Maqedonia dhe Greqia të dielën nënshkruan marrëveshjen për zgjidhjen e kontestit shumëvjeçar të emrit. Dokumenti që parasheh emrin, "Maqedonia e Veriut", u nënshkrua në Prespë, në pjesën e Greqisë nga Ministrat e Punëve të Jashtme, Nikolla Dimitrov dhe Nikos Kotzias, në prani të kryeministrave, Zoran Zaev dhe Aleksis Tsipras.
Kryeministri grek marrëveshjen e ka vlerësuar si shumë të rëndësishme për të ardhmen e dy vendeve.
“Kjo është një marreveshje patriotike mes dy popujve. Me këtë zgjidhet një kontest shumëvjecar, forcon besimin mes dy vendeve dhe popujve…marrëveshja do të hap edhe një faqe të re në zhvillimin ekonomik mes dy shteteve”, ka deklaruar kryeministri, Aleksis Tsipras.
Kryeministri i Maqedonisë, Zoran Zaev, në fjalimin e tij marrëveshjen e ka vlerësuar si historike dhe shumë të rëndësishme për të ardhmen evropiane.
“Ndjenja ime sot është se me nënshkrimin e marrëveshjes po zhvendosim edhe malet, sot po i japim fund një kontesti, dallimeve shumëvjecare që kishin ngritur mure mes dy shteteve…kemi humbur shumë, por ne pas shumë përpjekjesh arritëm marrëveshje të dinjiteshme për ndërtimin e miqësisë…e kaluara na ka mësuar shumë, duhet të mësojmë nga e kaluara dhe jo ta përsërisim”, ka deklaruar Zaev.
“Ne po ndërtojmë të ardhmen, marrëveshje na inkurojon për besim më të mëdh mes dy vendeve dhe jetë më të mirë mes dy popujve tanë… po ndërtojmë miqësi me Greqinë. Ajo do të jetë mbështetëse e jona për proceset në vazhdim. Kjo marrëveshje do të forcojë paqen dhe sigurinë jo vetëm në vendet tona por edhe më gjërë”, ka deklaruar Zaev duke theksuar se me këtë marrëveshje qytetarët do të kenë perspëktivë më të mirë si dhe do të forcohet miqësia dhe siguria në rajon.
Në aktin e nënshkrimit të marrëvshjes kanë marrë pjesë përfaqësues të lartë ndërkombëtare si ndërmjetësi i OKB-së, Metju Nimic, Shefja e diplomacisë evropiane, Federica Mogerini, komisioneri për zgjerim dhe fqinjësi të mirë, Johanes Hahn, Rozmari Di Karko, përgjegjëse për çështje politike e sekretarit të përgjithshëm të OKB-së, Antonio Guteresh, si dhe diplomat nga më shumë vende perendimore.
“Të gjithë duhet të jemi falënderuar që kemi liderë të këtillë, të përgjegjshëm për të ardhmen e vendeve të tyre. Kjo marrëveshje paraqet document strategjik për interest e dy vendeve. Ishte një process ishte i vështirë, por është kënaqësi kur i gjithë mundi rezultoi me marrëveshje e cila duhet të jetë shembull për rajonin dhe më gjërë. Me këtë dëshmuam se kur ka vullnet mund të arrihet marrëveshje”, ka deklaruar ndërmjetësi i OKB-së, Metju Nimic.
Shefja e diplomacisë evropiane, Federica Mogherini, tha se ndjehet krenare për marrëveshjen e arritur, e cila sipas saj duhet të inkurajoj edhe pjesë tjera të rajonit për të ndërmarrë hapa të guximshëm për të mirën e paqes dhe prosperiteti në rajon dhe më gjerë.
“Kjo marrëveshje e bënë Evropën më të bashkuar dhe më paqësore. Kjo nuk është e rëndësishme vetëm për dy palët, por për tërë Evropën. Dy palët na kanë bërë krenarë, ne, evropianët me nënshkrimin e marrëveshjes. Shpresoj se kjo do të jetë një inspirim për shumë kë në rajon që të ndërmarrin hapa të guximshëm, sikur edhe për gjithë Evropën”, ka deklaruar Mogherini.
Ndërkohë, komisioneri për zgjerim dhe fqinjësi të mirë, Johanes Hahn shprehu kënaqësinë që rruga e gjatë e negociatave përfundoi me sukses, me nënshkrimin e marrëveshjes, të cilët e quajti “marrëveshja e së ardhmes”.
Komisioneri Hahn tha se beson se Këshilli Evropian do të jep përgjigje lidhur me procesin e integrimit të Maqedonisë në BE.
“Duhet të ndërmerren hapa të mëtejmë që çojnë drejtë integrimit evropian. Kjo është një marrëveshje e mirë, një kompromis i mirë, marrëveshje për të cilën çdo kush duhet të bëjë lëshime, që të jetë marrëveshje e mirë. Kjo marrëveshje do të kontribuoj për një jetë më të mirë për qytetarët, një të ardhme më të mirë”, ka deklaruar komisioneri Johanes Hahn.
Marrëveshja që zgjidh kontestin mbi 25 vjeçar, zhbllokon procesin e integrimit të Maqedonisë në NATO dhe BE, por edhe normalizon raportet mes dy vendeve, që shpesh herë janë përcjell edhe me tensione dhe bllokada ekonomike.
Emri, Maqedonia e Veriut, në bazë të marrëveshjes do të përdoret si brenda ashtu edhe jashtë vendit, apo sipas formulës, “erga omnes”, të cilët në vazhdimësi e ka kërkuar pala greke.
Marrëveshja sqaron edhe çështjet që kanë të bëjnë me gjuhën maqedonase dhe kombin maqedonas për të cilin sqaron se nuk ka asnjë ligjshmëri me të kaluarën antike të Maqedonisë, si dhe kulturën dhe traditën Helene. Sa i përket gjuhës, në marrëveshje thuhet se ajo i takon grupit të gjuhëve slave.
Dy vendet kishin një marrëveshje në vitin 1995 me të cilën Maqedonia ishte pranuar në Kombet e Bashkuara me referencën Ish-Republika Jugosllave e Maqedonisë (FYROM), por Athina kishte bllokuar procesin e integrimit në NATO dhe BE me kërkesën për gjetjen e një emri tjerë që nuk do të reflektonte pretendime territorial ndaj territorit të saj verior me të njëjtin emër, Maqedoni, por që gjithashtu nuk do të kishte lidhshmëri me të kaluarën antike të emrit Maqedoni.
Pas shumë përpjekjesh, e në veçanti pas ndërrimit të pushtetit në Maqedoni, ku tani në pushtet janë social-demokratë, Shkupi dhe Athina, arritën marrëveshjen për një emër me përcaktim gjeografik, Maqedonia e Veriut. Me marrëveshja përcaktohen edhe çështjet që kanë të bëjnë me gjuhën dhe identitetin. Gjuha maqedonase, siç thuhet në marrëveshje i takon grupit të gjuhëve sllave dhe se nuk asnjë lidhje me kulturën dhe të kaluarën e Maqedonisë antike dhe greke.
Pas nënshkrimit nga dy qeverisë pason fazë më e ndërlikuar ajo e zbatimit të saj, si ratifikimi nga dy Parlamentet. Fillimisht ajo duhet të votohet në Kuvendin e Maqedonisë e më pas fillon procedura e ndryshimit të kushtetutës me qëllim harmonizimin e saj me marrëveshjen e re. Do të ndryshohet preambula që e definon Maqedoninë si shtet të popullit maqedon, por edhe të gjitha pjesët tjera që kanë të bëjnë me termet “Maqedoni” dhe “maqedonase”.
Pas kësaj duhet të mbahet edhe referendum dhe nëse marrëveshja aprovohet nga qytetarët, atëherë e njëjta duhet të ratifikohet edhe nga Parlamenti i Greqisë, i cili gjithashtu duhet të ratifikojë edhe pranimin e Maqedonisë në NATO, si dhe fillimin e bisedimeve për anëtarësimin e Maqedonisë në BE.
Ndryshe, marrëveshja kundërshtohet si nga opozita në Greqi ashtu edhe nga ajo në Maqedoni. Dy blloqet opozitare vlerësojnë se marrëveshja rrënon interesat kombëtare maqedonase, përkatësisht greke. Dy opozitat kanë bërë të ditur se do të përdorin të gjitha mekanizmat për të penguar zbatimin e marrëveshjes.
