د لاسرسۍ وړ لېنکونه

تازه خبر
دوشنبه ۶ زمری ۱۴۰۴ کابل ۰۶:۴۷

ایا زيلېنسکي به د فساد ضد ادارو د خپلواکۍ پر سر راپورته شوې غوسه کابو کړي؟


اوکرایني مظاهره‌چیان د جولای پر ۲۳مه په کییف ښار کې د یوې مظاهرې پر مهال. دوی په لاسونو کې د هغه قانون پر ضد شعارونه پورته کړي چې ویل کیږي په اوکراین کې د فساد ضد ادارو خپلواکي له منځه وړي.
اوکرایني مظاهره‌چیان د جولای پر ۲۳مه په کییف ښار کې د یوې مظاهرې پر مهال. دوی په لاسونو کې د هغه قانون پر ضد شعارونه پورته کړي چې ویل کیږي په اوکراین کې د فساد ضد ادارو خپلواکي له منځه وړي.

د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زيلېنسکي د یوه نوي قانون تر لاسلیک وروسته چې منتقدان یې د فساد ضد ادارو د خپلواکۍ غصب بولي او د عدلي اصلاحاتو او د قانون د حاکمیت د څو کلن پرمختګ د بېرته شاتګ په نظر ورته ګوري، له کورنیو پراخو مظاهرو او د لوېدیځ له سخت غبرګون سره مخ شو. خو نوموړی وروسته شا ته لاړ.

اوس دا روښانه نه ده چې زيلېنسکي تر کومه حده شا ته ګرځي او ایا دا به وکولی شي چې د ۲۰۲۲ کال د فبرورۍ راهیسې چې روسیې پر دې هېواد بشپړ یرغل کړی ، د اوکراین تر ټولو ستر کورنی کړکېچ کابو کړي.

د هغه قانون تر لاسلیک یوازې یوه ورځ وروسته، چې خپله حکومت په چټکۍ د اوکراین پارلمان ته وړاندې کړی و، زيلېنسکي ژمنه وکړه چې نوی قانون به وړاندې کړي. هغه وویل چې د خلکو غږ یې اورېدلی او دا "ډېر مهمه ده چې د فساد ضد ادارو د خپلواکۍ ټول اصول خوندي وي."

زيلېنسکي د جولای پر ۲۳ وویل: "ټولو اورېدلي چې خلک په دې ورځو کې څه وايي، په ټولنیزو رسنیو کې، له یو بله سره، په سړکونو کې... دا ټول بې‌نتیجې نه دي. موږ د خلکو ټولې اندېښنې، او ټول اړخونه تحلیل کړي چې باید څه بدل شي او څه پیاوړی شي."

ده د قانون پلي کوونکو، د فساد ضد ادارو، او د لویې څارنوالۍ له مشرانو وغوښتل چې د نوي قانون په جوړولو کې ورسره مرسته وکړي، خو د قانون د محتوا او مهال‌وېش په اړه یې ډېر جزییات ورنه کړل او دا یې هم و نه ویل چې د جولای پر ۲۲ یې چې کوم قانون لاسلیک کړی و، بېرته به یې لغوه کوي که نه. دا قانون چې رسمي شمېره یې ۱۲۴۱۴ ده، د مظاهره‌چیانو په لاسونو کې پر لېفافو او لوحو ښکاري.

د دې قانون مخالفانو د جولای پر ۲۴ د نورو مظاهرو اعلان کړی او د اپوزیسیون له "هولوس" ګوند څخه یوه وکیل ویلي، ۴۸ پارلماني استازو د قانون د یوې بلې مسودې ملاتړ کړی چې موخه یې د فساد ضد ملي ادارې (NABU) او د فساد پر ضد د مبارزې د ځانګړې څارنوالۍ (SAPO) خپلواکي بیرته اخیستل دي، او ښايي دا نوی قانون د جولای تر ۲۵مې رایې اخیستلو ته وړاندې شي.

نوي قانون د فساد پر ضد د مبارزې د ځانګړې څارنوالۍ مشر واکونه ختموي او دا اداره د لوی څارنوال تر امر لاندې راولي، چې دا د یادې ادارې د خپلواکۍ له منځه وړل دي. همداراز، لوی څارنوال ته دا واک ورکوي چې د لوړپوړو چارواکو قضیې بندې کړي یا د اوکراین د فساد ضد ملي ادارې له لوري د څېړل کېدونکو قضیو مسوولیت نورو ادارو ته وسپاري.

د اوکراین د فساد ضد ملي ادارې (NABU) او د فساد پر ضد د مبارزې د ځانګړې څارنوالۍ چارواکو د جولای پر ۲۳ ویلي، د حکومت له لوري د لاسوهنې په وړاندې د دوی پخواني تضمین شوې خوندیتوبونه باید بېرته وساتل شي او دا کار "شفافو او روښانه ګامونو" ته اړتیا لري.

اروپايي ټولنې د نوي قانون تصویب "جدي شاتګ" بللی، او نور منتقدان اندېښنه لري چې دا د فساد ضد مبارزې په برخه کې په اوکراین کې د ۲۰۱۴ کال د بدلون راهیسې په دې برخه کې ترلاسه شوې بریاوې له ګواښ سره مخ کوي. دا هغه بدلون و چې په اوکراین کې یې هغه مهال د مسکو پلوي ولسمشر ویکتور یانوکویچ له واکه لیرې کړ.

دميترو کوزياتينسکي، چې د روسیې پر ضد جګړه کې یو ځوان پخوانی سرتېری دی، د کییف په یوه مظاهره کې وویل: "په اصل کې، اوکراین د فساد ضد مبارزې له پلوه ۱۰ کاله شاته بیول شوی."

د "شفافیت نړیوال" سازمان د اوکراین د څانګې په وینا، دا نوی قانون له ټولنې د ۲۰۱۴ م کال د بدلون چې د "وقار انقلاب" یې بولي، تر ټولو ستره لاسته راوړنه (د فساد پر ضد خپلواکې ادارو رامنځ ته کېدل) اخلي.

زيلېنسکي د قانون له لاسلیک لږ وروسته وویل چې دا اقدام یې په اوکراین د فساد پر ضد ادارو کې د "روسي نفوذ" د له منځه وړو لپاره کړی، او وروسته یې چې کله د نوي قانون د وړاندې کولو ژمنه وکړه تکرار کړه چې: "د قانون پلي کوونکو ادارو په چارو کې به روسیې هېڅ نفوذ او مداخله پرې نه ږدي."

د مسکو په ګټه لوبه؟


خو منتقدان وايي چې پرعکس، دا قانون د مسکو په ګټه تمامېږي او ښايي د روسیې پر ضد د اوکراین د دفاع ظرفیت کمزوری کړي، د اوکراینیانو ترمنځ یووالي ته زیان ورسوي، او له کییفه د لوېدیځ ملاتړ کم کړي، هغه هم په داسې وخت کې چې دا ملاتړ د جګړې له پلوه ډېر مهم دی.

همداراز، دا قانون ښايي د واشنګټن اندېښنې لا ډېرې کړي، ځکه دا مهال د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ پر روسیې د جګړې د نه بندېدو پړه اچوي او ژمنه کړې چې د اروپا له لارې به اوکراین ته د وسلو مرستې زیاتوي.

د امریکا جمهورپال سناتور لیندسي ګراهام او ډیموکراتې سناتورې جین شاهین د جولای پر ۲۳ په یوه ګډ بیان کې د اوکراین د ولسمشر له خوا د نوي قانون په اړه اندېښنه څرګنده کړه.

هغوی ویلي: "اوکراین له 'وقار انقلاب' راهیسې د فساد ضد مبارزې په برخه کې ستر پرمختګونه کړي... موږ وېرېږو چې د پارلمان له خوا د دغه نوي قانون تصویب چې ولسمشر زيلېنسکي هم لاسلیک کړی، دا پرمختګونه له خطر سره مخ کړي، چې دا به د اوکرایني ولس د هیلو، د دغه هېواد د جګړې د هڅو، او د نړیوالې ټولنې د تمو پر خلاف وي."

دا په داسې حال کې ده چې د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ ګواښ کړی که مسکو او کییف د سپټمبر تر لومړیو پورې جګړه بنده نه کړي، نو پر روسیې به نوي بندیزونه ولګوي. په عین حال کې د جولای پر ۲۳ د استانبول درېیم پړاو خبرو کې د روسیې او اوکراین ترمنځ د سولې په برخه کې کوم ښکاره پرمختګ ونه شو.


XS
SM
MD
LG