Në një raport të transmetuar më 11 tetor 2020, një gazetar i televizionit shtetëror rus u tregon me entuziazëm shikuesve çfarë i pret: pjesë nga një intervistë me presidentin Vladimir Putin dhe, ndër të tjera, lajme për testimin e një rakete hipersonike, për të cilën Moska ishte mburrur kamotshëm.
“Pas intervistës, më shumë punë”, thotë gazetari, duke përsëritur narrativin e Kremlinit se Putini punon pa pushim për të mbajtur vendin të sigurt dhe të fortë.
Një mbishkrim në këndin e ekranit thotë “Novo-Ogariovo” – rezidenca kryesore presidenciale në periferi të Moskës – dhe në video shfaqet Putini duke u drejtuar drejt derës së zyrës së tij dhe duke zgjatur dorën për ta hapur.
Dhe aty qëndron e vërteta: pozicioni i dorezës së derës dhe disa hollësi të tjera tregojnë se pamjet nuk janë filmuar aspak në Novo-Ogariovo, sipas një hulumtimi të Radios Evropa e Lirë (REL).
Në fakt, ato janë xhiruar më shumë se 1.500 kilometra në jug, në një zyrë pothuajse identike në Boçarov Ruçei, një rezidencë shtetërore në Soçi, në brigjet e Detit të Zi.
Njësia hulumtuese ruse e REL-it, Systema, zbuloi se në Novo-Ogaryovo nuk ndodhet vetëm një, por dy kopje të zyrës së Putinit – një në Soçi dhe një në Valdai, afërsisht në mes të Moskës dhe Shën Petersburgut – dhe se Kremlini ka mashtruar publikun për vendndodhjen e presidentit qindra herë gjatë viteve të fundit.
Në shumicën e rasteve të dokumentuara nga Systema, takimet që supozohej se ndodhën në Novo-Ogariovo në të vërtetë ishin xhiruar në Soçi ose në Valdai - një qytet pranë liqenit, me pyje të dendura, që Putini e ka preferuar që nga fillimi i pushtimit të Ukrainës, i cili ka nxitur sulme me dronë ndaj caqeve ushtarake e industriale në Rusi.
Ky hulumtim tregon një Kremlin shumë sekret që ka mashtruar rregullisht publikun për vendndodhjen e Putinit në vitet e fundit. Ai gjithashtu ngre dyshime mbi kohën e takimeve dhe bisedave që administrata e Putinit i bën publike.
Në 3 minuta
Çdo të enjte, zhvillimet më të rëndësishme përpiqemi t'jua zbërthejmë dhe t’jua sjellim sa më thjesht, shkurt e shqip. Regjistrohuni falas këtu për ta pranuar të parët në emailin tuaj çdo numër të newsletter-it tonë.
Në një raport hulumtues të publikuar në gusht, Systema zbuloi se të paktën pesë takime të Kremlinit që supozohej të kishin ndodhur në prill ose maj, në fakt ishin filmuar muaj më parë. Putini e ka vazhduar këtë mashtrim edhe këtë vjeshtë: që nga gushti, Kremlini ka publikuar të paktën shtatë video të vjetra, duke i paraqitur si të reja, sipas Systema.
Pas derës numër 1...
Systema arriti në përfundimin për tri zyrat pothuajse identike duke analizuar rreth 700 video të publikuara nga administrata e Putinit, ose të transmetuara në televizionin shtetëror, si dhe duke shqyrtuar imazhe të postuara në faqen e Kremlinit.
Gazetarët analizuan gjithashtu materiale të shumta, përfshirë postime në rrjete sociale dhe të dhëna të udhëtimeve të zbuluara, që përshkruanin planet dhe udhëtimet reale të njerëzve pranë rrethit të Putinit, si personeli i sigurisë dhe gazetarët e televizionit shtetëror që e mbulojnë atë.
Raporti i tetorit 2020 është një shembull i thjeshtë, por tronditës.
Në zyrën e Novo-Ogariovo, doreza e derës pranë tavolinës së Putinit është vendosur pak më poshtë se një vijë ndarëse që ndan panelet e murit në të dy anët. Ky është fakt që dallohet qartë nga pamjet dhe fotografitë e dhomës, përfshirë imazhe nga kompania që kishte shtruar parketin atje.
Por, në pamjet ku Putini zgjat dorën për ta kapur dorezën, ajo është pak më lart se vija e murit, një ndryshim prej vetëm disa centimetrash, por i pamohueshëm. Kjo tregon se intervista është filmuar në Soçi, jo jashtë Moskës.
Ndër hollësitë e tjera që zbulojnë mospërputhje mes vendndodhjes së deklaruar dhe asaj reale të takimeve të shumta që supozohej se mbaheshin në Novo-Ogariovo janë: modelet në kravatat e Putinit, forma e mbajtëses së televizorit, ngjyra e tavolinës dhe korniza e tabakasë së dokumenteve në tryezë.
Systema konfirmoi këto gjetje duke analizuar dokumente udhëtimi të Putinit. Për shembull, një intervistë televizive në gusht 2020 që Kremlini pretendoi se ishte zhvilluar në Novo-Ogariovo, në fakt duket se ishte xhiruar në Soçi, duke gjykuar nga hollësitë, përfshirë dorezën e derës.
Dhe vërtet, një biletë elektronike e blerë nga një agjenci udhëtimesh me lidhje me Kremlinin dhe e siguruar nga Systema tregonte se gazetari Sergei Brilyov kishte fluturuar nga Soçi në Moskë më 27 gusht, ditën kur intervista u transmetua në televizionin shtetëror.
Këto dhe dokumente të tjera të brendshme të televizionit shtetëror rus u siguruan nga gazetarët e Systema përmes emaileve të zbuluara nga kompania VGTRK, të ofruara nga Projekti për Raportimin e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit (OCCRP).
Udhëtimet që tradhtojnë
Pamje të xhiruara në shtator 2020 supozohej të ishin nga Novo-Ogariovo. Por në një email që e ka parë Systema, një producent televiziv kërkonte organizimin e një udhëtimi në Soçi për gazetarin e njohur Pavel Zarubin dhe disa anëtarë të ekipit.
Zarubin, bashkautor i një emisioni javor në televizionin shtetëror, Rossia-1, që fokusohet tek Putini, ka udhëtuar shpesh në Soçi dhe ka sjellë pamje që më pas Kremlini i ka paraqitur sikur janë xhiruar në Novo-Ogariovo, zbuloi Systema.
Një dokument i zbuluar udhëtimi dhe një pjesë e shkurtër e një prej emisioneve të Zarubinit treguan se një anëtar i stafit të sigurisë presidenciale kishte qëndruar një natë në Soçi në të njëjtën periudhë kur pamjet e Putinit, që supozohej të ishin nga Novo-Ogariovo, por në fakt ishin xhiruar në Boçarov Ruçei, u regjistruan në tetor 2021.
Përveç dorezës së derës, ka edhe dallime të tjera midis zyrës në Novo-Ogariovo dhe asaj në Boçarov Ruçei: pozicioni i vijës ndarëse në mur pas Putinit dhe forma e këmbëve mbajtëses të televizorit.
Rezidenca e Boçarov Ruçei është përdorur nga drejtuesit sovjetikë që prej Nikita Hrushovit, liderit sovjetik nga 1953-65 e më pas pasuesit të tij Leonid Brezhnevit. Ndërtesa e vjetër, e ndërtuar në vitet ’50, u rrëzua dhe u zëvendësua me një të re para Lojërave Olimpike Dimërore Soçi 2014.
Pamjet e regjistruara pas ceremonisë së hapjes tregojnë një pritje me figura kulturore ruse, përfshirë Putinin dhe Alina Kabaevën, kampione olimpike në gjimnastikë ritmike në 2004, për të cilën raportohet gjerësisht se është partnerja e tij dhe nëna e të paktën dy fëmijëve të tij.
Gjatë viteve, Putini ka pritur shumë liderë dhe zyrtarë rusë në Boçarov Ruçei. Gjatë pandemisë COVID-19, për një pjesë të madhe të viteve 2020–2021, rreth një e treta e takimeve që supozohej të ishin në Novo-Ogariovo, në fakt u mbajtën në Soçi, sipas provave të shqyrtuara nga Systema.
Ai ka kaluar gjithashtu shumë kohë në Valdai, ku mban takime në një zyrë që duket shumë si ajo në afërsi të Moskës dhe në Soçi.
Izolim dhe siguri
Vitet e fundit, Putini e ka preferuar gjithnjë e më shumë Valdain. Ai është larguar pothuajse plotësisht nga Boçarov Ruçei që nga shkurti 2023, një vit pas fillimit të pushtimit të Ukrainës.
Pamjet dhe materialet e tjera të shqyrtuara nga Systema sugjerojnë se pothuajse të gjitha takimet e filtruara si nga Novo-Ogariovo në vitin 2025 në fakt janë zhvilluar në Valdai.
Edhe Valdai ka një rezidencë shtetërore, dhe në vitin 2016, në një zonë me pyje, në vendin e një fushe tenisi, u ndërtua një pavijon për takime dhe konferenca, nga e njëjta kompani që kishte rinovuar Novo-Ogariovon dhe Boçarov Ruçein.
Ashtu si me Boçarov Ruçein, vija ndarëse në mur pas karriges së Putinit është një nga shenjat se kjo nuk është Novo-Ogariovo. Një tjetër detaj që e dallon Valdain nga të dyja zyrat e tjera është një termostat i vendosur në qendër të panelit të murit, ndërsa tabaka e dokumenteve në tavolinën e Putinit ka një model druri ndryshe nga zyrat e tjera.
Duke kombinuar detajet vizuale dhe të dhënat e udhëtimit, Systema përcaktoi se një nga shumë takimet e mbajtura në Valdai ishte ajo e qeverisë tre ditë pas zjarrit në qendrën tregtare në Kemerovo, Siberi, në mars 2018, ku vdiqën të paktën 60 persona, shumica fëmijë, një javë pas rizgjedhjes së Putinit për mandatin e tij të katërt. Kremlini pretendoi se takimi u zhvillua në Novo-Ogariovo.
Derisa Rusia grumbullonte trupa përgjatë kufirit me Ukrainën para pushtimit të 24 shkurtit 2022, Putini foli me presidentin amerikan Joe Biden përmes video-konference nga Soçi më 7 dhjetor 2021. Biden e paralajmëroi atë kundër sulmit, ndërsa Putini kritikoi Kievin dhe NATO-n.
Pas kësaj, Putini udhëtoi në Valdai dhe zhvilloi disa takime atje, ndërkohë që Kremlini raportonte se ai ndodhej në Novo-Ogariovo.
Nga 24 shkurti deri më 12 prill, teksa trupat ruse fillimisht përparuan, por më pas u tërhoqën nga periferitë e Kievit, Putini mbajti të paktën 12 takime nga zyra e Valdait, sipas Systema.
Një analizë e pamjeve dhe provave të tjera tregon gjithashtu se nga 30 paraqitjet publike të Putinit në zyrë nga janari deri në fund të shtatorit të këtij viti, vetëm njëra nuk ishte filmuar në Valdai, ku, me kalimin e viteve, termostati është zhvendosur në të njëjtin pozicion si në zyrat e Soçit dhe Novo-Ogariovos.
Sociologu Konstantin Gaaze, që studion autoritarizmin rus, thotë se, në kushtet e luftës me Ukrainën dhe sulmeve me dronë ndaj caqeve ruse, arsyeja për preferencën e Putinit për Valdai është e qartë.
“Është çështje sigurie, natyrisht”, thotë ai.
Boçarov Ruçei është në një zonë të hapur dhe të dukshme në Soçi, ndërsa masa të forta mbrojtëse do të tërhiqnin vëmendjen në periferinë elitare të Moskës ku ndodhet Novo-Ogariovo. Valdai është shumë më i izoluar, dhe sipas Shërbimit tus të REL-it, në gusht u raportua se 12 instalime të mbrojtjes ajrore janë ngritur në zonën përreth, shumica sisteme raketore Pantsir-S1.
Zëdhënësi i Putinit, Dmitry Peskov, lexoi pyetjet që Systema i dërgoi para publikimit të artikullit, por nuk u përgjigj. Zyra e shtypit e VGTRK gjithashtu nuk komentoi.
Në vitin 2020, pasi media hulumtuese Proekt raportoi për herë të parë se Putini kishte dy zyra shumë të ngjashme, një në Novo-Ogariovo dhe një në Boçarov Ruçei, Peskov e quajti raportin “të pasaktë” dhe tha se “nuk ka zyra identike”.
Administrata e Putinit nuk ka adresuar kurrë provat që tregojnë se ka mashtruar publikun rus për vendndodhjen e qindra takimeve të presidentit.
