гуфта буд, ки ҳафтаи оянда бо Путин ва Зеленский суҳбат хоҳад кард.

"Ҳафтаи оянда эҳтимол ман бо президент Зеленский ва президент Путин суҳбат кунам",--гуфта буд ӯ.

Доналд Трамп дар маъракаи интихоботиаш ваъда дода буд, ки ҷанги Русия бо Украинаро дар 24 соат қатъ хоҳад кард.

Ҳоло маълум нест, ки ин ҷанг кай, бо кадом шарт ва ба нафъи кадом кишвар ба поён мерасад.

Моҳи феврали соли 2022 Русия бедалел ба Украина ҳамла кард. Дар ин ҷанг даҳҳо ҳазор нафар аз ду тараф кушта ва миллионҳо нафар овора шуданд. Кишварҳои ғарбӣ Русияро барои ҳамлааш ба Украина маҳкум ва алайҳаш таҳрими иқтисодӣ ҷорӣ карданд.

Ин ҳайат рӯзи 3-юми феврал дар баёнияе гуфт, аз охири моҳи августи соли 2024 то кунун дар 24 гузориши алоҳида хабари эъдоми 79 асири украиниро дарёфт кардааст.

Тибқи қонунҳои башардӯстонаи байнулмилалӣ, эъдоми асирони ҷангӣ ва захмиҳо ҷинояти ҷангӣ хонда мешавад.

Дидбони ҳуқуқи башари СММ дар идомаи баёнияи худ афзуд, "бисёре аз сарбозони украинӣ, ки худро таслим карда ё ба асорати артиши Русия даромадаанд, дар маҳал эъдом шудаанд. Далелҳои пешниҳодшуда аз сӯи шоҳидон низ аз кушта шудани сарбозони захмии украинӣ ҳикоят мекунад".

Вазири корҳои хориҷии Украина гуфт, ки ҷомеаи байнулмилалӣ бояд ба ҷиноятҳои Русия вокуниш нишон диҳад. Ӯ дар шабакаи Х (Твиттери пешин), навишт, "эъдоми ваҳшатноки асирони украинӣ тавассути Русия нишон медиҳад, ки Украина бо як ҳаюлои воқеӣ рӯбарӯст. Мо ба абзорҳои қонунии байнулмалилии муассир ва чораҳои мушаххас барои муҷозоти омилони ин ҷиноятҳо ниёз дорем."

Вазорати дифои Русия ҳозир нашудааст ба дархости хабаргузории "Рейтерз" барои изҳори назар дар ин бора посух диҳад.

Ҳайати дидбони ҳуқуқи башари СММ дар Украина дар таҳқиқоти худ аксу видеоро аз саҳнаҳои эъдом ва ҷасади асирони украинӣ таҳлил ва бо шоҳидони айнӣ мусоҳибаҳои дақиқ ва муфассал анҷом додааст. Ин ҳайат хотирнишон кард, ки эъдомҳо дар минтақаҳое, ки артиши Русия дар ҳоли пешравӣ аст, рӯй додаанд.

Даниелле Белл, раиси ҳайат гуфт, "шуморе аз фармондеҳони артиши Русия бо сароҳат хостори бархӯрдҳои ғайриинсонӣ ва ҳатто эъдоми асирони украинӣ шудаанд.

Ин ҳайат дар бахши дигаре аз баёнияи худ афзуд, ки эъдоми сарбозони захмӣ ва маъюби Русия тавассути артиши Украина дар соли 2024-ро мустанад кардааст, вале ҷузъиёти бештаре ироа накард. Дафтари Додситонии кулли Украина низ эълон кард, ки таҳқиқот дар мавриди эъдоми даҳҳо низомии ин кишвар тавассути артиши Русияро оғоз кардааст.

Доналд Трамп, раиси ҷумҳури Амрико, рӯзи 31-уми январ гуфт, ки мумкин аст, ба зудӣ бо раиси ҷумҳури Русия Владимир Путин мулоқот кунад ва ҳарду дар бораи поён додан ба ҷанги Украина гапи муҳимеро эълон намоянд. Ӯ гуфт: “Мо гуфтугӯ хоҳем кард ва фикр мекунам, коре мекунем, ки бисёр муҳим хоҳад буд. Мо мехоҳем, ба ҷанг поён диҳем.”

Доналд Трамп афзуд, ки ҳукумати ӯ дар талош барои хотима додан ба ҷанг “баррасиҳои бисёр ҷиддӣ доштааст ва “Ин як вазъияти бемаънист ва бояд тамом шавад.” Доналд Трамп нагуфт, кадом кас аз ҳукумати Амрико бо намояндагони Русия дар тамос будааст, вале таъкид кард, ки ду тараф аллакай “гуфтугӯ доранд”. Доналд Трамп нагуфт, ки оё худаш дар ин муколамаҳо ҳаст, ё не.

Раиси ҷумҳури Амрико ҳафтаи гузашта дар рӯзи 23-уми январ гуфт, мехоҳад, бе ягон таъхир бо Путин мулоқот карда ва ба таҷовузи Русия ба хоки Украина поён диҳад. Доналд Трамп афзуд, аз ончӣ ки шунидааст, Путин мехоҳад, бо ӯ мулоқот дошта бошад. Ба қавли Трамп: “Бе ин мулоқот, ҳар рӯз сарбозон дар майдонҳои ҷанг кушта мешаванд.”

Кейт Келлог, генерали бознишастаи амрикоӣ, ки масъулияти раҳбарии музокирот дар бораи қатъи ҷангро ба дӯши ӯ вогузоштаанд, рӯзи 7-уми январ дар як нишасти хабарӣ гуфт, ки заминаро барои гуфтугӯ байни Трамп ва Путин фароҳам кардаанд. Ӯ афзуд: “Шароит таъйин мешавад ва ӯ дар ниҳоят ба ҷойгоҳе мерасад, ки бо Путин ва раиси ҷумҳури Украина Владимир Зеленский мулоқот мекунад.”

Доналд Трамп ҳангоми маъракаи интихоботӣ дар соли гузашта гуфта буд, ки бо расидан ба қудрат метавонад, ҷанг дар Украинаро дар 24 соат ба поён расонад. Ҳоло мегӯяд, ки умедвор аст, ҷанг то 6 моҳи дигар қатъ карда шавад. Трамп ҳамчунин иддао карда буд, ки агар ӯ раиси ҷумҳур мебуд, Русия ҳеч гоҳ ба Украина ҳамла намекард ва ин гапашро рӯзи 31-уми январ такрор кард.

аиси ҷумҳури нави Амрико ҳамеша аз кӯмакҳои низомии Иёлоти Муттаҳида ба танқид карда ва гуфтааст, ки ба Украина зарур буд, ба Русия гузашт кунад, то монеи таҷовуз ба қаламрави худ шавад. Русия тақрибан се сол пеш ба қаламрави Украина ҳамла кард ва ҷанг то кунун идома дорад.

Чанде пеш Владимир Путин дар як мусоҳибаи телевизионӣ Трампро “марди зирак ва амалгарое” номид, ки ба қавли ӯ ба манофеи Амрико тамаркуз мекунад. Ӯ афзуд: “Мо ҳамеша бо раиси ҷумҳурии феълии Амрико, муомилаҳои шабеҳи тиҷорӣ, амалӣ ва робитаҳои дорои боварӣ доштем.”

Путин рӯзи 29-уми январ гуфт, бо Владимир Зеленский рӯ ба рӯ гуфтугӯ намекунад, зеро ӯро раҳбари қонунии Украина намешуморад. Дар Украина бояд рӯзи 31-уми марти соли 2024 интихоботи раёсати ҷумҳурӣ сурат мегирифт, вале ба сабаби ҷанг онро ба таъхир гузоштанд.

Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико, дар марҳилаи баъдии ҷанг дар Украина нуфузи фавқулода зиёде хоҳад дошт, аммо ин нуфузашро чӣ гуна истифода мекунад, ҳоло возеҳ нест.

Ӯ зимни суханронӣ дар маросими адои савганд дар рӯзи 20-уми январ гуфт, мехоҳад, раисҷумҳури "сулҳофар" бошад. Дар маъракаи интихоботиаш ваъда дод, ки ба ҷанг дар Украина зуд поён медиҳад. Украина барои ин ҷанг миллиардҳо доллар кумаки низомии Амрикоро дарёфт мекунад.

Равиши муомилотии Трамп ба дипломатия бими онро барангехтааст, ки ӯ метавонад, пушти сари Украина бо Владимир Путин, раисҷумҳури Русия ба созиш бирасад.

Марӣ Думолин, дипломати собиқи Фаронса дар Шӯрои Аврупоии Равобити Хориҷӣ, мегӯяд: “Ҳоло ҳам ин нигаронӣ ҳаст, ки Трамп бо Путин ба мувофиқа мерасад ва сипас ба Украина мегӯяд, ки онро бипазирад, дар акси ҳол ёриҳои Амрико қатъ мешаванд.”

Стратегияи Доналд Трамп барои поён додан ба ҷанг ҳанӯз дар ҳоли шаклгирист, вале ба қавли таҳлилгарон ӯ ду роҳи васеъе дар пеш дорад.

Аввалин роҳ бо қатъи ёриҳои зарурӣ маҷбур кардани Украина ба музокирот ва пазируфтани сулҳи номуносиб барои Украина аст. Сенарияе, ки ҳукумати Украина ва кишварҳои ғарбӣ бадтарин роҳ меҳисобанд.

Роҳи дигар, бо эъмоли таҳримоти нав ба зидди Русия ва афзудани кӯмакҳои низомӣ ба Украинаву зери фишор қарор додани Русия. Дар ин ҳолат, ба гуфтаи Марӣ Думолин, “интихобҳо зиёданд.”

Оё Трамп бо Путин ба тавофуқ мерасад?

Ҳам Путин ва ҳам Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина, аломат додаанд, ки омодаи музокироти сулҳ ҳастанд, вале возеҳ нест, ки ду тараф майле барои гузашт доранд, ё не.

Владимир Путин дар аввал мехост, Киевро ишғол карда, ҳукумати дастнишондае таъйин кунад. Русия ҳамчунин аз талаби нигаҳ доштани минтақаҳои ишғолкардааш дар Украина ва маҳдуд кардани ҳаҷми артиши ин кишвар даст накашидааст.

Киев инро аслан намехоҳад ва гуфтааст, ки бояд тамоми нерӯҳои Русия аз Украина берун шаванду қаламравҳои кишварро баргардонанд. Айни замон Владимир Зеленский гуфтааст, ки омодаи гуфтугӯ дар бораи қатъи ҷанг дар ҷабҳаҳои мавҷуд аст, ба ин шарт, ки роҳи Украинаро барои узвият дар НАТО боз кунанд.

Доналд Трамп ҳамчунин дар пайи истифода аз муносибатҳояш бо Путин аст, ки ӯро дар гузашта ба унвони стратеги “сахте” ситоиш карда, гуфтааст, ки ният дорад, бо ӯ рӯбарӯ гап занад.

Майк Волтз, мушовири амнияти миллӣ дар маъмурияти Трамп, рӯзи 12-уми январ дар як мусоҳиба гуфт: “Аз назари Доналд Трамп агар шумо бо касе робита ва муколама надошта бошед, ба тавофуқ намерасед. Дар моҳҳои наздик мо қатъан аз ҳамин роҳ ҳаракат мекунем.”

Трамп рӯзи 20-уми январ ҳангоми суҳбат бо хабарнигорон дар Кохи Сафед дигарбора робитаи шахсии худ бо Путинро дар миён кашид ва гуфт, ки “ман бо ӯ хуб ҳастам. Умедворам, ӯ мехоҳад, ба созиш бирасем.”

Айни замон ӯ Путинро танқид кард ва ин танқид аломате аз он дониста мешавад, ки Трамп метавонад, барои расидан ба созиш бо Маскав ҳам аз подош ва ҳам аз танбеҳ истифода кунад. “Ба назари ман, ӯ бо тавофуқ накардан, Русияро вайрон мекунад. Ба андешаи ман, Русия ба мушкили бузурге гирифтор мешавад,” – гуфт Трамп.

Александр Мотсюк, сафири собиқи Украина дар Амрико, ба Радиои Озодӣ гуфт, Киев бояд ба қавле барои ҳуҷуми дипломатӣ омода бошад, то аз тамосҳои байни Маскаву Вашингтон ғофил намонад.

“Дар марҳилаи аввал Украина бояд бо Амрико гап бизанад ва сипас Русия бо Амрико гуфтугӯ кунад. Пас аз ин Амрико бо назардошти мавзеъгирии ду кишвар, метавонад, пешниҳодҳое ироа кунад.”

Трамп чӣ абзорҳое дар даст дорад?

Бо вуҷуди суръат гирифтани шитоб барои гуфтугӯҳо, мумкин аст, Доналд Трамп Русияро ба осонӣ ба сари мизи музокирот оварда натавонад. Ба гуфтаи таҳлилгарон, бо вуҷуди талафоти сахти артиши Русия дар майдонҳои ҷанг, Владимир Путин бовар дорад, ки Русия ҷангро мебарад ва аз ин рӯ ангезаи зиёде барои тағйири мавқеъ надорад.

Дар ин сурат, мумкин аст, Доналд Трамп аз абзори фишор истифода кунад, яъне бо эъмоли таҳримоти сахттар иқтисоди Русияро ҳадаф бигирад. Пеш аз анҷоми маъмурият, ҳукумати Ҷо Байден, раисҷумҳури собиқи Амрико, таҳримҳои бисёр зараровар барои ширкатҳои нафти Русияро ҷорӣ кард, ки дигар кишварҳои ғарбӣ накардаанд. Мумкин аст, Доналд Трамп ба ин навъи таҳримот биафзояд.

Скот Бессент, номзади пешниҳодии Трамп ба мақоми вазири молия рӯзи 16-уми январ гуфт, агар Доналд Трамп дархост кунад, ӯ “100 дар сад” тарафдори тақвияти таҳримот ба зидди ширкатҳои нафтии Русия аст, то Маскавро “ба сари мизи музокирот” биёранд.

Марко Рубио, вазири корҳои хориҷии Амрико, ҳам гуфт, дар сурати музокирот барои хатми ҷанги тақрибан сесола, ҳам эъмоли таҳримот ва ҳам бардоштани онҳо дар назар гирифта хоҳанд шуд. Марко Рубио афзуд, барои расидан ба созиши сулҳ, ҳам Русия ва ҳам Украина бояд барои “гузашт” омода бошанд ва “барои расидан ба созиш таҳримот ҳам метавонанд, як бахши гуфтугӯ бошанд.

Трамп ҳамчунин метавонад, ба Путин фишор биёрад, ки кумакҳои низомиро ба Украина меафзояд, то вазъ дар ҷабҳаҳои ҷанг ба нафъи ин кишвар тағйир ёбад.

Маълум нест, ки раиси ҷумҳури нави Амрико кадом роҳеро интихоб мекунад, бахусус бо назардошти онки ваъда додааст, кумакҳои низомӣ ба Украинаро коҳиш медиҳад. Айни замон ҳукумати Байденро танқид кардааст, ки “барои ҳимояти марзҳои бегонагон пулҳои бемаҳдудияте” додааст.

Ба қавли Марӣ Думолин, дипломати собиқи фаронсавӣ “Русия ҳеч гоҳ аломате аз омодагӣ ба гузашт нишон надодааст, аз ин рӯ ба қавли ӯ, “интихоби ягона барои Трамп ин мемонад, ки ё шартҳои Маскавро бипазирад ва ё роҳҳои тағйири онро пайдо кунад.”

Як сарҳанг ё полковники собиқи Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон, ки аз ҷониби Русия дар Украина меҷангид, нопадид шудааст.

Маҳмадҷон Бозоров, машҳур бо лақаби "Маҳмади Вандам", то соли 2005 дар дастаи зудамали таъйиноти махсус ё ОМОН-и Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон кор мекард. Дертар бо хонаводааш ба Русия рафтааст.

Чанд рӯз пеш дар шабакаҳои иҷтимоӣ хабаре бо акси Маҳмадҷон Бозоров нашр шуд. Муаллифон иддао карданд, ки ӯ дар майдони ҷанг дар Украина кушта шудааст. Наздиконаш хабарро тасдиқ ё рад накарда, аммо гуфтанд, ки ним моҳ боз аз ӯ дарак надоранд.

Бародараш, Сафар Бозоров, рӯзи 21-уми январ дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт, бо фармондеҳи Маҳмадҷон Бозоров тамос гирифтанд ва ӯ барои дақиқ кардани маълумот "ду-се рӯз" фурсат хостааст.

Ба қавли пайвандонаш, Маҳмадҷон Бозоров ҳафт сол пеш бо ҳафт фарзанд ба Русия рафта, шаҳрвандии ин кишварро гирифт ва дар онҷо ба фаъолиятҳои низомӣ идома дод.

Ӯ то соли 2005 дар дастаи зудамали таъйиноти махсуси Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон кор мекард ва рутбаи полковникӣ дошт. Соли 2015 ӯро дар Тоҷикистон ба "авбошӣ" гунаҳкор кардаанд. Тафсилоташ дастрас нест.

То кунун хабари нопадид, асир афтодан ва кушта шудани даҳҳо зодаи Тоҷикистон дар Украина расонаӣ гардидааст. Касоне, ки дар артиши Русия хидмат мекарданд; зиндонӣ буданд; маҷбурӣ ва ё бо шарти осон гирифтани шаҳрвандӣ ба майдони ҷанг дар Украина бурда шудаанд.

Дар Узбекистон, Қирғизистон ва Қазоқистон чанд нафар бо гуноҳи ширкат дар ҷанги Русия алайҳи Украина ҷазо гирифтанд.

Мақомоти Тоҷикистон ҳам ба шаҳрвандон ҳушдор дода буданд, ки дар ҷанги Украина ширкат накунанд, вале то кунун касеро ҷазо надодаанд ё ҳадди ақал расонаӣ накардаанд.

• Максим, сарбоз: "Рости гап, намедонам чӣ мешавад. Дар ин се сол зиёд хаста шудаам."
• Евҳен, сарбоз: "Мехоҳам, ки ҷанг ба фоидаи мо ба поён расад ва ҳеч порча аз заминамонро надиҳем."
• Олексий, сарбоз: "Ман намегӯям, ки хеле хушбинам. Дар ин ҷанг душворӣ дар пеш аст. Ояндаи кишвар аз муборизаи мо вобаста аст."

Нерӯҳои ишғолгари Русия дар соли 2024 дар Украина ба оҳистагӣ пешрафт карданд. Ёрии кишварҳои ғарбӣ ба Украина сарнавиштсозанд, аммо бо дермонӣ мерасанд.

Артиши Украина бо тамоми тавон талош дорад, ки ҷилави пешравии низомиёни русро бигирад. Ҷо Байден, президенти Амрико, ки ба зудӣ ҷояшро ба Доналд Трамп медиҳад, дар рӯзҳои охирини кораш бастаи нави кумакҳоро ба Украина имзо кард.

Таҳлилгар Ҳлиб Волоски мегӯяд, "созишномаҳои бузурге аллакай имзо шудаанд ва дар ҳоли иҷро ҳастанд. Муҳиммоти истеҳсоли Амрико тибқи созишҳо давоми соли 2025 интиқол меёбанд, ҳатто агар кумакҳои нави дигар ҳам қатъ шаванд."

Доналд Трамп ваъдаи қатъи ҷангро додааст ва маълум нест, ки сулҳ бо чӣ шарте ба Украина бармегардад. Ӯ гуфта буд, ки дар як рӯз ҷангро қатъ мекунад, вале рӯзи 9-уми январ дар як суҳбаташ гуфт, шояд ҷанги Украина давоми шаш моҳ ба поён расад.

Бисёриҳо нигаронанд, ки Трамп Украинаро барои қатъи ҷанг ба даст кашидан аз заминҳои ишғолушда аз ҷониби Русия маҷбур мекунад. Владимир Зеленский, президенти Украина, гуфт, дар соли 2025 интизори “сулҳи одилона” аст.

Бо гузашти ду ҳафта аз оғози сол ҳанӯз ҳеч нишонае аз гуфтушунид барои сулҳ дида намешавад. Ҷанге, ки иқтисоди дунёро ба чолиш кашидааст, бо кушта шудани ҳазорони сарбози русу украинӣ идома дорад. Сулҳ бо чӣ шарте ба ин кишвар бармегардад, касе намедонад.

Видеоро дар инҷо бинед:

Доналд Трамп, президенти мунтахаби Амрико, гуфт, майл дорад, ки гуфтугӯҳо бо Русия барои поён додан ба ҷанги Украина пас аз ворид шудани ӯ ба Кохи Сафед билофосила оғоз шавад.

"Русия бисёре аз ҷавонони худро аз даст медиҳад ва ҳамин тавр Украина ҳам," -- гуфт ӯ рӯзи 7-уми январ дар нишасти хабарӣ дар Флорида.

Трамп нагуфт, ки оё бо президенти Русия Владимир Путин дидор хоҳад кард ё не, аммо афзуд, чунин мулоқоте пеш аз маросими савгандёдкунии ӯ дар рӯзи 20-уми январ муносиб нахоҳад буд.

"Наметавонам дар ин бора чизе бигӯям, вале медонам, ки Путин моил аст мулоқот кунад," -- афзуд Трамп.

Қабл аз ин, дар охири моҳи декабр, Дмитрий Песков, сухангӯи Кремл, гуфта буд, ки барои дидор байни президентҳои Амрико ва Русия ҳеч шарти пешакӣ вуҷуд надорад.

Раисҷумҳури мунтахаби Амрико дар корзори интихоботии худ гуфта буд, ки метавонад давоми 24 соат ба ҷанги Украина поин диҳад. Ӯ дар нишасти хабарии рӯзи сешанбе изҳори умед кард, ки ин ҷанг то шаш моҳи оянда поён ёбад.

Доналд Трамп дар нишасти хабарии худ гуфт, тасмим дорад, ин масъаларо "ҳаллу фасл кунад", вале ҳамзамон афзуд, "ин кори душворе аст".

Изҳороти Доналд Трамп дар ҳоле аст, ки ҳукумати Ҷо Байден ҳамзамон бо сафари Ллойд Остин, вазири дифои Амрико ба Олмон дар рӯзи панҷшанбе, қарор аст, охирин кумакҳои низоми худро ба Украин муаррифӣ кунад.

Остин бо намояндагони ҳудуди 50 кишвар, ки узви гурӯҳи тамоси дифоъ аз Украина ҳастанд, дар пойгоҳи ҳавоии Амрико ва НАТО дар Олмон дидор хоҳад дошт.

Мақомоти Украина нигаронанд, ки шитоби Доналд Трамп барои музокира бо Русия боис шавад, то Маскав битавонад бахшҳое аз хоки Украинаро, ки тасарруф кардааст, ҳамчунон дар ихтиёраш нигаҳ дорад. Украина мехоҳад Трампро ташвиқ кунад, ки ҳимояти низомии Амрикоро аз ин кишвар идома диҳад.

Бар асоси гузориши нерӯҳои Украина, паҳподҳои Русия рӯзи 22-юми декабр ба тарафи Херсон, Суми, Полтава, Харков, Запорожйе, Житомир ва Киев партоб шуданд, аммо Украина муваффақ шудааст, аз шумораи умумии 103 паҳпод, 52 паҳподро сарнагун кунад.

Ҳарчанд дар ин ҳамлаҳо марказҳои тиҷоратӣ ва биноҳои истиқоматӣ осеб диданд, артиши Украина эълом кардааст, ки ин ҳамлаҳо талафоти ҷонӣ дар пай надоштанд.

Ҳамлаҳои густурдаи Русия як рӯз пас аз он анҷом шуд, ки Украина биноҳои баландошёнаро дар Қазон дар Ҷумҳурии Тотористон ҳадаф қарор дод. Қазон тақрибан дар 800-километрии шарқи Маскав қарор дорад.

Тибқи гузоришҳо, Украина тайи шабонарӯзи гузашта як бори дигар ба дохили хоки Русия ҳамла кардааст.

Андрей Кличков, раиси минтақаи Орёл дар наздикии марз бо Украина эълон кардааст, ки пас аз ҳамлаи паҳподӣ ба ин шаҳри Русия, ки дувумин ҳамла дар як ҳафтаи охир буд, дар як пойгоҳи энержӣ сӯхтор ба миён омадааст.

Киев дар бораи ин иттиҳом ибрози назар накардааст, аммо наворҳое, ки дар шабакаҳои иҷтимоӣ нашр шуд, нишон медиҳад, ки зоҳиран дар ин минтақа таркиш рух додааст.

Русия аз оғози ҷанг ба зерсохторҳои ғайринизомӣ ва энержии Украина ҳамла мебарад, аммо дар ҳафтаҳои охир ҳамлаҳои ҳавоии худро ба зерсохторҳои энержии Украина афзоиш додааст. Ин ҳамлаҳо ба вижа бо оғози фасли сармо бештар ва боис ба қатъи дарозмуддати барқ дар Украина шудаанд. Ин севумин зимистони пайдарпай аст, ки украиниҳо бо ин вазъият рӯбарӯ ҳастанд.

Ба гуфтаи Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина, Маскав танҳо дар як ҳафтаи гузашта беш аз 550 бомбаи ҳидоятшуда, 550 паҳпод ва 20 мушак ба тарафи Украина партоб кардааст. Киев айни замон Маскавро ба ҳамла ба биноҳои истиқоматӣ муттаҳам мекунад, аммо Маскав онро рад менамояд.

Аз оғози ҳамлаи Русия, Украина сармоягузории зиёде барои тавлиди паҳподҳо кардааст, то камбуди нерӯи инсонӣ дар майдони набардро ҷуброн кунад. Коршиносон мегӯянд, ки тавлиди паҳподҳои Украина акнун тақрибан бо Русия баробар шудааст.

Киев паҳподҳои дурпарвози худро барои ҳадаф қарор додани пойгоҳҳои муҳими Русия, монанди таъсисоти энержӣ ва таслиҳотӣ, ки дар фаъолиятҳои ҷангии Русия нақши калидӣ доранд, истифода кардааст.

Бо ин вуҷуд, Украина дар ҷараёни ҷанг талош кардааст, аз ҳадаф қарор додани минтақаҳои ғайринизомӣ худдорӣ кунад, то бо интиқоди эҳтимолии пуштибонҳои ғарбии худ рӯбарӯ нашавад.

Изҳороти Путин дар гуфтугӯи солонаи ӯ бо хабарнигорон ва шаҳрвандони Русия рӯзи 19-уми декабр баён шуд. Вай дар ин нишаст, ки ҳудуди чаҳоруним соат идома дошт, чанд бор гуфт, ки дар бораи ҷанги кишвараш алайҳи Украина омодаи созиш аст.

Бо ин ҳол, ба гузориши бахши марказии Радиои Аврупои Озод/Радиои Озодӣ, Путин чанд шартро барои созиш матраҳ кард. Путин бо таъкид ба дарёфти кафолатҳои асосии амниятӣ аз сӯи НАТО ва Ғарб гуфт, ки Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украинаро ҳамтои "машруъ" барои музокирот намедонад.

Ӯ ҳамчунин бо ишора ба ин ки беш аз чаҳор сол аст, бо Доналд Трамп суҳбат накардааст, гуфт, "агар бихоҳад, омода хоҳам буд. Мутмаинам, ки чизҳои зиёде барои гуфтан хоҳем дошт".

Доналд Трамп дар маъракаи интихоботии худ ваъда дода буд, ки дар сурати пирӯзӣ дар интихобот ба зудӣ ба ҷанги Украина поён хоҳад дод, аммо дар бораи чигунагии он шарҳе надода буд.

Раисҷумҳури Русия дар нишасти рӯзи 19-уми декабр ҳамчунин изҳороти хабарнигори шабакаи амрикоии NBC-ро рад кард. Ин хабарнигор бо ишора ба талафоти сангини Русия дар Украина ва ҳамчунин сарнагунии ҳукумати Башор Асад дар Сурия ва шикастҳои дигари Маскав гуфт, ки Путин дар музокирот бо Доналд Трамп ҷойгоҳи заифтаре хоҳад дошт. Путин иддао кард, ки Русия назар ба соли 2022, ки ҳамлаи кишвараш алайҳи Украина оғоз шуд, чанд маротиба нерӯмандтар шудааст.

Вай изҳор дошт, ки нерӯҳои русӣ дар ҳама ҷабҳаҳои ҷанг алайҳи Украина дар ҳоли пешравӣ ҳастанд ва Маскав дар ҳоли "наздик шудан ба ҳадафҳои ибтидоӣ"-и худ аст. Раисҷумҳури Русия сипас афзуд, "мо ҳамеша гуфтаем, ки омодаи музокира ва созиш ҳастем".

Хабаргузории "Рейтерз" моҳи гузашта гузориш дода буд, ки Путин омодаи гуфтугӯ бо Доналд Трамп дар бораи тавофуқи оташбаси Украина аст, аммо раҳбари Русия ҳозир нест аз амалкарди артиши худ дар Украина чашмпӯшӣ кунад ва исрор дорад, ки Киев аз хостаҳои худ барои пайвастан ба НАТО даст бикашад.

Ӯ дар изҳороти рӯзи панҷшанбеи худ низ бо ишора ба пешравиҳои артиши Русия дар Украина гуфт, Маскав зарурати зиёде барои созиш намебинад ва дар ҳар музокирае дар бораи сулҳ низ аз мавзеи қудрат ворид мешавад.

Ба гузориши Радиои Аврупои Озод/Радиои Озодӣ, Владимир Путин эҳтимол дар садади муаррифии Русия ҳамчунин кишвари омодаи гуфтугӯ аст, аммо дар ҳамон ҳол шартҳоеро пешниҳод мекунад, то дарҳои музокиротро бибандад ва дигаронро барои идомаи ҷанг гунаҳкор бидонад.

Бино ба ин гузориш, нишасти рӯзи панҷшанбеи Путин ҳамчун нишастҳои солҳои қаблии ӯ асосан ба масоили дохилии Русия бахшида шуда буд ва ӯ бори дигар аз ин нишаст барои фиристодани паёме ба Ғарб ва мавзуъҳои вижа ва ин бор Украина истифода кард.

Файзулло Бодуров 40 сол дошт.

Шахсони наздик ба ӯ гуфтанд, ки Бодуров аз тарафи мақомоти Русия ва “бо шарти таслим таслим накарданаш ба Тоҷикистон ба ҷанги зидди Украина бурда шуда буд”.

Яке аз онҳо (ба далели амниятӣ номаш фош намешавад) гуфт, Бодуров дар Тоҷикистон бо иттиҳоми тундгароӣ бо истифода аз Интернет (моддаи 307-и Кодекси ҷиноӣ) таҳти пайгард қарор дошт.

“Ҷониби Русия бо ин шарт, ки агар ба ҷанги Украина равад, истирдод нахоҳад шуд, ӯро ба Украина бурданд. Хабари кушта шуданаш рӯзи 15-уми ноябр расид,” – гуфт ҳамсуҳбати мо.

Файзулло Бодуров соҳиби як фарзанд буда, тайи солҳои охир дар Маскав мезист. Дӯстонаш дар Русия гуфтанд, ӯ дар шабакаҳои иҷтимоӣ бардошту хотираҳои худро менавишт.

Ҳафтаи гузашта ҷасади як зодаи дигари Хоруғ бо номи Фарид Хайруллобеков аз майдони ҷанг дар Украина ба Маскав оварда шудааст. Сабаби ба ҷанг бурдан ё рафтани ӯ маълум нест.

Моҳи июли имсол дар бораи кушта шудани ду зодаи ноҳияи Ишкошим дар ҷанги Русия дар Украина хабар расида буд.

Теъдоди дақиқи зодагон ё шаҳрвандони Тоҷикистон, ки ба ҷанги Украина ҷалб шудаанд, маълум нест. Танҳо исми бештар аз сад нафари онҳо пас аз фавт ё дар асорат дар Украина расонаӣ шудааст.

Ширкати шаҳрвандони Тоҷикистон дар ҷанги кишварҳои бегона ҷиноят аст. Бо ин вуҷуд, дар ҷанги Русия алайҳи Украина, ки дар моҳи феврали соли 2022 оғоз шуда, сабаби маҳкумиятҳои байнулмилалӣ гардид, зодагон ё шаҳрвандони Тоҷикистон бо тарзҳои гуногун ҷалб мешавад. Онҳоро ба се гурӯҳ тақсим кардан мумкин аст:

1. Сарбозону афсароне, ки дар артиши Русия хидмат мекарданд;
2. Муҳоҷирони корӣ, ки бо ваъдаи шаҳрвандиву пули калон ба ҷанг ҷалб шуданд;
3. Зиндониёни тоҷик, ки дар шароити номаълум ба ҷанг бурда шуданд.

Мақомоти Тоҷикистон дар бештар аз ду соли охир танҳо то сад мавриди ҷалби маҳбусони тоҷикро аз зиндонҳои Русия ба ҷанг тасдиқ карда, вале дар бораи иштироки тоҷикистониҳо дар ҷанги зидди Украина парвандае боз накардаанд.

Дар ин бора Ллойд Остин, вазири дифои Амрико, рӯзи 7-уми декабр хабар дод.

Ӯ гуфт, Путин дар ҷанг алайҳи Украина баҳои ҷуброннопазир пардохтааст.

Вазири дифои ИМА афзуд, кишвараш аз оғози ҳамлаи Русия ба Украина беш аз 62 миллиард долллар ёрӣ кардааст.

Русия ва Украина маъмулан дар бораи талафоташон дар ҷанг хабар намедиҳанд.

Русия дар моҳи сентябри соли 2022 аз талафоти 5937 низомиаш дар Украина хабар дода буд.

Владимир Зеленский, президенти Украина, чанде пеш гуфт, ки 43 ҳазор низомии украинӣ дар ин ҷанг кушта шудаанд.

Радио Свобода, бахши русии Радиои Озодӣ, маълум кард, ки дар ҷиҳози назорат ва боли бомбаҳои ҳавоии Русия ҳадди ақал як ҷузве истифода мешавад, ки онро корхонаи чинии воқеъ дар аёлати Калифорнияи Амрико таъмин мекунад. Маълум шудааст, ки ин корхона аз замони ҷанги васеъмиқёси Русия дар хоки Украина садҳо баста маҳсулоти электронии навтаринро интиқол додааст, ки метавонанд истифодаи дугона дошта бошанд. Бастаҳо ба ширкатҳои Русия, аз ҷумла ширкатҳои зери таҳрим, фиристода шудаанд.

Дар дохили бомбаи ҳавоие, ки дар хоки Украина таркидааст, ҳадди ақал як қисми эҳтиётиеро ошкор карданд, ки дар ҳамин корхона истеҳсол гардидааст. Ин маълумот аз манбаъҳои бози низомиёни украинӣ дастрас шуд. Бомбаҳое, ки бо чунин қисми эҳтиётӣ такмил шудаанд, то ҳол дар Бахмут ё Авдеевка барои ба хок яксон кардани ин шаҳрҳо истифода шудаанд.

Манзур ширкати Yangzhou Yangjie Electronic Technology Company Limitedаст, ки қароргоҳаш дар вилояти Янчжоуи Чин дар наздикиҳои Шонгҳой мебошад. Як сол пеш саҳмияҳои ин ширкатро дар Швейтсария ба фурӯш бароварданд.

Радио Свобода бар асоси санҷиши маълумоти созмони ғайритиҷоратии C4ADS, ки дар Вашингтон қароргоҳ дорад, маълум намуд, ки аз моҳи феврали соли 2022 Yangzhou Yangjie Electronic Technology Company Limited ба Русия 238 дафъа бор фиристодааст. Дар дохили ин бор қисмҳои эҳтиётие ҷой доштанд, ки дар Иёлоти Муттаҳида онҳоро ба хотири истифодаашон дар системаҳои ҷангии русӣ “авлавиятнок” номидаанд.

Дар 17 маврид ин бор ба номи ширкати русие фиристода шудааст, ки мавриди таҳрими ИМА мебошад. Ин далел боис ба эҷоди нигарониҳое шуд, ки Русия бо вуҷуди таҳримҳо ҳамоно барои идомаи ҷанг ба фанновариҳои муҳим дастрасӣ дорад.

“Бародари бузург”

Дар давраи ҷанг равобити Чину Русия ҳам аз лиҳози стратегӣ ва ҳам иқтисодӣ наздиктар шуд. Пекин талош дорад, тавозунро нигоҳ дорад, ҳам бо Маскав робитаҳои хуб дошта бошад ва ҳам бо Амрико, ки шарики муҳими тиҷоратиаш ба шумор меравад.

Вашингтон ва Иттиҳоди Аврупо зидди як қатор ширкатҳои чинӣ таҳрим ҷорӣ карданд, ки бо интиқоли фанновариҳои истифодаашон дугона машғул буда, барои артиши Русия мадад мекунанд. Таҳти фишори Ғарб, Чин дар моҳи октябр қоидаҳои нави назорати содиротро қабул кард, то дастрас шудани чунин маҳсулот ба Русия маҳдуд гардад.

Мақомоти ғарбӣ мегӯянд, фанновариҳои чинӣ ҳамоно барои тақвияти артиши Русия дар Украина нақши муҳим доранд. Аз маълумоти гумрукӣ бармеояд, ки ширкати Yangzhou Yangjie Electronic Technology Company Limited ба Русия диод ва транзисторҳои арзон интиқол медод, ки дорои қисмҳои эҳтиётии электронӣ мебошанд. Низомиёни украинӣ яке аз чунин диодҳоро дар ҷиҳози назорати ҳавоии навъи УМПК-и Русия ошкор карданд. Ин мавод идора ва раҳнамоии бомбаҳои ҳавоиро таъмин мекунад.

Ба ҷуз ин, Yangzhou Yangjie Electronic Technology Company Limited дастикам 173 бастаи фанновариҳои истифодаи дугонаро ба ширкати русии “Симметрон Электронние Компоненти” фиристодааст, ки моҳи майи соли 2023 мавриди таҳрими Амрико қарор гирифт. Таҳримҳо чун як чораи васеи кам кардани тавонмадиҳои ҷангии Русия дар хоки Украина ҷорӣ шуда буданд.

Вале маълум шуд, ки ҳатто баъд аз ҷорӣ кардани таҳримҳо таъминот идома кардааст ва дастикам се бастаи таҷҳизоти электронӣ моҳҳои август ва сентябри соли 2023 ба “Симметрон” фиристода шудааст.

Орзуҳои Калифорния

Ширкати Yangzhou Yangjie Electronic Technology Company Limited яке аз калонтарин истеҳсолкунандаҳои нимноқилҳо ва таҷҳизоти дигари электронӣ дар Чин ба шумор меравад. Бо 2,8 миллиард доллар сармоя он дар миёни ширкатҳои азимтарини ин соҳа дар ҷойи 15-ум қарор дорад.

Аз соли 2014 саҳмияҳои ширкат дар Бозори Шонгҳой ба фурӯш баромадааст ва аз соли гузашта ба биржаи Швейтсария роҳ ёфт. Ширкат дар Амрико муштарии Citibank буд, вале ин ниҳоди молӣ хидматрасониро бас кард. Замоне ки эҳтимоли вайрон кардани қонунҳои таҳрим аз тарафи ширкат ба миён омад.

Намояндаи Citibank дар посух ба номаи Радио Свобода дар бораи кори “Янгҷӣ Текнолоҷӣ” навишт: “Citi ҷиддан мутобиқ ба қонунҳои кишваре амал мекунад, ки дар он ҳузур дорад. Мо системаҳои назорати худро дорем, то ки иҷрои уҳдадориҳо, аз ҷумла таҳримҳоро таъмин кунанд”.

Соли 2015 “Янгҷӣ Текнолоҷӣ” ширкати амрикоии Micro Commercial Components (MCC)-ро харид, ки бо истеҳсоли нимноқилҳо машғул аст ва баъзе аз онҳо барои истифода дар фанновариҳои ҷангӣ ҳам ба кор мераванд. Қароргоҳи МСС дар Калифорния ҷойгир буда, марказҳои таҳқиқотии он дар Ҷопон, Чин ва Тайван қарор доранд.

МСС ҳам гуфт, ки мутобиқ ба қонунҳои Амрико амал мекунад ва нусхаи санадеро дар ихтиёри Радио Свобода гузошт, ки дар он сиёсати назорати маҳсулоти содиротӣ зикр шудааст. Масъулияти вайрон кардани ин санад пурра ба дӯши харидор вогузор шудааст. “Харидор вазифадор аст, ки ҳамаи қонунҳои вобаста ба харид, фурӯш ва содироти маҳсулотро риоя кунад”, -- гуфта шудааст дар санад.

Ҳуҷҷатҳое, ки созмони C4ADS таҳқиқ кардаву Радио Свобода бо маълумоти гумрук онҳоро санҷидааст, мегӯянд, ширкати “ВМ Компонентс” (зери унвони “Платан” кор мекунад) аз ширкати “Янгҷӣ Текнолоҷӣ” аз замони оғози ҷанг беш аз 30 дафъа бор гирифтааст. “ВМ Компонентс” маҳсулоти худро ба АО “Росэлектроника” интиқол медод ва ин ширкат аз моҳи июни соли 2022 таҳти таҳрими Амрикост.

Ширкати зертобеи “ВМ Компонентс” – ООО “Платан Электроникс” бо дигар ширкате бо номи ООО “Регион-Комплект” вобаста аст, ки ҳарду як соҳибмулк доранд. Дар сомонаи “Платан” он ҳамчун масъули “рушди шабакаи дилерӣ”-и ширкат ёд шудааст. Маълумоти харидҳои давлатӣ то соли 2017 баёнгари он аст, ки ин ширкат қисми низомии 34435-ро бо қисмҳои эҳтиётӣ таъмин мекард. Соли 2020 хабарнигорони Bellingcat, CNN, The Insider ва Der Spiegel маълум карданд, ки ин пажӯҳишгоҳи криминалистикаи ФСБ буда, кормандони ин муассиса талош кардаанд раҳбари мухолифон Алексей Навалнийро дар сафараш ба Сибир заҳролуд кунанд ва ҳам як дафъа дар вилояти Калининград талош карданд ӯро заҳролуд кунанд, вале ҳамсараш Юлия аз “Новичок” осеб дид.

Бино ба маълумоти гумрукие, ки C4ADS ва Радио Свобода омӯхтанд, маълум нест, ки оё қисмҳои эҳтиётии истеҳсоли “Янгчӣ Текнолоҷӣ” ба воситаи ширкати “ВМ Компонентс” ба дасти ФСБ афтодааст ё на. Дар ин ширкат ба муроҷиати Радио Свобода ҳеч посух надоданд. На ширкати “ВМ Компонентс” ва на ширкатҳои зертобеи он “Платан” ва “Регион-Комплект” дар феҳристи таҳримҳои ИМА ё Иттиҳоди Аврупо ворид нашудаанд.

Мақомоти Русия дар минтақаҳои ишғолкардаи худ дар Украина бо ёрии "Юнармия" наврасонро барои ширкат дар ҷанг ба зидди ватанашон омода мекунанд. Баъд аз ҳамлаи Маскав ба Киев, кори ин созмони низомӣ тақвият ёфтааст. Санадҳоро дар ин бора гурӯҳи рахнагарони украинии KibOrg дастрас ва ба тарҳи таҳқиқотии "Схема"-и бахши украинии Радиои Озодӣ пешниҳод карданд.

"Юнармия", мероси Шойгу

Созмони "Юнармия" ё артиши ҷавонон соли 2016 бо ташаббуси вазири вақти мудофиаи Русия, Сергей Шойгу, таъсис дода шуд. Вай гуфта буд, ин созмон 1,3 миллион узв дорад. Кӯдакони аз 8-сола боло ба воситаи замимаи мобилӣ метавонанд, ба сафи ин созмон бипайванданд.

Ба иддаои муассисонаш, созмон дар рушди ҷисмӣ, зеҳнӣ ва ахлоқии ҷавонон мусоидат мекунад, онҳоро ба иҷрои уҳдадорӣ ва қарзи худ дар назди қонун ташвиқ ва ба хидмат дар сафи Нерӯҳои мусаллаҳи Русия омода мекунад.

Аъзои "Юнармия" соли 2017 дар парад ё намоиши низомӣ бахшида ба Рӯзи Ғалаба дар Маскав ҳамроҳи сарбозон раҳпаймоӣ карданд. Аъзои артиши ҷавонон аз минтақаҳои ғасбкардаи Русия дар Украина имсол дар чорабиниҳои низомӣ дар шаҳри Новосибирск ширкат намуданд.

Шуъбаи нахустини "Юнармия" дар минтақаи ишғолшудаи Қрим пас аз чанд моҳи таъсисёбии созмон ба кор сар кард. Ба гуфтаи Олег Оҳредко, муҳаққиқи Маркази таълими шаҳрвандии "Алмандо" (созмони украиние, ки мавридҳои нақзи ҳуқуқуи кӯдаконро дар шароити ҷанг сабт мекунад), то моҳи сентябри соли 2016 фаъолияти "Юнармия" дар тамоми нимҷазираи Баҳри Сиёҳ паҳн шуд. Русия дар соли 2014 Қримро ғасб ва дар минтақаҳои Донетску Луҳански Украина ҷангро сар кард.

"Созмони "Юнармия" маҳз бо ҳадафи тарбияи низомии кӯдакону наврасони на танҳо рус, балки аз минтақаҳои ишғолшудаи Украина таъсис ёфта буд," – гуфт Катерина Рашевская, ҳуқуқшиноси Маркази минтақаӣ оид ба ҳуқуқи башар. Вай баъд аз ишғоли Қрим ба Киев кӯч бастааст.

Ба иттилои Вазорати дифои Русия, як моҳ пеш аз оғози ҳамлаи Русия ба Украина созмон танҳо дар Қрим 29 ҳазор узв дошт.

"Ҷинояти ҷангӣ"

Мақомоти Украина раҳбарияти созмони "Юнармия"-ро дар Қрими ишғолшуда ба нақзи эъломияи Женева ва "ташвиқу ҷалби ғайринизомиён" муттаҳам карданд.

Ҳомии ҳуқуқи башар аз Қрим, Ирина Седова, ҳам аз изҳороти Киев пуштибонӣ кард. Ӯ гуфт: "Ба назари мо, кори созмон ҳуқуқи башари байнулмилалиро поймол мекунад ва раҳбарони он алайҳи сокинони Қрим ва махсусан кӯдакону наврасоне, ки ғайриихтиёрӣ ба "Юнармия" ҷалб карда мешаванд, ҷиноятҳои ҷангӣ содир мекунанд."

Владимир Коваленко, раҳбари созмон дар Севастопол, дар посух ба ин иттиҳом ҳукумати ҳозираи Украинаро ғайриқонунӣ ва иддаои онҳоро беасос хонд. Бо ин вуҷуд бо оғози ҳамлаи Русия ба Украина, баъзе аз аъзои собиқи "Юнармия" аз минтақаҳои ғасбшуда ба сафи артиши Русия пайваста, зидди Украина ҷангидаанд.

Иля Зозулскийи 23-сола, зодаи деҳаи Полтаваи Қрим, яке аз онҳост. Ба навиштаи расонаҳои Русия, ба ӯ нишони Жуков додаанд. Торнамои Mash соли 2023 хабар дод, ки Иля, яке аз 50 "муррабӣ"-и "Юнармия", дар ҷанг ширкат кардааст.

Зозулский ба зангу паёмҳои тарҳи "Схема" посух надод.

Бритониё рӯзи 19-уми ноябр алайҳи "Юнармия" таҳрим ҷорӣ кард ва онро "созмони низомии русӣ" хонд, ки "барои татбиқи ҳадафҳои Путин ва ҷалбу мағзшӯии ҷавонони украинӣ нақши калидӣ дорад". Дар изҳороти ин кишвар гуфта шудааст, ки "созмон мунтазам барои аз байн бурдани ҳувияти фарҳангӣ ва миллии Украина талош мекунад".

Таҳрим алайҳи созмон пас аз аввалин даъвати низомиёни Русия аз ҷавонони минтақаҳои ғасбшудаи Украина барои пайвастан ба артиш эълон шуд.

Фаъолияти "Юнармия" дар Донбас соли 2022, замоне сар шуд, ки Путин гуфт, вилоятҳои Донетск ва Луҳанску Запарожйе ва Херсон "аз Русия ҳастанд". Аз соли 2019 гурӯҳи дигаре бо номи "Молодая гвардия-Юнармия" ба фаъолият шуруъ кард.

Ба наврасон чӣ ёд медиҳанд?

Соли 2023 дар минтақаҳои ғасбшудаи Донетск ва Луҳанск "хона"-и Юнармия фаъол шуд. Аъзои он дар синфхонаҳои махсус дарси истифодаи силоҳ мегузаронанд. Тибқи санадҳое, ки гурӯҳи рахнагарони KibOrg дастрас кардаанд, созмони "Юнармия" аз бинои мактабҳо бепул истифода мебарад ва бо пуштибонии молии ҳукумати Русия кор мекунад.

Тарҳи "Схема" даҳҳо сабти ин кӯдакони мактабхонро дар минтақаҳои ғасбшуда дорад. Аксари онҳо ё аъзои "Юнармия" ҳастанд ё бо он ҳамкорӣ доранд.

Яке аз онҳо хонандаи синфи 8-ум дар як ноҳияи ишғолшудаи вилояти Донетск аст. Номи ноболиғ ошкор намешавад, аммо бино ба навиштае дар шабакаҳои иҷтимоӣ, вай дар урдугоҳи таълимии "Guardian-2024" ширкат карда, барои ба қисмҳо ҷудо ва ҷамъ кардани силоҳи АК-74 соҳиби медали биринҷӣ шудааст.

"Ширкатдорон тирандозиро тамрин карда, таълими ибтидоии ҳарбӣ гирифтанд ва усулҳои муосири ҷангро омӯхтанд," -- гуфта шудааст дар хабар. Ба гуфтаи масъулон, "беш аз 300 хонанда" аз Русия ва вилоятҳои Донетску Запарожйе "ба Юнармия савганди садоқат ёд карданд".

Аъзои собиқи "Молодая гвардия-Юнармия" дар бахшҳои ғасбшудаи Донетск аз тарафи Русия меҷанганд.

Станислав Сикорский аз Горловка соли 2018 мактаби миёнаро хатм кардааст ва узви созмони "Юнармия" ва ҳамзамон "Молодая гвардия-Юнармия" буд. Бино ба маълумоте, ки дар саҳифаи ин созмонҳо дар шабакаҳои иҷтимоӣ оварда шудааст, бо оғози ҳамлаи беасоси Русия ба Украина, Станислав "дар саф"-и низомиёни Русия буд ва дар ҷангҳои вилояти Херсон ширкат мекард.

Сикорский соли 2023 аз ҷанг баргаштааст. Ӯ ба зангу паёмҳои гурӯҳи таҳқиқотии "Схема" посух надод.

"Аксари онҳо кушта шуданд"

Анна Лисовенко ҳам соли 2017, ҳанӯз дар 17-солагӣ, ба сафи гурӯҳи "Молодая гвардия-Юнармия" пайваст. Бино ба навиштаҳояш дар шабакаҳои иҷтимоӣ, вай ҳоло дар ҷанги зидди Украина ширкат дорад. Вазифааш оператори бесарнишин аст ва шомили гурӯҳи иктишофии низомиёни Русия.

"Ман узви Юнармия будам, ҳоло дар артиш хидмат мекунам. Қариб нисфи онҳое, ки бо мо мехонданд, роҳи низомиро интихоб карданд. Мутаассифона, аксари онҳо аллакай кушта шуданд. Баъзеи онҳо захм бардоштанд ва хидматро идома дода наметавонанд," -- нақл кард Лисовенко ба таҳқиқотгарони тарҳи "Схема".

Ба нақли вай, "малакаи истифода аз силоҳ, машқи ҷисмонӣ ва донишҳои таърихие, ки ӯ дар "Молодая гвардия-Юнармия" омӯхт, дар ҷанги алайҳи Украина кор омад."

Зозулский, Сикорский ва Лисовенко зодаи он минтақаҳои Украина ҳастанд, ки даҳ сол боз зери назорати Русия қарор доранд. Созмони "Юнармия" ҳам дар ҳудуди минтақаҳое фаъол аст, ки баъд аз оғози ҷанги Русия дар Украина дар соли 2022 аз сӯйи Маскав ғасб шудаанд.

Соли гузашта як бахши ин созмон дар Мариупол кӯдаконро дар ҳафт баст ба лагер ё фароғатгоҳе дар баҳри Азов ҷалб кард. Баробар бо омӯзишҳои дигар дар он ҷо ба кӯдакон тирандозиро ёд доданд.

Валерий Онатск, яке аз муасссисони лагер, раҳбари шуъбаи кор бо оила ва кӯдакони Мариуполи ишғолшуда аст. Таҳқиқоти "Схема" дар соли 2023 маълум кард, ки Онатск дар бурдани кӯдакони украинӣ аз минтақаҳои ишғолшуда ба Русия даст дорад. Ин амал сабаб шуда буд, ки Додгоҳи байнулмилалии ҷиноӣ қарори ҳабси Путинро содир кунад.

Моҳи ноябри соли 2022 ҳукуматҳои ишғолшуда эълон карданд, ки дар вилоятҳои Херсон ва Запарожйе шуъбаҳои "Юнармия" таъсис ёфт. Раҳбари созмон дар вилояти Запарожйе Фидаил Бикбулатов аст. Хадамоти ҷосусии Украина ӯро ба даст доштан дар рабудани гурӯҳии кӯдакон аз минтақаҳои ғасбшудаи Украина ба Русия айбдор медонад.

Бикбулатов дар суҳбат бо пажӯҳишгарони тарҳи "Схема" гуфт, "аъзои "Юнармия" оянда зиндагии худро бо хидмати ҳарбӣ мепайванданд." Вай афзуд: "Мо мебинем, ки онҳо лаёқат доранд, интизор дорем, ки низомӣ мешаванд. Мо онҳоро меомӯзонем, бо онҳо кор мекунем. Ҳатто Вазорати дифоъ ҳангоми шомил шудан ба созмон ба аъзои собиқи созмон имтиёзҳо медиҳад, вале ин ҳама ихтиёрӣ сурат мегирад."

Далелҳо баёнгари онанд, ки раҳбарияти “Юнармия” ба кори бахшҳои созмон аз рӯйи он баҳо медиҳад, ки чӣ қадар аъзои онҳо ба артиши Русия пайвастаанд. Виктор Кауров, муовини раҳбари “Юнармия”, моҳи октябр ба бахшҳои минтақаии созмон барои озмуни "арзёбии солона" дастур дод. Дар он ба кори бахшҳо вобаста ба ду чиз – "шумори аъзои ба хидмат даъватшуда ё ба Донишгоҳҳои низомӣ дохилшудаи Юнармия" ва "теъдоди тарбиягирандагон дар марказҳои таълимии Юнармия" баҳогузорӣ мешавад.

Масъулони идораи марказии "Юнармия" дар Маскав ба суолҳои муҳаққиқони "Схема" посух надоданд.

Изҳороти нави Путин пас аз он баён мешавад, ки ИМА ва Бритониё ба Украина иҷоза доданд, ки бо истифода аз силоҳҳои дурбурди онҳо ба хоки Русия ҳамла кунад. Раиси ҷумҳури Русия ҳушдор дод, ки Маскав мумкин аст вокуниш нишон диҳад.

Путин гуфт, ки Русия дар посух ба истифода аз мушакҳои амрикоӣ ва бритониёӣ, як навъи нави мушакро ба пойгоҳҳои низомии Украина партоб кардааст ва ҳушдор дод, ки мумкин аст ҳамлаҳои бештаре анҷом шавад. Вай афзуд, ки ба ғайринизомиён қабл аз ҳар ҳамлае бо ин гуна мушакҳо, ҳушдор дода хоҳад шуд.

Ба гуфтаи Путин, Украина бо розигиии Ҷо Байден, раиси ҷумҳури Амрико, рӯзи 19-уми ноябр бо мушаки ATACMS, сохти Амрико ба Русия ҳамла кард. Ҳамчунин рӯзи 21-уми ноябр Украина аз мушакҳои "Сояи тӯфон" -и бритониёӣ ва мушакҳои амрикоӣ ATACMS дар ҳамла ба Русия, истифода кард.

Путин дар суханронии худ хитоб ба мардуми кишвараш, ки аз телевизиони давлатии Русия пахш шуд, гуфт, "аз он лаҳза ба баъд, ҳамон тавре, ки борҳо таъкид кардаем, як даргирии минтақаӣ дар Украина, ки қаблан аз сӯи Ғарб таҳрик шуда буд, шакл як даргирии ҷаҳониро ба худ гирифтааст".

Путин иддао кардааст, ки ИМА дар ҳоли водор кардани ҷаҳон ба тарафи як даргирии ҷаҳонӣ аст ва дар сурати бештар шудани ҳамлаҳо, Русия низ ба таври қотеъ посух хоҳад дод.

Дар пайи ин изҳороти Путин, Кохи Сафед эълон кард, ки Русия масъули "шадидтар шудани марҳила ба марҳила"-и ҷанги худ дар Украина аст. Ҷанге ки акнун беш аз ҳазор рӯз аз он мегузарад.

Ба гуфтаи мақомоти Амрико, изофа шудани нерӯҳои низомӣ аз сӯи Кореяи шимолӣ, муттаҳиди Русия, ба ҷанги Украина, ин буҳронро боз печидатар кардааст. Як сухангӯи Кохи Сафед ба хабарнигорон гуфт, ин Русия аст, ки ба танишҳо доман мезанад.

Владимир Путин рӯзи панҷшанбе дар идомаи суханонаш гуфт, ки ҳамлаи мушакии Украина бо ATACMS натавонист осеби ҷиддие ворид кунад, аммо ҳамла бо мушакаҳои "Сояи тӯфон" ба минтақаи Курск дар 21-уми ноябр ба як маркази фармондеҳӣ анҷом шуд ва боиси талафоти ҷонӣ ва захмӣ шудани афрод шудааст.

Путин 21-уми ноябр дар муроҷиат ба мардуми Русия гуфт, артиши ин кишвар бо мушаки баллистикии "Орешник" ба Днепри Украина ҳамла кардааст. Ин мушак ба гуфтаи президенти Русия, дар як сония аз 2,5 то 3 километрро тай мекунад ва низомҳои зиддиҳавоии сохтаи Амрико ва кишварҳои Аврупо онро пайгирӣ карда наметавонанд. Албатта ин ҳарфҳои Путинро мустақилона тасдиқ кардан мушкил аст. Президенти Русия афзуд, ҳамла ба Днепр бо мушаки нав, посух ба ҳамлаи артиши Украина ба вилоятҳои Брянск ва Курск мебошад.

Ин тасмим пас аз он гирифта шуд, ки Ҷо Байден, президенти Амрико ба Украина ҳақ дод, ки бо мушакҳои дурзан ба хоки Русия ҳамла кунад.

"Онҳо нақшаи сулҳ пешниҳод накарданд. Шумо инро шунидед? Дар ин бора хондед? Танҳо ҳарф аз стратегияи силоҳи ҳастаӣ аст. Путин ҷанг мехоҳад,” – гуфт президенти Украина Владимир Зеленский.

Сергей Лавров, вазири корҳои хориҷии Русия, дар Бразилия гуфт, ки умедвор аст, доктринаи ҳастаии кишварашро ҷиддӣ мегиранд.

Дар ҳуҷҷати пешинаи Русия гуфта мешуд, ки Маскав танҳо дар сурати ҳамла бо силоҳи ҳастаӣ аз ин навъи силоҳ барои посух кор мегирад. Ҳоло дар доктринаи нав омадааст, ки агар таҳдиди ҷиддӣ ба амнияту истиқлоли Русия бошад ва ё ҳамлаи кишваре бо пуштибонии қудрати ҳастаӣ сурат бигирад, Маскав ҳаққи ҳамла бо бомби атомиро дорад.

Русия ва Амрико 88 дарсади силоҳи ҳастаии дунёро дар ихтиёр доранд. Мақомоти Амрико мегӯянд, онҳо ҳеч далеле барои тағйири сиёсати истифодаи силоҳи ҳастаиро намебинанд.

Киев моҳҳо боз аз кишварҳои ғарбӣ мехост, барояш иҷозаи ҳамла бо мушакҳои дурпарвоз ба дарунтари хоки Русияро диҳанд. Русия гуфта буд, Украина бе ширкати низомиёни ғарбӣ имкони истифодаи мушакҳои дурзанро надорад. Агар чунин ҳамла шуд, онро ҳамлаи НАТО арзёбӣ хоҳад кард.

Кейр Стармер, сарвазири Бритониё, мегӯяд, "ин як рафтори бемасъулиятонаи Русия ҳаст, ки кумакрасонии моро ба Украина дигар намекунад."

Ҳоло нигарониҳо аз фаро расидани як марҳилаи хатарзои ҷанги Русия дар Украина бештар шудааст. Ҷанге, ки Маскав ҳазор рӯз пеш сар кард ва то ҳанӯз идома дорад.

Видеоро дар инҷо бинед:

Ҳамзамон Русия низ дар вокуниш ба истифодаи Киев аз мушакҳои дурбурди амрикоӣ, гуфт, ки интиқом мегирад.

Раиси ҷумҳури Украина рӯзи 19-уми ноябр ба шабакаи телевизионии Fox News изҳор дошт, "агар онҳо кӯмакҳои низомиро қатъ кунанд, фикр мекунам, ки мо хоҳем бохт".

Вай афзуд, "мо хоҳем ҷангид. Мо ҳам тавлидоти худамонро дорем, аммо барои пирӯзӣ басанда нест. Ва фикр мекунам, барои наҷоти худамон ҳам басанда нест".

Доналд Трамп, раиси ҷумҳури мунтахаби Амрико нисбат ба дурустии тасмими ҳукумати Ҷо Байден барои фароҳам овардани миллиардҳо доллар кӯмак ба Украина дар баробари ҳамлаи низомии Русия, шакку гумонҳо дорад.

Дар рӯзҳои гузашта низ муттаҳидони Доналд Трамп аз ин, ки Байден ба Украина иҷоза додааст, то аз мушакҳои дурбурди амрикоӣ барои ҳамла ба хоки Русия истифода кунад, ба шиддат интиқод карда, ӯро муттаҳам сохтаанд, ки вазъро хатарноктар кардааст.

Зеленский ба Fox News гуфт, ки "иттиҳод байни Украина ва Амрико аз ҳар чизе муҳимтар аст".

Вай афзуд, ки Трамп метавонад бо истифода аз нуфузи худ Владимир Путин, раиси ҷумҳури Русияро водор ба поёни ҷанг кунад, "зеро, ки ӯ ба маротиб қудратмандтар аз Путин аст".

Раиси ҷумҳури Украина афзуд, ки Путин "мумкин аст, ки майле ба поёни ҷанг дошта бошад, аммо ин масъала бештар аз ҳар чизе ба Амрико бастагӣ дорад. Путин заъифтар аз Амрикост".

Доналд Трамп пеш аз пирӯзӣ дар интихоботи президентии Амрико гуфта буд, ки ӯ метавонад ҷанги Украинаро давоми 24 соат поён диҳад.

Украина нигарон аст, ки бо таваҷҷуҳ ба пирӯзиҳои Русия дар ҷанг, ҳангоми гуфтугӯҳо барои сулҳ, дар мавқифи заифтаре қарор дошта бошад.

Тибқи гузоришҳо, артиши Украина рӯзи сешанбе ҳамзамон бо ҳазорумин рӯзи ин ҷанг, барои нахустин бор аз мушакҳои дурбурди амрикоӣ истифода кард.

Сергей Лавров, вазири корҳои хориҷии Русия дар вокуниш гуфт, ки ин ҳамлаҳо нишон дод, ки кишварҳои ғарбӣ мехоҳанд ба ин ҷанг доман бизананд.

Вазири корҳои хориҷии Русия, ки барои иштирок дар нишасти сарони "Гурӯҳи 2о" ба Бразилия сафар карда буд, дар ҳошияи ин ҷаласа ба хабарнигорон гуфт, "мо инро ба унвони марҳилаи наве аз ҷанги Ғарб алайҳи Русия дар назар хоҳем гирифт. Ва ба ҳамин тартиб, ба он вокуниш нишон хоҳем дод".

Маскав мегӯяд, Украина дар ҳамлаҳои худ ба минтақаи Брянск дар ҷануб-ғарби Русия аз шаш мушак, ки Амрико дар ихтиёри Украина қарор дод, истифода кардааст.

Баёнияи Вазорати дифои Русия дар рӯзи 19-уми ноябр афзуд, ки системаи зиддиҳавоии ин кишвар панҷто аз ин мушакҳоро раҳгирӣ ва аз байн бурд ва ба як мушаки дигар осеб ворид кард.

"Амалиёти поккорӣ гаҳ-гоҳе гузаронда мешуд, аммо ҳеч гоҳ дар як ҷой ва дар як вақт ба ин миқдор техника набуд", - гуфт яке аз шоҳидони амалиёт.

Шахси дигар, корманди низомӣ Анатолий Кушнирчук, чунин гуфт: "Фашистони рус ба шахсоне монанди Алексей нафрат доштанд. Онҳоро ҷустуҷӯ мекарданд."

Алексей Побиҳай дар Буча ба воя расида, дар тарабхонаҳо кор мекард. Сипас дар хонааш тиҷорати худро ба роҳ монд.

Дар соли 2014, пас аз он ки ҷудоихоҳони зери ҳимояти Русия ошӯби мусаллаҳонаро дар шарқи Украина оғоз карданд, ӯ ба нерӯҳои украинӣ довталабона ёрӣ медод. Вақте Русия дар моҳи феврали соли 2022 ҳамлаи васеъмиқёсро дар Украина оғоз кард, Побиҳай ба воҳиди дифоии маҳаллӣ пайваст ва аввалину охирин бор аз ҷониби Радиои Озодӣ ба навор гирифта шуд.

Побиҳай дар ин навори Радиои Озодӣ дар даст туфангча ва дар сар кӯлоҳи ҳарбӣ тасвир ёфтааст, вале ба сарбоз монанд нест. Вай бо рухсораҳои фарбеҳ аз зери айнак нигариста, дар навор бо ханда мегӯяд: "Ман одами бақувват ҳастам!"

Кушнирчук баъдан дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт, мутмаин нест, ки туфангчаи Побиҳай тир дошта бошад ва "шояд ӯ тирпаронӣ ҳам наметавонист". Маълум нест, ки Алексей Побиҳай дар замони ишғоли Русия ҳамкории пинҳониро бо нерӯҳои Украина идома додааст ё не. Боздошти ӯ дар пасманзари саркӯбҳои бераҳмона сурат гирифт.

Дар филми Радиои Озодӣ мавридҳои зиёди боздошт ва қатли касоне, ки пештар дар артиши Украина хидмат карда ё фаъол буданд, сабт шудааст. Ҳамчунин ҳолатҳое, ки сарбозони рус мардумро бо истифода аз хушунати тасодуфӣ мепаронанд.

Наворҳои ваҳшатангези дурбинҳои назоратӣ нишон медиҳанд, ки чӣ гуна нерӯҳои Русия мардумро дар кӯчаҳо ҷамъ кардаанд. Низомиёни рус дар баъзе аз суҳбатҳои телефонӣ ба аъзои оилаҳояшон нақл кардаанд, ки ба онҳо фармон шудааст, сокинони осоиштаро бикушанд.

Вақте ки аскарони рус аз Буча ақибнишинӣ карданд, дар баробари кӯчаҳои пур аз ҷасад ҳуҷҷатҳоро низ боқӣ гузоштанд. Як сокини маҳаллӣ дар миёни ин ҳуҷҷатҳо санади низомиеро ёфт, ки дар он тафсилоти боздошти Побиҳай аз ҷониби воҳиди Кузбасси Горди Русия, мустақар дар шаҳри Кемеровои Сибир, навишта шудааст.

Далелҳои дигари ҳуҷҷатӣ вуҷуд доранд, ки ин қисми низомӣ бо дивизияи 76-ум, ки дар тамоми давраи ишғол дар Буча ҳузур дошт, ҳамкорӣ кардааст.

Ҷасади Побиҳай бо дастони баста ва сари тирхӯрда дар як қароргоҳи дивизияи партофташуда дар ҷангал ёфт шуд. Санҷиши ДНК шахсияти ӯро тасдиқ кард.

Дар наворҳои ёфтаи пулис, ки бо гузашти ним сол аз озод кардани Буча сабт шудааст, афсар айнаки лойолудеро нишон медиҳад, ки зоҳиран ба Побиҳай тааллуқ дорад.

Видео ба забони англисӣ дар инҷост: