Vodeći kineski univerziteti povezani s odbrambenim sektorom zemlje značajno su povećali istraživačka partnerstva s ruskim institucijama pokazuje novo istraživanje, podijeljeno sa Radio Slobodna Evropa (RSE). Ovim je Moskvi pružen pristup novoj tehnologiji i stručnom znanju koji mogu pomoći u suprotstavljanju zapadnim sankcijama koje su uvedene nakon invazije Rusije na Ukrajinu.
Preliminarni nalazi Australijskog instituta za stratešku politiku (ASPI), a koje je potvrdio RSE, pokazuju da je svih 68 kineskih univerziteta koji su službeno opisani kao dio odbrambenog sistema zemlje ili pod nadzorom odbrambene agencije "produbilo ili dramatično produbilo" istraživačke veze s Rusijom od 2019. godine.
Ova rastuća saradnja mogla bi Moskvi omogućiti bolji pristup strateškim tehnologijama s vojnim primjenama u kojima je Kina globalni lider, dok bi Pekingu dala pristup istraživanjima i razvoju u ključnim sektorima poput proizvodnje avionskih motora, u kojima Rusija i dalje ostaje napredna, kaže autorica istraživačkog projekta.
"Svi ovi univerziteti povezani su s odbranom ili s kritičnim i dvonamjenskim tehnološkim ekosistemom u Kini," kaže za RSE Bethany Allen, šefica odjela za kineska istraživanja u ASPI-ju. "To bi moglo indirektno pomoći Rusiji u ratu u Ukrajini pružanjem pristupa inovacijama i znanju koje pomažu da se ublaži efekat zapadnih sankcija i izvoznih kontrola."
Produbljivanje saradnje Pekinga i Moskve kroz visoko obrazovanje predstavlja još jedno strateško područje u kojem su se njihovi odnosi proširili pod ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom i kineskim liderom Xi Jinpingom, a koji su postali još dublji od februara 2022. godine kada su dvojica lidera proglasila partnerstvo "bez ograničenja" neposredno prije ruske invazije na Ukrajinu.
Iako je saradnja između kineskih i ruskih institucija postojala i ranije i nije ograničena samo na sektore s odbrambenim primjenama, istraživačka saradnja u toj oblasti ubrzana je u kontekstu rata u Ukrajini. Preliminarni podaci ASPI-ja ukazuju na rastuća istraživačka partnerstva fokusirana na aeronautiku i tehnologiju dronova između vodećih istraživačkih institucija dviju zemalja.
Ovo se dešava u momentu kada zapadne vlade nastoje ograničiti akademsku saradnju sa obje zemlje i ograničiti ih od pristupa strateškim istraživanjima.
"Rusija se nakon invazije na Ukrajinu u određenoj mjeri našla odsječena od zapadnih naučnih istraživanja, a kineski istraživački instituti takođe se suočavaju s novim ograničenjima, posebno iz Sjedinjenih Država," kaže Alen. "Pod tim pritiskom, odlučili su da ima smisla da se međusobno nadopunjuju."
Fokus na dronove i napredne motore
Istraživanje je dio aktuelnog projekta kojeg je ASPI pokrenuo u septembru koji prati veze između kineskih civilnih univerziteta i vojnog i sigurnosnog sektora zemlje. Organizacija je sa RSE podijelila preliminarne nalaze o vezama kineskih i ruskih institucija iz još nezavršenog izvještaja.
Kina je prioritet stavila na izgradnji veza između svojih civilnih univerziteta i vojnog i sigurnosnog sektora. Kroz historiju su obučavali naučnike iz oblasti odbrane na sedam vodećih univerziteta poznatih kao "Sedam sinova nacionalne odbrane". No, posljednjih godina kineski ekosistem je porastao na dodatnih 61 univerzitet koji su sada službeno opisani kao dio odbrambene mreže ili pod nadzorom Državne uprave za nauku, tehnologiju i industriju za nacionalnu odbranu, kineske odbrambene agencije.
Upravo univerziteti iz ovog kruga uspostavljaju partnerstva s ruskim istraživačkim institucijama.
Jedno značajno partnerstvo koje je identificirao ASPI jeste između Moskovskog zrakoplovnog instituta (MAI) i Univerziteta Beihang, koji su 2017. godine uspostavili zajednički master program. Institut za istraživanje avionskih motora Beihanga navodi da je cilj programa pomoći sektoru avionskih motora u Kini da uđe u „kritičnu fazu transformacije“ od „testiranja i imitiranja istraživanja i razvoja“ ka "samostalnom razvoju".
Saradnja donosi jasne koristi za obje strane i dvonamjenske primjene – od ratišta u Ukrajini do monopola nad budućim ključnim tehnologijama.
Beihang je univerzitet u sklopu "Sedam sinova" i rangiran je kao vodeći kineski univerzitet za istraživanja u oblasti zrakoplovstva, s posebnim fokusom na proizvodnju dronova, tehnologiju rojeva dronova i istraživanje naprednih avionskih motora.
Sjedinjene Države se trenutno smatraju svjetskim liderom u istraživanju naprednih avionskih motora, ali Kina ima jasne ambicije da preuzme tu poziciju. Kina je sada odgovorna za veliki dio vodećih istraživanja u toj oblasti i osnovala je niz novih instituta fokusiranih na njihov razvoj.
MAI je jedan od vodećih ruskih zrakoplovnih instituta i predvodilu su napredna istraživanja avionskih motora. Kako je prodaja ruskog oružja Pekingu opala posljednjih godina zbog sve veće kineske vojne samodovoljnosti, avionski motori su ostali stabilan uvoz, čak i tokom rata u Ukrajini.
"Kina se mučila da proizvede najnaprednije avionske motore, pa je to oblast u kojoj Rusija može pomoći," kaže Allen.
Primjeri kinesko-ruskih istraživačkih programa
Tehnološki univerzitet u Sjanu je još jedan univerzitet iz grupe "Sedam sinova" koji je uspostavio nova partnerstva s Rusijom.
Škola se fokusira na istraživanja naprednih sistema naoružanja u saradnji s nekoliko kineskih kompanija za proizvodnju oružja i 2023. godine pokrenula je zajednički program obuke sa Sankt Peterburškim politehničkim univerzitetom "Peter Veliki", koji ima neke od najnaprednijih hidroaerodinamičkih laboratorija u Rusiji, kao i bliske veze s ruskim vojno-industrijskim kompleksom.
Ruski univerzitet je snažno uključen u ratne napore Kremlja, sa rukovodstvom koje je javno podržalo invaziju na Ukrajinu. Centar za specijalne tehnologije univerziteta trenutno je pod sankcijama SAD i EU, a razvili su dron Orlan-10, jedan od glavnih dronova koje Rusija koristi u napadima na infrastrukturu u Ukrajini.
Još jedan ključni centar kinesko-ruskih istraživanja je Harbinski institut tehnologije (HIT), jedan od najvažnijih kineskih vojnih istraživačkih univerziteta, koji je američka vlada stavila pod sankcije 2020. godine zbog navodne uloge u nabavci opreme za kinesku vojsku.
Iako je institut više od jednog stoljeća bio domaćin razmjenama i zajedničkim istraživanjima između Kine i Rusije, posljednjih godina proširio je veze s ruskim univerzitetima.
HIT i Moskovski državni tehnički univerzitet Bauman osnovali su 2011. godine Asocijaciju kinesko-ruskih tehničkih univerziteta, a od tada je ona prerasla u zajednički institut koji okuplja 59 studenata dodiplomskih studija koji studiraju i u Rusiji i u Kini.
HIT takođe obučava više od 1.500 kineskih i ruskih studenata u novom naučno-obrazovnom centru osnovanom sa Sankt Peterburškim državnim univerzitetom. Kineski univerzitet je takođe potpisao strateški sporazum o saradnji s Institutom za nauku i tehnologiju Skolkovo i Ruskom akademijom inženjeringa 2024. godine, među dugim nizom rastućih sporazuma s ruskim institucijama.
Te duboke veze dovele su 2024. godine i do posjete ruskog predsjednika Vladimira Putina HIT-u tokom državne posjete Kini, gdje je rekao da je ta institucija "neraskidivo povezana s Rusijom."