د دوحې په راتلونکې غونډه کې د افغان ښځو استازې برخه نه اخلي.

د ملګرو ملتونو د امنیت شورا تر پرونۍ غونډې وروسته د یوناما مشرې روزا اوتنبایووا په نیویارک کې خبریالانو ته وویل، ملګرو ملتونو ته څوک شرایط نه شي ایښودلی چې څرنګه غونډه به جوړوي.

اغلې اوتنبایووا زیاته کړه چې د دوحې د راتلونکې غونډې مشري د ملګرو ملتونو سیاسي مشره روزماري دیکارلو کوي او د افغانستان لپاره د۲۲ هېوادونو په ځانګړیو استازیو کې چې کومې ښځې دي، هغوی به هم ګډون په کې وکړي.

په دوحه کې د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو دوه ورځنۍ غونډه د جون په ۳۰مه پيلېږي.

په دې غونډه کې د افغان مېرمنو د استازیو پر نه ګډون د بشري حقونو یو شمېر ډلو سخت اعتراض کړی دی.

د بشري حقونو د څار ډلې اجراییوي مشرې تیرینا حسن وویل، د طالبانو له لوري پر ښځو او نجونو د فشارونو له کبله ملګري ملتونه غواړي داسې غونډه جوړه کړي چې په اجنډا کې یې د ښځو د حقونو مسئله شامله نه وي او د غونډې په خونه کې افغانې ښځې نه وي چې دا ټکان ورکوونکې پرېکړه ده.

د بخښنې د نړیوال سازمان عمومي مشر اګنیس کالمارد بیا وویل، که چېرته د دوحې په غونډه کې د ښځو د بشري حقونو مدافعان او د افغان مدنې ټولنې استازي برخه وانه‌خلي، د غونډې اعتبار به له منځه ولاړ شي.

د طالبانو حکومت د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د ځانګړي راپورتر وروستي راپور ته توند غبرګون ښودلی دی.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد نن چهارشنبه پر خپله ایکس شبکه یا پخواني ټویټر لیکلي، د ملګرو ملتونو یو شمېر غړي، په ځانګړې توګه ځانګړی راپورتر یې هڅه کوي چې د ده په وینا د دوحې له غونډې مخکې د خلکو ذهنیتونه بلې خواته واړوي.

مجاهد زیاته کړې چې دغه استازي د ده په ټکو د ناسمو تصویرونو په وړاندې کولو سره لوی پرمختګونه تر شعاع لاندې راولي.

هغه ټینګار کړی چې له طالبانو سره باید مثبت او کارنده تعامل وشي.

د ملګرو ملتونو ځانګړي راپورتر ریچارډ بینېټ په خپل راپور کې چې پرون سه شنبه یې د بشري حقونو شورا ته وړاندې کړ، طالبان د جنسیتي ځپنې د سیستم پر عامولو تورن کړل.

هغه د طالبانو تر واک لاندې د ښځو او نجونو وضعیت ټکان ورکوونکی بللی دی.

دا راپورونه داسې مهال خپریږي چې ټاکل شوې د همدې میاشتې په پای کې د دوحې غونډه جوړه شي او د ملګرو ملتونو ځانګړي راپورتر ویلي، بحثونه به یې تر ډېره د ښځو پر حقونو ور ټول وي.

د افغانستان د ښځو، نجونو او بشري حقونو لپاره د امریکا ځانګړې استازې رینا امیري د ملګرو ملتونو د ځانګړي راپورتر ریچارډ بینېټ د وروستي راپور هرکلی کړی دی.

مېرمن امیري پر خپله ایکسپاڼه یا پخواني ټویټر د بینېټ دغه راپور چې پرون سه شنبه د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا ۵۶مې غونډې ته وړاندې شو، پیاوړی یاد کړی دی.

په دغه راپور کې له طالبانو غوښتل شوي چې ټول هغه فرمانونه لغوه کړي چې له مخې یې د نجونو او ښځو اساسي حقونه محدود شوي دي.

دغه راپور داسې مهال د بشري حقونو شورا ته وړاندې شوی چې ټاکل شوې د همدې میاشتې په پای کې ملګري ملتونه، د طالبانو استازي او یوشمېر نور اړخونه په دوحه کې سره جرګه شي.

د ملګرو ملتونو ځانګړي راپورتر ویلي، د دوحې د غونډې بحثونه به تر ډېره د ښځو پر حقونو ورټول وي.

طالبانو د دوحې دغه غونډه د افغانستان په ګټه بللې او ویلې یې دي، یو پلاوی یې ګډون په کې کوي.

د اروپايي ټولنې د کډوالۍ چارو اداره وايي، افغان ښځې او نجونې او نورې زیانګالې ډلې لا هم په افغانستان کې د ځورونې له خطر سره مخ دي.

د دغه دفتر په تازه راپور کې، چې پرون خپور شوی، راغلي چې په ۲۰۲۳م کال کې افغانانو د اروپايي ټولنې په هېوادونو کې د پناه غوښتنې څه باندې ۱۱۸ زره غوښتنلیکونه سپارلي دي.

د تېر کال په پرتله که څه هم ۱۲ فیصده غوښتنې کمې شوي خو بیا هم یو پر پنځمه برخه افغانې ښځې او نجونې دي.

د دغه راپور له مخې جرمني اوس هم د افغان پناه غوښتونکو اصلي مقصد دی.

د اروپايي ټولنې په هېوادونو کې د منل شویو افغانانو شمېر ۵۵ فیصده و، په دې معنی چې شاوخوا نیمايي پناه غوښتونکي منل شوي.

د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړی راپورتر ریچارډ بینېټ وايي، طالبانو په افغانستان کې د جنسیت په اساس د ښځو ځپلو ته قانونيت ورکړی دی.

بینېټ دا څرګندونې نن وروسته له هغه وکړې چې په ژنیو کې د افغانستان د بشري حقونو د وضعیت په اړه د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا غونډه پیل شوه.

بینېټ پر خپله ایکسپاڼه لیکلي، ده د ژنیو غونډې ته وویل چې طالبانو د ښځو ځپل په سیستماتیک ډول عام کړي او ښکاري چې پر ټولو ملکي وګړو حملو ته یې چې د ده په وینا، د بشريت پرضد له جنایاتو سره انډول بلل کېدای شي قانوني بڼه ورکړې ده.

په افغانستان کې د بشري حقونو، په تېره د ښځو د وضعیت په اړه په ژنیو کې د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د شورا غونډه نن پیل شوه او بینېټ غونډې ته خپل راپور وړاندې کړ.

د ښځو او نجونو پر تعلیم او کار محدودیتونه د ملګرو ملتونو د چارواکو په وینا، د طالبانو د حکومت د رسمیت پېژندنې په وړاندې تر ټولو لوی خنډ دی.

د بخښنې نړیوال سازمان یا امنسټي انټرنېشنل د طالبانو له حکومت غوښتنه کړې چې نجونو ته تر شپږم ټولګي پورته د نور تعلیم اجازه ورکړي.

دغه بنسټ پرون ناوخته په خپله ایکس­پاڼه یا پخواني ټویټر کې د طالبانو تر واکمنۍ لاندې افغانستان کې تر شپږم ټولګي پورته د نجونو پر نور تعلیم د بندیز د زرو ورځو پوره کېدو په مناسبت دا څرګندونې کړې دي.

د بخښنې نړیوال سازمان دغه بندیز له نړیوالو قوانینو سرغړونه بللې ده.

تېره پنجشنبه د غبرګولي یا جوزا ۲۴مه په افغانستان کې تر شپږم ټولګي پورته د نجونو پر نور تعلیم د طالبانو د لګول شوي بندیز ۱۰۰۰ ورځې پوره شوې.

طالبانو د نجونو د تعلیم لپاره د ناسمو شرایطو یادونه کړې، خو نه یې دي ویلي چې دغه ښوونځي به دقیقاً کله بیا پرانیستل شي.

د ماشومانو د ملاتړ لپاره د ملګرو ملتونو مرستندوی صندوق یا یونېسف ویلي چې د نجونو پر تعلیم د زرو ورځو بندیز د درې ملیارده درسي ساعتونو له ضایع کېدو سره برابر دی.

طالبانو په افغانستان کې د نجونو او ښځو د پوهنتون زده کړې هم منع اعلان کړې دي.

د افغانستان د بشري حقونو په برخه کې د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بینېټ یوځل بیا ټینګار کړی چې افغان نجونې باید ښوونځيو ته ولاړې شي.

بینېټ دا څرګندونې په افغانستان کې تر شپږم ټولګي ورپورته د نجونو د ښوونځیو د بندېدو د زر ورځو د تېرېدو په تړاو کړې دي.

ده نن په ایکسپاڼه یا پخواني ټویټر کې لیکلي چې دا بندیز نه ده منلو دی نه د تصور وړ دی او لا هم د زرو ورځو له تېرېدو وروسته په میلیونونو افغان نجونو خپلې هیلې له لاسه نه دي ورکړي.

پرون پنجشنبه د جون ۱۳مه په افغانستان کې تر شپږم ټولګي ورپورته د نجونو د ښوونځیو د بندیدو ۱۰۰۰ ورځې پوره شوې.

طالبانو د نجونو د منځنیو ښوونځيو او لېسو تر بندېدو وروسته د ۲۰۲۲م کال په ډسمبر کې نجونې له پوهنتونونو هم راوګرځولې.

په افغانستان کې تر شپږم ټولګي ورپورته د نجونو د ښوونځیو پر بندېدو د اعتراضونو په ترڅ کې د بریتانیا سفارت ویلي چې افغان نجونو او ښځو د زده‌کړو ۱۰۰۰ ورځې له لاسه ورکړې.

د افغانستان لپاره د بریتانیا سفارت پر خپل ایکسپاڼه یا پخواني ټویټر د پنجشنبې په ورځ لیکلي چې د افغانستان د سولې، ثبات او پرمختګ لپاره د ښځو زده‌کړې حیاتي دي.

وړاندې په دې پيغام کې راغلي چې بریتانیا د افغان نجونو او ښځو ملاتړ ته ژمنه ده.

پرون پنجشنبه د جون ۱۳مه په افغانستان کې تر شپږم ټولګي ورپورته د نجونو د ښوونځیو د بندېدو زر ورځې پوره شوې.

طالبانو د نجونو د منځنیو ښوونځیو او لېسو تر بندېدو وروسته د ۲۰۲۲م کال په ډسمبر کې نجونې له پوهنتونونو هم راوګرځولې.

د افغانستان د ښځو، نجونو او بشري حقونو لپاره د امریکا ځانګړې استازې رینا امیري په افغانستان کې له شپږم ټولګي پورته له زده‌کړو د نجونو د محرومیت ۱۰۰۰ ورځو ته په اشارې وايي چې د ځوانانو د زرو ورځو خوبونه له خاورو سره خاورې شول او د افغانستان راتلونکی له منځه ولاړه.

اغلې امیري بېګا په ایکسپاڼه یا پخواني ټویټر همداراز لیکلي، افغانستان په نړۍ کې یوازېنی هېواد دی چې داسې افراطي سیاستونه په‌کې تعقیبېږي او له همدې امله په انزوا کې دی.

وروسته له هغه چې طالبانو د ۲۰۲۱م کال په اګست میاشت کې پر افغانستان واک تر لاسه کړ، دوی د افغان نجونو پر مخ د منځنیو ښوونځیو او لېسو دروازې وتړلې او له هغې راهیسې څه باندې ۱۰۰۰ ورځې ووتې.

طلبان وايي، د نجونو زده‌کړو پیلولو لپاره ترتیب برابروي، خو نیوکه دا ده چې دوی په پلمې جوړوي او نه غواړي څو نجونې زده‌کړې وکړي.

د ملګرو ملتونو د ماشومانو د ملاتړ صندوق یا یونېسف وایي، له ښوونځیو د افغان نجونو راګرځول نه یوازې د نجونو له حقونو څخه سرغړونه ده، بلکې دې کار د هغوی فرصتونه ځپلي او رواني ستونزو سره یې مخ کړي دي.

یونېسف دغه څرګندونې په یوه راپور کې نن پنجشنبه داسې مهال کړي چې تر شپږم ټولګي پورته ښوونځیو څخه د نجونو د راګرځولو زر ورځې پوره شوې.

یونېسف ویلي، د ماشومانو په ځانګړې توګه د نجونو حقونه نه باید د سیاستوالو له‌خوا برمته شي.

په راپور کې راغلي، له ښوونځیو د نجونو منع کول پر نجونو سربېره د افغانستان پر اقتصاد او پرمختیا هم ناوړه اغېز کوي.

بېلابېلو سازمانونو تل د طالبانو پر حکومت غږ کړی چې د نجونو ښوونځي پرانېزي، خو طالبانو تراوسه قانع کونکی ځواب نه دی ورکړی.