د اسراییل صدراعمظم بنیامین نتنیاهو د چهارشنبې په ورځ (د می ۲۸مه) وویل چې د حماس مشر، محمد سنوار، چې د دوی یو له خورا مطلوبو کسانو څخه و او د حماس ډلې د وژل شوي مشر، یحیی سنوار کشر ورور دی، له منځه وړل شوی دی.

محمد سنوار د روانې میاشتې په پیل کې د غزې په جنوب کې په یوه روغتون کې د اسراییلو د برید هدف ګرځېدلی او نتنیاهو د می په ۲۱مه وویل چې احتمال شته دی وژل شوی وي.

حماس لا تر اوسه د سنوار مړینه نه ده تایید کړې. امریکا او اروپايي ټولنه حماس ډله د تروریستي سازمان په توګه پېژني.

سنوار تیر کال وروسته له هغه چې اسراییلو د هغه ورور یحیی په جګړه کې وواژه، د حماس فلسطیني وسله والې ډلې لوړې رتبې ته پورته شو.

یحیی سنوار د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر په میاشت کې پر اسراییل د لوی برید پلان جوړ کړی و چې په نتیجه کې یې جګړه پیل شوه، او وروسته د اسراییلو لخوا په ایران کې د حماس پر مخکیني مشر اسماعیل هنیه تر حملې وروسته، د دې ډلې عمومي مشر وټاکل شو.

په هغه اعلامیه کې د طالبانو د حکومت د ریس الوزا ملا محمد حسن اخند له خوا خپره شوې په غزه کې د اسرایلو بریدونو کې د ښځو او ماشومانو په شمول د ولسي وګړو مرګژوبله غندل شوې او په کې د بشري مرستو د لارو د تړل کیدو او د ټپیانو او وژل شویو کسان په انتقال د خنډونو یادونه شوې او زیاتوي چې دغلته "هره ورځ خطرناکې او غیرمتوازنه وسلې کارول کېږي."

طالبانو له ټولو هېوادونو غوښتي چې د غزې بشري ناورین د پای ته رسیدلو لپاره «مثبت او عاجل اقدامات» وکړي.

اعلامیه پر داسې مهال خپرېږي چې پر غزه د اسراییلو بریدونو دوام او دغلته د رامنځ ته شویو بشري ناورین په اړه د ملګرو ملتونو په شمول نړیوالو بنسټونو هم اندیښنې ښودلې دي.

اسرایل پر غزه دا بریدونه د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر پر ۷مه وروسته له هغه پیل کړل چې حماس پر اسراییل یو ناڅاپي برید وکړ، چې د اسرایل د چارواکو په وینا په ترڅ کې یې شاوخوا ۱٬۲۰۰ کسان ووژل شول او ۲۵۰ نور یرغمل شول.

د غزې چارواکي وایي، له هماغې نېټې تر دې دمه پر غزه د اسرایلو په بریدو کې تر ۵۴ زرو زیات فلسطینیان وژل شوي، چې ډېری یې ښځې او ماشومان دي.

اسراییل وایي، تر هغه به جګړه ونه دروي څو چې ټول یرغمل شوي کسان خوشې او حماس بې وسلې نه شي.

امریکا او اروپايي ټولنه حماس د ترهګرې ډلې په توګه پېژني.

اسوشیتد پریس اژانس د کشمیر د پولیسو د مشر عبدالجبار په وینا خبر ورکړ چې د راولاکوټ په سیمه کې دا عملیات ترسره شول. د کشمیر دا سیمه نیمه د هند تر واک لاندې ده او نیمه د پاکستان تر ادارې لاندې ده.

د پولیسو مشر عبدالجبار زیاته کړه چې وژل شوي وسله وال د پاکستان د تحریک طالبان غړي و چې د افغان طالبانو متحدین دي.

ښاغلي جبار تور ولګاوه چې (ټي ټي پي) د هند د ګټو لپاره په سیمه کې هڅې کوي او دې ډلې غوښتل هلته د راتلونکو بریدونو لپاره اډه جوړه کړي خو پولیسو د دې ډلې د اډې د جوړیدو هڅه شنډه کړه.

تر اوسه هند د دې پیښې په تړاو څه نه دي ویلي.

په کونړ کې د طبق ناروغۍ له امله نژد څوارلس زره څاروي تلف شوې دي.

د کونړ د کرنې او مالدارۍ ریاست مسوولین وایي چې له تیرو دوو میاشتو راهیسې په دغه ولایت کې شاوخوا درې نیم لکه څاروي په دې ناروغۍ اخته شوې دي.

د کونړ د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ ریاست د څارویو د روغتیا مشر ډاکټر ګل الرحمن حنانزي پژواک خبري اژانس ته وویل چې په دې ولایت کې شاوخوا ۶۰ سلنه شخوند وهونکي څاروي لکه پسونه، وزې او غواګانې په دې ناروغۍ اخته شوي دي او تر اوسه پورې نږدې ۱۴۰۰۰ یې مړه شوي دي.

طبق داسې ناروغي ده که چیرته څاروي واکسین شي، د تلفاتو مخه یې نیول کیدای شي.

په دې وروستیو کې د دې ناروغۍ پېښې په ننګرهار، نیمروز او کندهار ولایتونو کې هم راپور شوې دي.

عباس عراقچي پرون په ایکسپاڼه کې ولیکل چې رسنۍ په لنډ وخت کې د ایران او امریکا ترمنځ د یوې هوکړې اټکلونه کوي خو دی ډاډه نه دی چې خبرې دې پړاو ته رسیدلې دي.

ښاغلي عراقچي زیاته کړه چې ایران د یوې دیپلوماتیکي حل لارې غوښتونکی دی چې د ټولو خواوو ګټې پکې خوندې شي خو دې مرحلې ته د رسیدو لپاره اړتیا ده چې پر ایران ټول لګیدلي بندیزونه لرې شي او د ایران اټومي حقونه د یورانیم د غني کولو په شمول خوندې شي.

تر دې څرګندونو مخکې سي این این تلویزیون راپور ورکړی و چې د ایران د اټومي پروګرام په اړه به په نږدې راتلونکې کې د واشنګتن او تهران ترمنځ موافقه وشي.

د امریکا او ایران ترمنځ د ایران د اټومي تاسیساتو په اړه پنځم پړاو خبرې د مې په درویشتمه د عمان په منځګړیتوب وشوې.

دا ورځ په وروستیو کلونو کې په دې هدف نمانځل کېږي چې د پښتو ژبې پرمختګ ته پام واړول شي.

پښتو د افغانستان یوه له دوو ملي ژبو څخه ده او دا ژبه د پاکستان په خیبرپښتونخوا او بلوچستان ایالتونو کې هم د میلیونونو خلکو مورنۍ ژبه ده.

د پښتو نړیوالې ورځې په مناسبت ګڼو لیکوالو او ادیبانو په ټولنیزو شبکو کې لیکنې خپرې کړي او د دې ژبې د ودې او پرمختګ د لارو چارو لپاره یې وړاندیزونه کړي دي.

ایران څه باندې څلور میلیونو اسناد نه ‌لرونکو افغان کډوالو ته امر کړی چې د جولای تر ۶مې (چنګاښ ۱۵مه) پورې له دغه هېواده ووځي.

ایراني چارواکو اعلان کړی چې افغان مهاجرو ته د احصایې د ادارې له لوري ورکړل شوي اسناد نور اعتبار نه ‌لري، او اوس له اسناد نه ‌لرونکو مهاجرو غوښتنه شوې چې له ټاکل شوې نېټې مخکې له ایرانه ووځي.

د ایران د کورنیو چارو وزارت د کډوالو او بهرنیو اتباعو د چارو مرکز مشر نادر یاراحمدي، ویلي چې د احصایې اسناد لرونکي کسان نور غیرقانوني مهاجر ګڼل کېږي. هغه ټینګار وکړ چې یوازې شپږ ځانګړي ډلې مهاجر، چې د لنډمهاله اقامت کارتونه ترلاسه کولی شي، اجازه لري په ایران کې پاتې شي.

د ایران د چارواکو د معلوماتو له مخې، دا مهال شاوخوا ۶ میلیونه او سل زره افغان کډوال په ایران کې اوسي، چې له دې ډلې څلور میلیونه او سل زره یې قانوني اسناد نه ‌لري.

یاراحمدي همداراز خبرداری ورکړی چې په راتلونکي تعلیمي کال کې به، هغه زده‌کوونکي چې سرپرستان یې یوازې د احصایې اسناد لري، په ښوونځیو کې د نوم‌لیکنې حق ونه‌ لري.

په داسې حال کې چې د اسراییل پوځ په غزه کې عملیاتو ته شدت ورکړی، حماس سختدریځې ډلې د چهارشنبې په ورځ اعلان وکړ چې د یوه دایمي اوربند له چوکاټ سره یې موافقه کړې ده؛ ویل کېږي چې دا طرحه د امریکا د ځانګړي استازي، ستیف ویتکاف، په منځګړیتوب جوړه شوې ده.

حماس د امریکا او اروپايي ټولنې له‌خوا ترهګره ډله ګڼل کېږي.

د اسراییلي ورځپاڼې «جروسلم پوست» د چهارشنبې د ورځې د راپور له مخې، حماس په یوه بیان کې ویلي چې دغه توافق «د لسو اسراییلي یرغملو د خوشي کېدو او د ځینو جسدونو د سپارلو» په بدل کې «د یو شمېر موافقه‌شویو فلسطیني بنديانو» پر تبادله ولاړ دی او د منځګړو هېوادونو په تضمین عملي کېږي.

په دې بیان کې همداراز ویل شوي چې «دا توافق کولی شي د یوه دایمي اوربند، د اشغالګرو ځواکونو د بشپړه وتلو، د بشري مرستو د بهیر د پیل او د غزې د چارو د تنظیم لپاره د یوې مسلکي کمېټې د جوړېدو سبب شي.»

هممهاله، د اسراییل صدراعظم بنیامین نتانیاهو د چهارشنبې په ورځ د خپل هیواد په پارلمان (کنست) کې وویل چې د حماس د غزې څانګې مشر او د یحیی سنوار کوچنی ورور، محمد سنوار، «له منځه وړل شوی دی.»

ملګري ملتونه وايي، اټکل کېږي چې تر ۲۰۶۰ کال پورې به، په افغانستان کې له هرو دوو تنو څخه یو تن په ښارونو کې اوسی.

د ملګرو ملتونو د هستوګنې پروګرام (UN-Habitat) زیاتوي، ډېر ښارونه په افغانستان کې ښاري پراخوالي ته چمتو نه دي.

یاده اداره وايي چې یوه مناسب او خوندي ژوند چاپېریال ته په لومړیتوب ورکولو سره کېدای شي داسې ښارونه جوړ شي چې هر څوک پکې له ښه ژونده برخمن وي.

UN-Habitat ټینګار کوي چې بنسټیز ښاري خدمات لکه د اوبو رسول، بدرفت، ترانسپورت او انرژۍ سیستمونه، د ښاري ژوند د ملا تیر جوړوي.

د انجینرۍ، ښاري پراختیا او پلان جوړونې د برخو یو شمېر مسلکي متخصصان باور لري چې د نفوس چټک زیاتوالی، پراخ مهاجرتونه، د ښاري پراختیا د جامع پلان نشتوالی، اقتصادي فقر او د ښاري مدیریت کمزورتیا، د کابل په ګډون د افغانستان د ښارونو د مدیریت په برخه کې د ستونزو اصلي عوامل دي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ ویلي چې تېره اوونۍ یې د اسرائیل صدراعظم بنیامین نتانیاهو ته په ټیلیفوني خبرو کې په زغرده وویل چې په اوسني وضعیت کې پر ایران برید مناسب اقدام نه‌ دی.

ټرمپ په عین حال کې وویل چې نتانیاهو ته یې خبرداری نه دی ورکړی، بلکې له خپل دریځه یې نوموړی خبر کړی دی.

نوموړي د چهارشنبې په ورځ (د غبرګولي ۷مه) په سپینه ماڼۍ کې له خبریالانو سره په خبرو کې وویل

چې ده نتانیاهو ته وویل فکر نه ‌کوي چې دا دې مناسب وخت وي. ځکه چې دا مهال امریکا له ایرانیانو سره په خبرو بوخته ده، او خبرې تر دې دمه ډېرې ښې روانې دي.

د امریکا ولسمشر زیاته کړه، که له ایران سره یوې قوي موافقې ته ورسیږي – بیا اړتیا نه‌ پېښېږي چې برید وشي.

له بلې خوا اسوشیتید پریس خبري اژانس وايي چې ډونالډ ټرمپ د چهارشنبې په ورځ وویل چې له ایران سره موافقه ممکن په یوې یا دوو اوونیو کې وشي.

د اسراییل صدراعظم په دې اړه تراوسه پورې د خبري اژانسونو پوښتنو ته ځواب نه دی ویلی.

د ملګرو ملتونو چارواکو د قزاقستان له چارواکو سره د افغانستان اړوند د سیمه ییزې همکارۍ په اړه خبرې کړي دي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندویه ماموریت (یوناما) مشرې روزا اوتونبایوا او د ملګرو ملتونو د مخدره توکو او جرمونو سره د مبارزې دفتر (یو این او ډي سي) سیمه ییز استازي اولیور سټولپ د سې شنبې په ورځ د قزاقستان د بهرنیو چارو وزارت له لومړي مرستیال اکان رخمتولین سره وکتل چې د افغانستان اړوند د سیمه ییزې همکارۍ په اړه بحث وکړي.

د قزاقستان د بهرنیو چارو وزارت د یوې اعلامیې له مخې، دا غونډه په افغانستان کې "ثبات، دوامداره پراختیا او د مخدره توکو پر وړاندې د مبارزې پر هڅو" متمرکزه وه.