Posmatračka misija Evropske unije (EU) ocijenila je parlamentarne izbore održane 9. februara na Kosovu kao pozitivne i mirne, ali s određenim nedostacima.
Negativna i huškačka retorika vladajuće stranke prema medijima i pravosuđu, miješanje Srbije kroz pritisak na srpske birače na Kosovu, kao i kritike američkog zvaničnika prema premijeru Albinu Kurtiju tokom kampanje, bile su neke od tema spomenutih na konferenciji za medije u utorak u Prištini.
Nathalie Loiseau, šefica posmatračke misije EU na Kosovu, rekla je da početni nalazi pokazuju da je izborni dan protekao mirno, birači su imali priliku glasati u dobrim uslovima, dok je kampanja bila prilično konkurentna.
"Ovo su signali da su građani Kosova posvećeni demokratiji", rekla je Loiseau.
Oko 40,59 posto od preko 1,9 miliona birača s pravom glasa na Kosovu glasalo je 9. februara, ne računajući glasove iz inostranstva i uslovne glasove.
Pokret Samoopredjeljenje premijera Albina Kurtija osvojio je 40,83 posto glasova, ostavljajući iza sebe opozicione stranke, Demokratsku partiju Kosova (22,15%), Demokratski savez Kosova (17,59%), Koaliciju Alijansa za budućnost Kosova i Inicijativu (7,47%) i Srpsku listu (4,43%).
Huškačka retorika i bojkot medija
Međutim, Loiseau je rekla da je misija primijetila da je vladajuća stranka, Pokret Samoopredjeljenje, koristila negativan jezik prema medijima i pravosuđu tokom izborne kampanje koja je trajala mjesec dana, od 11. januara do 9. februara.
"Ovo se odrazilo i na društvene mreže. Sa zabrinutošću smo primijetili negativan jezik vladajuće stranke prema medijima i pravosuđu. Bojkotiranje specifičnih medija i debata doprinijelo je smanjenju mogućnosti za birače da donesu bolje odluke", rekla je ona.
Početkom januara, međunarodne i lokalne nevladine organizacije pozvale su Pokret Samoopredjeljenje da odustane od bojkota određenih medija.
Pokret Samoopredjeljenje je rekao da ne bojkotuje medije, već da "isključuje" tri specifična kanala i da takva odluka "ne ugrožava bogat i raznolik medijski pejzaž Kosova".
Nije spomenuo imena, ali u ranijim reakcijama medijskih organizacija rečeno je da se radi o nekim od velikih televizija u zemlji, kao što su Klan Kosova, TV Dukagjini i T7.
Loiseau je dodala da su polarizacija i duboke podjele bile očigledne u retorici kampanje političkih stranaka.
Izborni panel za žalbe i pritužbe izrekao je kazne od hiljade eura različitim političkim strankama u zemlji tokom cijele izborne kampanje zbog njihovog huškačkog jezika.
Uplitanje Srbije preko Srpske liste
Šefica misije EU naglasila je da je broj srpskih političkih stranaka koje su učestvovale na izborima 9. februara bio pozitivan korak, ali je dodala da se Srbija umiješala u izbore podržavajući samo Srpsku listu – najveću stranku Srba na Kosovu koja obično uživa podršku zvaničnog Beograda.
"Mnogi sagovornici su izvijestili o pritisku članova Srpske liste na birače i bilo je kontinuiranih i ponovljenih uplitanja iz Srbije" rekla je ona.
Srpski kandidat za poslanika je nekoliko dana pred izborni dan za Radio Slobodna Evropa rekao da je ostao bez posla jer se suprotstavio Srpskoj listi.
Rekao je da mu je član privremenog opštinskog organa u Skenderaju, Nebojša S. Tomašević, 27. januara rekao da će se "pobrinuti da više ne dobije nijednu platu iz budžeta Srbije, jer je izdajnik".
Marta Temido, šefica delegacije članova Evropskog parlamenta, rekla je na konferenciji u ponedjeljak da su se srpske vlasti umiješale podržavajući Srpsku listu.
"Razumijemo da su se vlasti Srbije ozbiljno umiješale podržavajući jednu od šest srpskih stranaka. Naši sagovornici su izvijestili da je bilo pritiska na srpske birače. Nedostatak istinskog političkog pluralizma u srpskoj zajednici nije zdrav", rekla je Temido.
Prema preliminarnim rezultatima, Srpska lista je osvojila 9 od 10 mjesta rezervisanih za srpsku manjinu u Skupštini Kosova, dok je Partija za slobodu, pravdu i opstanak Nenada Rašića osigurala preostalo mjesto.
Ostale političke stranke iz srpske zajednice nisu uspjele ući u Skupštinu Kosova.
Grenellove kritike
Loiseau je također u preliminarnom izvještaju spomenula kritike koje je specijalni američki izaslanik za posebne misije, Richard Grenell, uputio premijeru Kurtiju tokom predizborne kampanje na Kosovu.
"Također smo tokom kampanje bili svjedoci uplitanja specijalnog izaslanika SAD-a za posebne misije, Richarda Grenella, na društvenim mrežama, gdje je kritikovao premijera Kurtija. Ovo se može opisati kao nešto nediplomatsko", rekla je ona.
U objavi na X-u 3. februara, Richard Grenell je rekao da Sjedinjenim Američkim Državama trebaju pouzdani partneri na Balkanu, dok, prema njegovim riječima, Vlada premijera Kurtija to nije bila.
Kurtijev kabinet nije odgovorio na zahtjev Radija Slobodna Evropa u vezi s ovim komentarima, ali je, govoreći za jedan medij na Kosovu, Istogu Channel, ponovio da su odnosi sa SAD-om na najboljem nivou - na što je Grenell ponovo reagovao, rekavši da oni zapravo nikada nisu bili na nižoj tački.
Loiseau je također govorila o nekim drugim nalazima u preliminarnom izvještaju, kao što su problemi s kojima se suočila Centralna izborna komisija tokom brojanja glasova stranaka, kada je njen softver stalno padao.
Rekla je da će konačni izvještaj misije bloka biti objavljen za otprilike dva mjeseca, koji će uključivati analizu i preporuke.
