د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونو د مشرتابه پلاوي غړی خانجان الکوزی وايي، لا هم پاکستان او هند د افغان سوداګرو د مالونو مخه نیولې ده.

ده ازادي راډیو ته وویل چې په تجارتي مال بار سلګونه کانتینره په کراچۍ، تورخم او سپین بولدک او همداراز واګه بندرونو کې درول شوي:

«۱۵۰ لارۍ چې وچه مېوه او تازه سبزي پکې ده او باید د پاکستان له لارې واګې ته داخلې شوې وای، متاسفانه اول پاکستان درولې وې اوس هند اجازه نه ورکوي. پر دې سربېره زموږ یو نیم زر کانتینر چې د هند مالونه پکې بار دي او کراچۍ ته رارسیدلي، هلته ولاړ دي.»

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونو د مشرتابه پلاوي دغه غړي له هند او پاکستانه وغوښتل چې د افغان سوداګرو کانتینرونو ته اجازه ورکړي چې خپل مال تر منرله وروسوي.

د اسیا د ځوانانو په شل اوریز کریکټ جام کې سبا ( دوشنبه د لړم ۲۶مه) د افغانستان د کریکټ الف لوبډله د بنګله دیش له الف لوبډلې سره لوبه لري.

لوبه د کابل په وخت ماښام ۷ بجې د قطر پلازمېنه دوحه کې ترسره کیږي.

افغان لوبډلې تیره ورځ د همدې سیالیو په لړ کې سریلانکا ته په دریو ویکټو ماته ورکړه.

سریلانکا د پچې په ګټلو سره توپ وهنه پيل او افغان لوبډلې ته یې د ۱۷۱ منډو هدف ورکړ.

افغان لوبډلې وکولای شوای چې په وروستي اور کې دغه هدف پوره او لوبه وګټي.

د اوکراین ولسمشر ولودیمیر زیلنسکي په انرژي سکتور کې د پراخو اصلاحاتو ژمنه وروسته لدې وکړه چې په دغه سکتور باندې د پراخ اداري فساد تورونه لګیدلي او ویل کې چې د ولسمشر یو پخوانی ملګری او سوداګري شریک هم په کې لاس لري.

زیلنسکي د شنبې په ورځ وویل چې لږترلږه د انرژي د دریو دولتي شرکتونو مشران به ګوښه کړای شي او په ځای به یې نور کسان وګمارل شي او نوربدلونونه هم په لار دي.

زیلینسکي په خواله رسنیو کې وویل : " د انرژي د سکتور په لویو دولتي شرکتونو کې بشپړ اصلاحات پیلوو."

وبه لیدل شي چې ایا دا بدلونونه به د زیلینسکي څخه د ولسي فشار کمولو او د کیف د لویدیځو متحدینو د قناعت لپاره کافي وي کنه.

په داسې حال کې چې اوکراین د روسیې دیرغل په وړاندې جنګیږي لویدیځو متحدینو له کیف غوښتي چې دادارې فساد د مخنیوي لپاره لازیاتې هلې ځلې وکړي.

د غزې د شخړې دحل په اړه د ملګرو ملتونو امنیت شورا کې اختلاف رامینځ ته شوی دی.

د جرمني خبري اژانس رپوټ ورکوي چې متحدوایالاتو او روسیې د غزې د شخړې په اړه امنیت شورا ته د پریکړه لیکونو متضادې مسودې وړاندې کړي.

دا په داسې حال کې ده چې د ډیپلوماتانو په وینا امنیت شورا امکان لري راتلونکې اونۍ په دې هکله رایې واخلي.

د متحدو ایالاتو لخوا د پریکړه لیک وړاندې سوې مسوده هڅه کوي د منځني ختیځ دسولې لپاره د ولسمشر ډونالډ ټرمپ د پلان ملاتړ وشي.

په ملګرو ملتونو کې دامریکايی ډیپلوماتانو د پنجشنبې ورځې اعلامیې وویل: "موږ د امنیت شورا څخه غوښتنه کوو چې د دې تاریخي شیبې څخه ګټه پورته کړي ترڅو د دې پریکړه لیک ملاتړ کولو سره په منځني ختیځ کې د تلپاتې سولې لپاره لاره هواره کړي."

مصر، قطر، متحده عربي امارات، پاکستان، سعودي عربستان، اردن او ترکیې د متحده ایالاتو د مسودې ملاتړ کړی دی.

خو روسیې خپل پریکړه لیک وړاندې کړی، چې په کې فلسطین د یو دولت په توګه پیژندل شامل دي. چین اشاره کړې چې د روسیې د مسودې ملاتړ ته چمتو دی.

روسیه، چین او امریکا په امنیت شورا کې د ویټو حق لري - پدې معنی چې هره هغه پریکړه چې دوی یې پر ضد رایه ورکړي نشي تصویب کیدای.

په داسې حال کې چې د کابل او اسلام اباد ترمینځ اړیکې ترینګلې دي او ددواړو هیوادونو ترمینځ سوداګري لارې تړل شوي ، د طالبانو حکومت چارواکي وايي افغانستان د پاکستان له لارې د خپلو سوداګري انتقالاتو د کمولو لپاره منځنۍ اسیا او ایران ته مخه کړې.

د سوداګرۍ وزارت ویاند عبدالسلام جواد اخوندزاده رویترز خبري اژانس ته ویلي: "په تیرو شپږو میاشتو کې، زموږ سوداګري له ایران سره ۱.۶ ملیارد ډالرو ته رسیدلې، چې له پاکستان سره د ۱.۱ ملیارد ډالرو سوداګري تبادلې څخه لوړه ده."

هغه زیاتوي چې د ایران د چابهار بندر تاسیساتو څخه استفادې د اموالو په انتقال کې ځنډ کم کړی او سوداګرو ته یې ډاډ ورکړی چې که د پاکستان لارې وتړل شي نو بارونه به ونه دریږي.

د طالبانو د حکومت د ریاست الوزرا د اقتصادي چارو مرستیال ملاعبدالغني برادر د چهارشنبې په ورځ په کابل کې صنعتګرو او سوداګرو ته د وینا پرمهال لدوی وغوښتل چې د پاکستان پر ځای بدیلې ترانزیتي لارې پیدا کړي.

د طالبانو تر کنټرول لاندې باختر اژانس لیکلي تمه ده دا پلاوی چې پکې د تاجکستان د بهرنیو او کورنیو چارو وزارتونو او امنیتي ادارو استازي شامل دي له طالب چارواکو سره د افغانستان او تاجکستان تر منځ په امنیتي او اقتصادي مساییلو بحث وکړي.

د تاجکستان حکومت لا د دغه سفر په اړه رسماً څه نه دي ویلي.

باختر همداراز د طالب چارواکو په حواله لیکلي چې تمه کېږي له تاجکستاني چارواکو سره په دوشنبه کې د افغانستان د سفارت د فعالیت او نورو تخنیکي مساییلو په اړه هم بحث وشي.

په تاجکستان کې د افغانستان سفارت د پخواني جمهوري نظام د استازي ظاهر اغبر له خوا مخته وړل کېږي چې په ښکاره د طالبانو د حکومت له سرسختو منتقدینو دی.

لومړی د طالبانو او تاجکستان تر منځ اړیکې نه وې خو وروسته په ځینو مساییلو کې اړیکې نیول شوي.

څه وخت مخکې د طالبانو د بلخ والي محمد یوسف وفا تاجکستان ته تللی وو او له بیلابیلو چارواکو سره یې لیدلي.

د امریکا متحده ایالتونو ولسمشر ډونالډ ټرمپ ویلي په بي بي سي باندې به د حیثیت د اعادې په خاطر تر پنځو میلیاردو ډالرو دعوه وکړي.

ښاغلي ټرمپ بېګا خبریالانو ته ویلي چې: «موږ به په هغوی د یو میلیارد او پنځو میلیاردو ډالرو تر منځ سو/دعوه وکړو. ښايي راتلونکې اوونۍ. موږ باید دا کار وکړو.»

دا وروسته له هغه چې بي بي سي له ولسمشر ټرمپه بښنه وغوښته خو د یو میلیارد ډالري غرامت غوښتنه یې ونه منله.

بي بي سي تورنه ده چې د ډونالډ ټرمپ د ۲۰۲۱ کال د جنوري شپږمې وینا یې داسې اېډېټ کړې چې ښکاره کړي ټرمپ خلک مستقیماً تاوتریخوالي ته هڅوي.

بي بي سي په دې برخه کې خپله تېروتنه منلې او له همدې امله د بریټانیا د دغې دولتي لویې خپرندویې ادارې عمومي مشر او د خبرونو د برخې مدیرې استعفی ورکړې.

تر دې مخکې د ولسمشر ټرمپ وکیلانو بي بي سي ته تر جمعې وخت ورکړی وو چې رسمي بښنه وغواړي او ښاغلي ټرمپ ته د رسېدلي حیثیتي تاوان په خاطر مناسب غرامت ورکړي.

بي بي سي دمګړۍ یواځې رسمي بښنه غوښتې خو د یو میلیارد ډالرو د غرامت غوښتنه یې نه ده منلې.

افغان لوبغاړي محمد یوسف جهانګیر د اسلامي پیوستون له سیالیو د موی تای په برخه کې د سرو زرو مډال وګاټه.

جهانګیر د څه باندې اویا کیلو وزن کې خپل ترکی سیال محمت علي مرج مات کړ.

د دوی سیالي بیګا په ریاض کې د اسلامي پیوستون د روانو لوبو په چوکاټ کې وشوه.

جهانګیر د افغانستان لومړنی لوبغاړی دی چې د اسلامي پیوستون له سیالیو د سرو زرو مډال ګټي.

د اسلامي پیوستون د ۲۰۲۵ کال سیالۍ د شاوخوا ۵۷ هېوادونو تر منځ د نومبر له څلورمې پیل شوي چې تر ۲۱مې به دوام کوي.

افغانستان یواځې همدا یو د سرو زرو مډال ګټلی او په شلم مقام کې دی.

ترکیې ۱۰۵ مډالونه ګټلي چې یواځې ۵۸ یې د سرو زرو دي او لومړی مقام لري.

افغانستان دغو لوبو ته د بوکسنګ، تکواندو، والیبال، جودو او ځینو نورو برخو کې هم شاوخوا ۶۹ لوبغاړي استولي چې لا یې ښه نتیجه نه ده ورکړې.

په متحدوایالتونو کې د غذايي موادو د نرخونو د لوړېدو له کبله د اندېښنو له زیاتېدو وروسته ولسمشرډونالډټرمپ د غويي د غوښې، رومي بادنجانو او کېلې په ګډون پر لسګونه غذایي محصولاتو لګېدلې تعرفې لغو کړې.

دا معافیت به له پنجشنبې ورځې راهیسې د تطبیق وړ وي.

د رویټرز خبري آژانس د راپور له مخې معلومات ښيي چې په سپټامبر میاشت کې د غويي د غوښې بیه د ۱۳ او ۱۷ سلنې ترمنځ، د کېلې بیه ۷ سلنه او د رومي بادنجانو بیه یوه سلنه زیاته شوې او په ټوله کې د مصرفي غذايي موادو په بیو کې ۷ سلنه زیاتوالی راغلی دی.

د رویټرز د راپور له مخې ولسمشر ټرمپ پر هېوادونو د بېلابېلو تعرفو پر لګولو سربېره امریکا ته د ټولو هېوادنو پر وارداتو د لس سلنې تعرفې په لګولو سره د نړۍ سوداګریز سیسټم ګډوډ کړی دی.

دا اعلان په تکزاس کې د ټکنالوژۍ په برخه کې د ټکنالوژۍ د دې لوی شرکت د پام وړ پانګونې ښيي.

د فرانسپرس خبري آژانس د خبر له مخې د اوپن اې آی شرکت چې د چټ جي پي ټي مصنوعي ذکاوت یې جوړ کړی، په تکزاس کې د سټارګیټ په پروژه کې د ۵۰۰ میلیارد ډالره پانګونې خبر ورکړی. میټا شرکت چې فیسبوک اداره کوي ویلي چې په دې ایالت کې یې څو میلیارد ډالره پانګونه کړې او ټسلا شرکت هم د موټرو جوړولو مرکزي څانګه په ۲۰۲۱ کال کې د ټکزاس اسټین ښار ته انتقال کړه او هلته یې د تولید یو لوی مرکز جوړ کړ.

همداراز د اوراکل د ټکنالوژۍ شرکت خپل مرکزي دفتر اسټن ته لېږدولی او سامسونګ هم د ۱۷ میلیارد ډالرو په ارزښت په تکزاس کې د یوې فابریکې د رغونې خبر ورکړی دی.

متحدوایالتونو، قطر، مصر، متحده عربي اماراتو، سعودي عربستان، اردن، اندونیزیا، پاکستان او ترکیې پرون (د نوامبر ۱۴مه) په یوه ګډ بیان کې وویل چې د امنیت شورا د هغه پرېکړه لیک ملاتړ کوي چې اوس مهال تر څېړنې لاندې دی او زیاتوي چې په دې برخه کې اقدام باید سمدستي تصویب شي.

د دې پرېکړه لیک مسوده چې فرانسپرس خبري آژانس یې یوه کاپي لیدلې، د غزې لپاره د سولې د یوه پلاوي او انتقالې ادارې د جوړېدو چې ټرمپ به یې له تیوریکي پلوه رییس وي، هرکلی کوي او د پخوانیو مسودو برعکس د یوه فلسطیني دولت د جوړېدو احتمال ته اشاره پکې شوې ده.

متحدوایالتونو د غزې اوربند نازک بللی او د جمعې په ورځ یې د دې پرېکړه لیک د مسودې د نه تصویبېدو د خطرونو په اړه خبرداری ورکړ.