Në Rusinë e Vladimir Putinit, shpërndarja e detajeve të botimeve që shiten haptas nëpër librari mund të rezultojë me dënim me 16 vjet burgim.
Ky ishte fati i Grigory Skvortsovit, 35-vjeçar, fotograf dhe muzikant nga Permi. Skvortsov ishte një nga mijëra njerëz në mbarë Rusinë që blenë botimin e vitit 2021, “Bunkerët sekretë sovjetikë”, të historianit Dmitry Yurkov. Libri riprodhoi qindra diagrame dikur të fshehta të instalimeve sovjetike, që së voni ishin bërë publike.
Libri ofrohej me disa skanime shtesë, të cilat Skvortskov i bleu. Më vonë, ai shpërndau disa prej këtyre dokumenteve me një gazetar të paidentifikuar amerikan.
Në nëntorin e vitit 2023, Skvortsov ishte me një mysafir, kur policia ruse hyri në banesën e tij, në Perm.
Sipas një të afërmi, policia xhiroi atë që ndodhi më pas.
“Ai u rrah dhe u fye”, i tha i afërmi i fotografit projektit Siberia.Realities të Radios Evropa e Lirë. “Më pas, ata e detyruan atë të thoshte para kamerës se kujt i kishte dërguar informata nga libri i Yurkovit”.
I afërmi, i cili kërkoi të mos i bëhet publik identiteti, tha se komunikimi ndërmjet amerikanit dhe Skvortsovit kishte ndodhur muaj më herët, dhe se policia ishte dashur t’ia kujtonte atij identitetin e amerikanit. “Ata ia thanë atij emrin vetë, ata ‘ia sugjeruan’ atë atij”, pohoi ai.
Që prej pushtimit të Ukrainës më 2022, Rusia ka zgjeruar në mënyrë drastike përkufizimin e “sekretit shtetëror”.
Asnjë shumë parash nuk u shkëmbye gjatë ndërveprimit të Skvortsovit me amerikanin, dhe miqtë thonë se dokumentet u dërguan për t’i ndihmuar një personi me interesa të ngjashme – praktikë e zakonshme mes eksploruesve urbanë dhe entuziastëve të historisë. “Ai nuk ndoqi kurrfarë synimi vetjak”, tha një mik i tij për Siberia.Realities të REL-it.
Miqtë e Skvortsovit thonë se arkitektura ka qenë gjithmonë pasion i tij. Më 2010, ai diplomoi në arkitekturë nga Kolegji i Ndërtimtarisë i Permit, por sukses më vonë arriti si fotograf.
“Ai nuk e kishte shokun në fotografimin e vendeve industriale. E donte shumë fotografimin e çative, ndërtesave të braktisura. T’i kënaqte sytë me çfarëdo që shkrepte”, tha një koleg i tij.
“Kompanitë e patundshmërive në Perm dhe vende të tjera në Rusi e angazhonin për t’ua fotografuar reklamat”, kujtoi kolegu. “Më kujtohet se ka qenë edhe një ekspozitë e tij në ndërtesën e administratës lokale. Ai ishte i shumëkërkuar”.
Më 2017, Skvortsov themeloi grupin muzikor Jagath. “Ne bëjmë muzikë në vende të braktisura industriale – në fund të një sistemi nëntokësor kanalizimi dhe brenda cisternave të mëdha boshe të naftës”, thuhet në ueb-faqen e grupit.
Muzika e grupit cilësohet si karakteristike, por ajo u publikua nga një studio muzikore britanike, dhe tërhoqi vëmendjen e revistës gjermane për muzikë Sonic Seducer. Gjatë një interviste për revistën, Skvortsov shprehu kundërshtimin e pushtimit rus të Ukrainës.
Miqtë e Skvortsovit supozojnë se dikush që ka parë intervistën me Sonic Seducer-in e ka raportuar atë te Shërbimi Federal rus i Sigurisë (FSB).
Të pyetur se si zbuluan agjencitë e sigurisë të Rusisë se Skvortsov ia kishte dhënë materialet historike një gazetari amerikan, të afërmit e fotografit thanë se besojnë se ai është përgjuar pas intervistës, dhe një vit para arrestimit të tij, në nëntorin e vitit 2023.
Skvorsov thotë se një i afërm i tij u monitorua nga FSB-ja për shpërndarjen e materialeve nga libri “Bunkerët sekretë sovjetikë”. Pas kësaj, fotografi kontaktoi gazetarin amerikan dhe i kërkoi që materialet të cilat ia kishte dhënë të mos ribotoheshin askund.
Në disa letra dërguar miqve, Skvortsov thotë se autoritetet ruse hapën rastin kundër tij, për të fshehur faktin se kishin dështuar ta vërenin se informata mbase të ndjeshme po shiteshin haptas dhe po shpërndaheshin online.
“Unë nuk kam pasur qasje në sekrete shtetërore dhe as qëllim dashakeq”, shkroi fotografi nga paraburgimi. “Të dhënat nuk ishin të mbrojtura nga shteti... Këto fakte po injorohen nga prokurorët dhe gjykatat, të cilët po e trajtojnë rastin formalisht, qartas nga frika e represionit nga FSB-ja”.
Mbështetësit e fotografit, të cilët kanë formuar një grup në platformën e komunikimit Telegram, thonë se synojnë të apelojnë dënimin e tij.
