اوکرایني چارواکو ویلي چې د هیواد په شپږو سیمو کې د روسیې په هوايي بریدونو کې درې کسان وژل شوي او تر ۱۰۰،۰۰۰ زیات کورونه له بریښنا څخه بې برخې شوي دي.

د اوکراین د انرژۍ وزارت دا بریدونه د ملکي زیربناوو د ویجاړولو قصدي هڅه بللي دي.

په خیرسون سیمه کې، دوه کروندګر او یوه ۸۱ کلنه ښځه په بریدونو کې وژل شوي دي.

د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زیلینسکي پر امریکا غږ کړی چې د مسکو د بریدونو په وړاندې کلک دریځ غوره کړي.

په ورته وخت کې، روسیې ادعا کړې چې په ډونیڅک سیمه کې یې یو بل کلی نیولی دی.

د ۲۰۲۲ کال په فبرورۍ میاشت کې د جګړې له پیل راهیسې لسګونو زره خلک وژل شوي او ملیونونه بې کوره شوي دي.

په امریکا کې، د مینیسوټا ایالت چارواکو ویلي چې یو وسله وال کس د مینیاپولیس په یوه کاتولیک ښوونځي کې پر زده کونکو ډزې وکړې، چې لږترلږه دوه یې ووژل او ۱۷ نور یې ټپیان کړل.

بریدګر، د ټوپک او تفنګچې په کارولو سره، د کلیسا له کړکیو لسګونه مرمۍ واورولې. چارواکو ویلي چې بریدګر وروسته تر حملې د کلیسا د ودانۍ شاته ځان وواژه.

"دا د بې ګناه ماشومانو او نورو کسانو پر وړاندې چې عبادت یې کاوه د تاوتریخوالي قصدي عمل و. له کوچنیانو په ډکه کلیسا کې ډزې د ظلم او ډارن عمل دی."

د مینیاپولیس د پولیسو مشر برایان اوهارا خبریالانو ته وویل:

ځایي تلویزیون میندې او پلرونه وښودل چې د پولیسو تر ژړه فیته تیریږي او زده کونکي له ښوونځي دباندي باسي.

چارواکو ویلي چې بریدګر تور کالي اغوستي وه. د شل کلنۍ په عمر و او هیڅ جرمي ریکارډ یې نه درلود. پولیسو د حمله کوونکي نوم نه دی خپور کړی او ویلي یې دي چې دوی هڅه کوي د قاتل انګېزه معلومه کړي.

د مینیسوټا د ماشومانو روغتون ویلي چې شپږ ماشومان د درملنې لپاره روغتون ته وړل شوي دي.

د امریکا د نړیوالې مذهبي آزادۍ کمیسیون (USCIRF) د هغو افغانانو لپاره د نوي خوندیتوب او لارو چارو غوښتنه کړې چې د مذهبي ځورونې سره د مخامخ کیدو خطر یې زیات دی.

د دې ادارې د اعلامیې له مخې چې د چارشنبې په ماښام خپره شوه، راغلي چې تر اوسه، طالبانو د اسلام د یوه تعبیر په عملي کولو سره هغه کسان چې مختلف نظرونه یا مذهبي عقیدې لري، تابع او په نښه کړي دي.

د دې ادارې رییسې ویکي هارټزلر له قوله راغلي:

"په څلورو کلونو کې، طالبانو په افغانستان کې مذهبي ازادۍ په بشپړه توګه له منځه وړې دي. ټول افغانان، د مذهبي اقلیتونو په ګډون، د ځورول کېدو له سخت خطر سره مخامخ دي. د طالبانو تش په نامه 'اخلاقي قانون' د ظلم یو سخت سیسټم نور هم پیاوړی کوي، په عامه او مذهبي ژوند کې د افغان ښځو ګډون له منځه وړي او مذهبي اقلیتونه د زیان له جدي خطر سره مخامخ کوي."

د دې میاشتې په پیل کې، USCIRF د طالبانو امربالمعروف و نهی عن المنکر د قانون په اړه یو راپور خپور کړ. د ۲۰۲۵ کال په خپل کلني راپور کې دې ادارې د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزارت ته سپارښتنه وکړه چې افغانستان د مذهبي ازادۍ د سیستماتیک، دوامداره او سختو سرغړونو له امله د ځانګړې اندیښنې وړ هیواد په توګه وپېژني.

طالبانو سمدستي په دې اړه څه نه دي ویلي خو مخکې یې ویلي چې دوی د ټولو مذهبي اقلیتونو حقونو ته ژمن دي.

د خبریالانو د خوندیتوب کمیټې (CPJ) په افغانستان کې له طالبانو غوښتي چې خبریال شکیب احمد نظري سمدلاسه خوشې کړي چې له جولای میاشتې راهیسې په توقیف کې دی.

د خبریالانو د ژغورنې کمیټې د اسیا-پاسیفیک رییس بې لي یي په یوه بیان کې غوښتنه کړې:

"دوی باید دا خبریال سمدلاسه ازاد کړي، او اعتراف ته د خبریالانو اړ ایستل ودروي. دا له رسنیو سره د دوی ظالمانه چلند په ګوته کوي."

CPJ یادونه کړې چې د نظري توقیف د طالبانو د هغو ځپنو د لړۍ وروستۍ بېلګه ده چې د نړیوالو رسنیو سره کارکونکي افغان خبریالان په نښه کوي.

د ۲۰۲۱ کال په اګست کې د طالبانو د واک ته رسیدو راهیسې، د بشري حقونو ډلو او د مطبوعاتو د ازادۍ مدافعینو پر خپل سري توقیفونه، بېرول او سانسور مستند کړي دي.

نظري، د جاپاني رسنۍ نیپون تلویزیون خبریال، د جولای په ۲۴مه د طالبانو استخباراتي اجنټانو توقیف کړ.

د خوست ولایت په سپیرې ولسوالۍ کې سیمه ییزې سرچینې ادعا کوي، چې بې پیلوټه الوتکو په دغه ولسوالۍ کې یو شمیر کورونه بمبارد کړي دي.

یادو سرچینو چې نه یې غوښتل د موضوع د حساسیت له امله یې نوم او غږ یې په خبر کې خپور شي ازادي راډیو سره خبرو کې دا ادعا هم وکړه، چې د چهارشنبې د ورځې د ماخوستن په دې بمبارۍ کې خلکو ته مرګ ژوبله هم اوښتې ده.

د طالبانو حکومت امنیتي ادارو په دې اړه څه نه دي ویلي.

دا معلومه نه ده چې دا بې پیلوټه الوتکې به د کوم هیواد وي.

ازادي راډیو نه شي کولای په خپلواک ډول دا معلومات تایید کړي.

د یادونې ده چې په تېره کې د افغانستان د خاورې په ځینو برخو د پاکستاني الوتکو له خوا د بمبارۍ راپورونه ورکړل شوي دي.

د امریکا د فدرال استیناف محکمې د ۲۰۰۱ کال د سپتمبر د ۱۱مې د بریدونو او د افریقا په سفارتونو کې د ۱۹۹۸ کال د القاعده د بمي چاودنو د قربانیانو د کورنیو هغه هڅې رد کړې چې غوښتل یې د افغانستان بانک له کنګل شوي شتمنۍ څخه ملیاردونو ډالره تاوان ورکړل شي.

په مانهاټن کې د استیناف دوهمې محکمې وویل چې د نیویارک په فدرال ریزرف بانک کې ساتل شوي د افغانستان ۳.۵ ملیارد ډالر د بهرني حاکمیت د معافیت تر قانون (FSIA) لاندې خوندي دي.

د دې قانون له مخې دولتي شتمنۍ د جریمې په توګه نشي تر لاسه کېدای.

محکمې ټینګار کړی چې د افغانستان بانک (DAB)، یوه دولتي اداره ده او له همدې امله له هغو عریضو معافیت لري چې د طالبانو د حکومت پر ضد کیږي.

د قربانیانو کورنیو استدلال کړی و چې د افغانستان زیرمې باید د خسارې په توګه وکارول شي ځکه چې په هغو کلونو کې د طالبانو حکومت د دغو بریدونو تر شا د لاس لرونکې ډلې (القاعده) غړو ته خوندي ځای ورکړی و.

القاعدې د سپتمبر د یوولسمې بریدونو مسولیت منلی و چې په نیویارک، واشنګټن او پنسلوانیا کې یې نژدې ۳۰۰۰ کسان ووژل، او همداراز القاعده شبکې په ۱۹۹۸ کال کې په کینیا او تنزانیا کې د امریکا په سفارتونو بمي بریدونه وکړل، چې ۲۲۴ کسان یې ووژل.

د ترکمنستان په لویدیځ کې د دولت تر کنټرول لاندې کلتوري سکتور کې هنرمندانو ته د وزن کمولو او د دې هیواد د خپلواکۍ د ورځې لپاره پر وخت د "ښایسته ښکاره" کیدو لپاره سخت ضرب الاجل ورکړل شوی دی.

لوبغاړو، سندرغاړو، نڅاګرو او نورو ادعا کړې چې د بالکان ولایت چارواکو هغو کسانو ته چې وزن یې ډیر و، ویلي چې د سپتمبر د ۲۷مې تر عامه جشن مخکې وزن کم کړي یا له پایلو سره مخامخ شي.

دوی وايي، چارواکو خبرداری ورکړی، هغه کسان چې وزن یې کم نه کړ خپلې دندې به له لاسه ورکړي او نور به اجازه ورنکړل شي چې په سټیج یا تلویزیون کې راڅرګند شي.

ویل کیږي چې دا امر د ترکمنستان پخواني ولسمشر او د خلکو د شورا مشر قربانقلي بیردي محمدوف ورکړی، چې د حکومت ټولې څانګې څاري او پالیسۍ یې ټاکي.

د بخښنې نړیوال سازمان وايي: د طالبانو عدلي سیستم د بیرې له لارې پرمخ وړل کیږي - نه د عدالت له لارې.

د پنجشنبې په ورځ پر ایکس پاڼه دغه سازمان په یوه بیان کې ویلي چې پخوانیو قاضیانو، وکیلانو، د بشري حقونو مدافعینو او حقوقي کارپوهانو په دې اړه معلومات شریک کړي چې د بیرې دا سیستم څنګه مخته وړل کیږي.

وروسته راغلي چې طالبان باید مسؤل وګڼل شي. په دې اعلامیه کې له خلکو غوښتنه شوې چې پر خپلو حکومتونو فشار راوړي چې د طالبانو د حکومت د دې ادارې په وینا د څلورو کلونو بې عدالتۍ ته د ځواب لپاره بیړني ګامونه پورته کړي.

د بخښنې نړیوال سازمان په دې اعلامیه کې زیاته کړې چې له هغه وخته چې طالبانو په ۲۰۲۱ کال کې واک ترلاسه کړ، افغانستان د بشري حقونو په برخه کې په دوامداره توګه شاتګ کړی دی. ښځې د ژوند له ټولو اړخونو څخه منع شوې دي، د شکنجې او بد چلند په څیر ناوړه ګټه اخیستنې، خپل سري توقیفونه، جبري ورکیدل، سانسور او نور، په بشپړ معافیت سره دوام لري. د بیان د آزادۍ، سوله ایزې غونډې او د ښځو د سیاسي ګډون پر وړاندي سخت محدودیتونه لا هم دوام لري. د بدني سزاوو عملي کېدل او د خپلواکې قضايي قوې نشتوالي نور هم زیان اړولی دی چې له کبله یې قربانیان عدالت ته د هیڅ ډول مرستې پرته پاته کیږي.

د جمو او کشمیر په کاترا سیمه کې د ویشنو دیوي مندر ته نژدې د سختو بارانونو په نتیجه کې د مځکې ښویېدو له امله لږ تر لږه ۳۰ کسان مړه شوي او ګڼ نور ټپیان شوي دي.

چارواکو نن وویل چې د ژغورنې عملیات روان دي او د سړک او اورګاډي ترافیک ګډوډ شوی دی.

د هند د مون سون موسم د هیواد په شمال کې د مرګونو سیلابونو او مځکې ښویېدو لامل شوی دی، چې د جون راهیسې یې تر ۱۲۰۰ زیات کسان وژلي دي.

د برتانیا ټیلیګراف ورځپاڼې د طالب چارواکو له قوله راپور ورکړی چې وايي: دوی له "هرچا" سره کار ته چمتو دي چې افغانان بیرته افغانستان ته ستانه کړي.

دغې ورځپاڼې د یوه طالب چارواکي له قوله چې نوم یې په راپور کې نه دی یاد شوی، لیکلي چې وايي که برتانیا هر څوک افغانستان ته بیرته ستنوي، طالبان به یې ومني. دغه کس ویلي چې د دې کار په بدل کې طالبان له برتانیا پیسې نه غواړي خو افغانستان ته د ستنېدونکو لپاره به د مرستې هرکلی وکړي.

دا وروسته له هغه چې د انګلستان د (ریفارم یو کېReform UK) په نوم سیاسي ګوند ښي اړخي مشر نایجل فراژ د سې شنبې په ورځ د انتخاباتو ګټلو په صورت کې د سلګونو زره پناه غوښتونکو د ایستلو پلانونه اعلان کړل.

په راپور کې راغلي چې نایجل فراژ د خپل اعلان پر مهال دا هم وویل چې افغانستان غوندي هیوادونو ته به د کډوالو د بیرته منلو لپاره 2 ملیارد پونډه مرسته چمتو کړي، او پر هغو هیوادونو به بندیز ولګوي چې په دې برخه کې همکاري ونکړي.

ټاکل شوې ده د انګلستان راتلونکې سیمه ییز انتخابات د ۲۰۲۶ کال د می په ۷ مه نېټه تر سره شي.